Medyanýn sosyal medyanýn gündemine her gün onlarca yardým çýðlýðý düþüyor. Ýnsanlar kendilerinin ya da bir sevdiklerinin organ yetmezliði yaþadýðýný, organ nakli olmazsa fazla yaþamayacaðýný, zamanýn daraldýðýný anlatýyorlar feryat figan.
Durumun vahametini ve aciliyetini en iyi onlar biliyor çünkü.
Halen Türkiye’de 1215 kiþinin kalp yetmezliði sebebiyle her gün biraz daha öldüðünü, koca yürekli bir baðýþçýnýn yapacaðý güzellikle hayata geri dönmeyi umduðunu biliyor musunuz?
Bu 1215 kiþinin arasýnda üç yýldýr nakil bekleyen 10 yaþýndaki Neslihan da var, iki yýldýr çantasýnda kalp destek cihazý taþýyan 15 yaþýndaki Baran da.
Yaþýtlarý gibi yaþamayan çocuklar bunlar. Koþup zýplamýyor, enfeksiyon geçirip ameliyat oluyor ve aylarca hastane yatýyorlar. Acýdan ve korkudan ibaret bir hayat yaþadýklarý.
Ayný þekilde her yaþtan 2397 hasta karaciðer, 141 hasta akciðer, 291 hasta pankreas, 23 bin hasta ise böbrek yetmezliði sebebiyle organ nakli bekliyor ülkemizde.
Ömürlerinin kýsaldýðýný bilseler de doðan her yeni güne korkunun yaný sýra umutla uyanýyorlar.
Onlar için hayatý yeniden baþlatacak olan umut, bir baþkasýnýn, bir baðýþçýnýn beyin ölümünün gerçekleþmesi.
Bir vücutta biten hayat, baþka vücutta yeniden baþlýyor.
Ölenin vücudundan alýnýp hastanýn vücuduna nakledilmezse kýsa sürede çürüyüp toprak olacak organlar, organ yetmezliði yaþayan ve o nakil yapýlmazsa kýsa süre sonra ölecek olan hastanýn vücudunda yeniden çalýþmaya baþlýyor. Müthiþ bir þey!
Üstelik hayatýný kaybeden kiþi yaptýðý baðýþlarla birden fazla insana birden hayat verebiliyor. Ne büyük imkan!
Peki, durum ne? 27 binden fazla hasta organ bekliyor ama ne kadar baðýþçý var? Baðýþçý olabilmenin þartlarý ne? Nakil ameliyatlarý baðýþçý için de, alýcý için de hangi þartlarda yapýlýyor? Bu iþin koordinasyonu nasýl yapýlýyor? Dinimiz bu iþe ne diyor?
Bunlarý ve daha fazlasýný en saðlýklý bilgiyi alabileceðim kiþiye, Saðlýk Hizmetleri Genel Müdürlüðü Doku, Organ Nakli ve Diyaliz Hizmetleri Daire Baþkaný Dr. Fatih Kacýroðlu’na sordum.
Kacýroðlu Türkiye’nin doktor ve hastane açýsýndan çok iyi durumda olduðunu, 86 hastanede organ nakli yapýldýðýný ve pandemi döneminde de nakillerin baþarýyla yapýldýðýný söylüyor.
Canlýdan organ nakillerinde (karaciðer ve böbrek) dünyanýn en hacimli ülkesi olduðumuzu, en büyük karaciðer nakil merkezi ve enstitüsünün Türkiye’de bulunduðunu aktarýyor. Üstelik çocuklara uygulanan böbrek ve karaciðer nakillerinde de en iyi rakamlara ve yaþam oranlarýna sahibiz.
Kacýroðlu’nun verdiði bilgilere göre ülkemizde “baðýþ kartý” alarak ölümünden sonra organ baðýþýna onay verenlerin sayýsý 563 bin 802.
2019 yýlýnda toplam 2309 beyin ölümü gerçekleþmiþ. 619’undan organ baðýþý alýnmýþ. Hasta yakýnlarý sevdiklerini kaybetmenin acýsýný yaþarken bile doðru bir kararla baðýþ için onay vermiþler.
Organ baðýþý yapmanýn birkaç yolu var. Ýlkinde kiþi saðlýk birimlerine baþvurarak baðýþ kartýný alýyor ve hayattayken ölümünden sonra yapacaðý iyiliðin tadýný çýkarýyor.
Bir diðeri, sadece karaciðer ve böbrekte mümkün olan canlýdan nakiller. Bir diðerinde ise Allah geçinden versin, beyin ölümünüz gerçekleþtiðinde yani týbben “ex” olduðunuzda ailenizin rýza vermesiyle organlarýnýz baðýþlanabiliyor.
Kimler organ baðýþýnda bulunabiliyor? 18 yaþýndan büyük ve akli dengesi yerinde olan herkes. Mahallenizdeki saðlýk merkezine giderek bile baðýþta bulunduðunuzu bildirebiliyorsunuz. Sonradan karardan dönmek de mümkün.
Organ baðýþýnda dikkat ve riayet edilen tek þey “rýza”. Kiþinin rýzasý, ailenin rýzasý olmadan nakil gerçekleþmiyor, kimse buna zorlanmýyor.
Peki, sistem nasýl iþliyor?
Ulusal koordinasyonla. Türkiye 9 ayrý bölgeye ayrýlmýþ. Adana, Ankara, Antalya, Bursa, Diyarbakýr, Erzurum, Ýstanbul, Ýzmir ve Samsun. Ülke genelinde herhangi bir hastanede beyin ölümü gerçekleþtiðinde bölge koordinatörleri donöre/vericiye ait bilgileri hýzla merkeze iletiyor. Merkez vakit kaybetmeden bu bilgilerle ülke genelinde organ ve doku bekleyen hastalarýn bilgilerini tarýyor. Nakilde acil müdahale sýralamasý ve organ uyumu kriterleri dikkate alýnýyor.
Daðýtýmýn nasýl yapýlacaðýný ise alanlarýnda ve organ naklinde uzman üyelerden oluþan “bilimsel danýþma komisyonlarý” belirliyor.
Ülkemizde organ nakli olan hastalardan hiçbir ücret alýnmýyor. Türkiye Cumhuriyeti vatandaþý olan herkes tek kuruþ dahi ödemeden hem nakli ameliyatýný hem de nakil sonrasý takip ve tedavileