DAÞDEMÝR: Kýlýçdaroðlu Erdoðan’ýn karþýsýnda yarýþmayýp gizlenirken Muharrem Ýnce ‘ben varým’ dedi. Cesaret ortaya koyamayan, CHP tabanýný diðer partilere yönlendirerek oyunu düþüren Kýlýçdaroðlu seçimin en büyük kaybedenidir.
ERDOÐAN’IN ÞAHSÝ OYU YÜZDE 52’NÝN ALTINA HÝÇ DÜÞMEDÝ
24 Haziran seçimlerini Erdoðan yüzde 52.5 oyla ilk turda kazandý. 16 yýldýr büyük bir siyasi baþarýya imza atan Erdoðan yeni sisteme göre seçilen ilk Cumhurbaþkaný. En yakýn rakibi CHP’nin adayý Muharrem Ýnce ise 30.6 alarak muhalefete umut oldu. AK Parti’nin oylarýnda düþüþ gözlenirken Cumhur Ýttifaký yükseldi. Çok fazla bilinmez içerdiði için araþtýrma þirketleri için de zor bir seçimdi ancak Optimar Araþtýrma baþta olmak üzere isabet kaydedenler de vardý. Tebrik ettiðimiz Optimar Baþkaný Hilmi Daþdemir ile sonuçlarý kritik ettik. “Bahçeli ‘adayýmýz Erdoðan’ demeseydi ne olurdu” sorumu þöyle cevapladý: Araþtýrma ve öngörülerimize göre Erdoðan’ýn þahsi oyu her zaman yüzde 51-53 arasýnda. Ama Bahçeli’nin desteði de çok önemli”.
AK Parti kurduðu Cumhur Ýttifakýyla genel seçimlerde Cumhurbaþkanlýðý seçimlerinde adayýyla 24 Haziran’ýn galibi görünüyor. Ama AK Parti’nin oyu da düþtü. Neden düþtü?
Biz 7 Haziran ile 1 Kasým 2015 seçimleri arasýnda bir yerde olacaðýný tahmin ediyorduk. 1 Kasým’a doðru evrilme potansiyeli de vardý ancak MHP’ye kayma dolayýsýyla pek gerçekleþmedi. Sürpriz sayýlmaz ancak Cumhurbaþkaný Erdoðan’ýn “biz buradan gerekli mesajlarý aldýk” söylemi önemli. Çünkü AK Parti’nin yaptýðý ve yapamadýðý bir þeyler var. Ders alma noktasýnda gayret, düþünce var ancak hayatýn, siyasetin akýþý içinde bir kenarda kalabiliyor. Ama kendisini yenileyebilen, kendisi ile ilgili yeni kararlar alýp sürekli yeniyi ve daha iyiyi arayan bir parti AK Parti ayný zamanda.
KÜSKÜNLER DEÐÝL KIRGINLAR ÖNEMLÝ
Erdoðan’a verilen, AK Parti’ye verilmeyen oylarda küskünlerin etkisi nedir?
Oransal olarak kayda deðer bir oranlarý yok. Küskünler deðil asýl problem kýrgýnlarda. Kýrgýn dediðimiz normal, sýradan seçmen. Neden kýrgýnlar? Bekledikleri hamleleri görmemiþ olmalarý ya da yeterli bulmamalarý veya çok iþtiyak görmeme kaynaklý.
KHK’larýn, ihraçlarýn, olasý maðduriyetlerin payý nedir?
Ýhraçlarýn o kadar da etkili olduðunu düþünmüyorum elbette etkisi var ancak vatandaþ FETÖ’nün, PKK’nýn ciddi tehdit olduðunu görüyor. Ýyi Parti dahil muhalefet partilerinin terör konusunda ciddi irade ortaya koymadýklarýný da görüyor. Erdoðan’dan baþka bu konuda mücadele eden, öne çýkan bir isim yok. Süleyman Soylu’nun ayrý bir duruþu ve baþarýsý var, hakkýný teslim etmek gerek. FETÖ ile mücadele noktasýnda bir adaletsizlik ya da hakkaniyetsizlik gözleniyor. Gülen ile fotoðraf veren isimlerden bazýlarýnýn tekrar listede olmasý bir handikap. Bunlar irtibatlarý, iltisaklarý olmayan insanlar olabilir ancak vazgeçilmez de deðiller, ön planda olmayabilirlerdi. Sonuç itibariyle samimiyet noktasýnda pekiþtirici adýmlara atýlabilse halk nezdinde daha etkili olunabilir. Diðer taraftan Erdoðan’ýn yapmýþ olduðu eleþtiri gibi halktan kopukluk, tepeden bakmak ya da yakýnlarýyla iþ yapmak vb durumlarý görenler de biraz kýrgýn.
MHP ÝTTÝFAKI KÜRTLERÝ KAÇIRMADI
Ya MHP ile ittifakýn özellikle Kürt oylarýnýn AK Parti’ye desteðini azalttýðý iddiasý?
Gözlemlemedik araþtýrmalarda. Minimal düzeyde etkileri vardýr ancak ayný zamanda götürdüðünden daha fazla getirisi var bu ittifakýn. MHP, AK Parti ile birlikte teröre karþý ciddi bir duruþ sergiledi. MHP’nin o anlamda Kürt oylarý üzerinde olumsuz bir etkisi yok.
NE GANDÝ NE ÇÝPRAS ÇIKARAMADILAR
Kýlýçdaroðlu Gül projesi dahil, karþý ittifakýn bir anlamda þefliðini yaptý ve bir þekilde AK Parti grubunu sayýsal olarak zayýflatmayý baþardý da. Yorumunuz ne?
Kýlýçdaroðlu’nun bulunduðu yere getiriliþi bir projenin hayata konulmasýydý. Sonraki süreçte Gandi dediler, tutmadý. Yüzde 35 veriyorlardý, 25 aldý. Ne Kýlýçdaroðlu’ndan Gandi, ne Demirtaþ’tan Çipraz çýkaramadýlar. Demirtaþ kulaðýný kalbini tamamen daða teslim etmiþ birisi. Kýlýçdaroðlu uluslararasý þebekeler ya da istihbarat örgütleriyle birlikte hareket ettiðini düþünebileceðimiz güçlü delillerin olduðu bir isim izlenimi veriyor.
Neden? Baykal’a kaset kumpasýný yapan örgütlerin CIA ve BND olduðuna dair güçlü deliller var. Geçmiþte DHKPC operasyonlarda taþeron kullanýlýrdý sonra FETÖ kullanýldý.
Karþý ittifaký örgütleyen kiþi Kýlýçdaroðlu sonuçta, o yüzden mi baþarýsýz bulmadý kendini?
CHP’de kaybederek kazananlar var. Kýlýçdaroðlu kaybederek kazanmýþ birisiydi, Muharrem Ýnce de þu anda herhangi bir sonuç almasa da kaybederek kazanan bir figür olarak karþýmýzda. Uzun vadede Muharrem Ýnce’nin de yüksek potansiyeli olabileceðini düþünmüyorum ancak Kýlýçdaroðlu’nun önünde bir yerde. Kýlýçdaroðlu cesaretsizliðiyle Erdoðan’ýn karþýsýnda yarýþa çýkmayarak kendisini gizlerken Muharrem Ýnce ben varým, dedi. Kendini ölçtü ve partisinden 8 puan yukarýda oy aldý. Kýlýçdaroðlu’nun “seçimin kaybedeni AK Parti’dir” açýklamasýyla ciddi anlamda piþkinlik ya da yansýtma örneði göstermiþ olsa da bu seçimin en büyük kaybedeni Kýlýçdaroðlu’dur. Cesaret ortaya koyamamýþtýr. Kendi seçmenini, tabanýný belli ölçüde diðer partilere yönlendirmiþtir.
MUHALEFET LÝSTESÝ AYNI MASADAN
Þunun altýný çizmek gerek, aday listeleri sanki bir masanýn etrafýnda tüm muhalefet partileri bir araya gelmiþler de ince bir mühendislikle listelerini belirlemiþler gibiydi. CHP daha soldan isimleri partinin dýþýna itti, HDP aldý. Marjinal sol partilerin liderlerini liste baþý yaptý. Saadet Ýslamcý isimleri aldý koydu, Ýyi Parti milliyetçi isimleri aldý. Bir mühendis hassasiyetiyle hesaplanmýþ ancak bir karþýlýðýnýn olmadýðýný da görüyoruz.
CESARET GÖSTEREMEDÝ SEÇÝMÝ KAYBETTÝ
Bu bir baþarý sayýlmaz mý? Proje buysa baþarmýþ iþte?
Bizim toplumumuz cesaret gösteren isimler liderler arkasýndan gider. Lider cesaret gösterir. Kýlýçdaroðlu lider deðildir. Cumhuriyet Halk Partisi’nin baþýna bir kaset komplosu neticesinde getirilmiþ bir genel baþkandýr. Sonraki süreçte yine bazý hamlelerle muhaliflerini uzaklaþtýrmýþ ve delege yapýsýný kendi lehine dizayn etmiþtir.
CHP ile Ýnce, HDP ile Demirtaþ arasýndaki farkýn çapraz iliþkiler sonucu olduðu anlaþýlýyor. Ýnce’ye yönelen oy da çapraz iliþki þefi Kýlýçdaroðlu sayesinde geldi ise niye baþarýsýz sayýlsýn?
Kýlýçdaroðlu’nun, Ýnce’nin böyle bir sonuç alacaðýný öngördüðünü düþünmüyorum. Ama Ýnce CHP açýsýndan en iyi adaydý. Muhalefet bloðunun tek aday yerine birden fazla aday çýkarmasý en doðru hareketti. Kýlýçdaroðlu partisini bir yere taþýyabilmiþ olsaydý, aday olmuþ olsaydý ve kendisi yüzde 30 partisi 28 alsaydý bu bir baþarýydý. Ancak partisi yüzde 22 almýþ, kendisine rakip olmuþ isim yüzde 31 oy almýþ. Bu bir baþarýsýzlýktýr. Açýklamasý bir perdelemeye çalýþmasý.
ÝÇÝNDEN PARTÝ ÇIKTI AMA MHP OYUNU KORUDU
MHP içinden bir parti çýktý ve yüzde 10 aldý. MHP de oyunu korudu. Ciðer buysa kedi nerede, kedi buysa ciðer nerede?
CHP’nin oyu yüzde 20 ile 25 arasýnda. Ýyi Parti’nin daha çok CHP ve MHP’den beslendiðini söyleyebiliriz. MHP’nin kendi oyu yüzde 8’lerde, onun üzerindeki oy AK Parti’den giden oylardýr diyebiliriz. MHP’nin Akdeniz’de güçlüdür, koruyor. Doðu Anadolu’da bile 10.2’lik bir oy oraný var, Ege’de biraz düþmüþ gözüküyor -ki belli ölçüde Ýyi Parti’ye kaydý. Güneydoðu Anadolu’da 7.1 oranýna sahip. Asýl belirleyici olan MHP için Ýç Anadolu ve Karadeniz’dir ve burada da oyunu büyük ölçüde koruyor.
Ýttifak olmasaydý da barajý aþar mýydý yani?
AK Parti seçmeni bir sinerjiyle kaymýþ olsa da MHP’nin 8.2 idi kemik oyu var, onun üzerinde çýkardý büyük ihtimalle.
ÝNCE’NÝN KARTOPU KILIÇDAROÐLU’NU YUTAR
CHP tabaný ve teþkilat rahatsýz, deðiþim bekliyor musunuz?
Bir taban hareketi olacaktýr. Ama Kýlýçdaroðlu’nun delegeyle paslaþmalarý var, delege yakýnlarýnýn belediye baþkaný, milletvekili olmasý, Kýlýçdaroðlu ekibi içerisinde yer almasý sebebiyle onun yanýnda durmalarýný bekleyebiliriz. Ama CHP’nin oyunu 41 yýl sonra yüzde 30’un üzerine çýkarabilmiþ bir isim var ve Ýnce CHP’nin adayýydý.
Ýnce ne yapacak sizce, CHP içinde hedefine ulaþamazsa parti bölünür mü?
Bölünürse Akþener’den daha iyi bir noktaya geleceði aþikar çünkü Ýnce’nin yüzde 30’larla tescillenmiþ bir baþarýsý var. Ancak bölünmeden önce bunu partide yapmak isteyecektir. Teþekkür ziyaretleri bir süre sonra kartopu gibi büyüyüp genel merkezi yutacaktýr.
BELEDÝYE ARTIK ÝNCE’YÝ KESMEZ
Ýnce vekil deðil, CHP de herhangi bir parti deðil. Ýstanbul belediye baþkaný adaylýðý Ýnce için nasýl bir kariyer olur?
Seçimden bir hafta önce Ýnce’ye yakýn genel baþkan yardýmcýsýnýn Ýstanbul ve Ankara yerine Ýzmir ya da Eskiþehir belediye baþkanlýðý için pazarlýk yaptýðý gibi bir duyum almýþtým. Ama yüzde 30’lara varan bir oy oranýndan sonra oralar kesmez, hedef büyüdü.
HDP’YE GEÇENLER ORADA KALIR
HDP’nin bölgede oylarý düþtü, batýda arttý?
Taktiksel bir oy verme davranýþý olarak tanýmlayabiliriz. AK Parti’yi zayýflatmak için CHP seçmeninin bir kýsmý HDP’ye oy verdi. 7 Haziran, 1 Kasým ve 24 Haziran üç seçimde de CHP’den HDP’ye oy gidiyor, bu durum kemikleþmeye gidiyor.
HDP’nin gerçek oyu Demirtaþ’ýn aldýðý mýdýr?
Kesinlikle. Geçmiþ oy oranlarý böyledir.
SAADET PARTÝSÝ ZATEN KARÞIDAYDI
Saadet bir sapma mý yaþýyor?
2014’teki kýrýlma, FETÖ ile pozisyonuna, FETÖ lehine açýklamalarýna, hayýr bloðunda konumlanmalarýna bakarsak SP’nin zaten orada olduðunu görürüz. Onlarý besleyen þeyin Erdoðan’a karþý kýskançlýk duymalarý ve ihanet eden kiþi olarak nitelemeleri olduðunu da söyleyebiliriz.
Rahmetli Erbakan’ýn FETÖ’ye tavrý netti oysa? FETÖ operasyonu olabilir mi?
Muhtemeldir. Saadet’te ilçe baþkanlýðý yapan bir avukatýn terör örgütlerine müsamahasý ortada. Sonraki süreçte bu þahýs daha da öne çýkacaktýr.
AK PARTÝ ÝÇÝN RÝSK YEREL SEÇÝMLERDE
AK Parti oylarýndaki düþüþ yerel seçimleri için bir risk iþareti midir?
Kesinlikle. Asýl risk orada. AK Parti için risk genel seçimler ya da Cumhurbaþkanlýðý seçimleri deðil yerel seçimler. Özellikle Ýstanbul ve Ankara gibi büyük belediyelerin kaybedilmesi büyük risktir, AK Parti için sonun baþlangýcý olabilir. Çünkü AK Parti, Refah Partisi geleneðinin devamý bir partidir ve hikayesi belediyelerdeki baþarýsýndan geliyor. Erdoðan’ýn hikayesi de oradan geliyor. AK Parti belediyelere odaklanmak durumunda.
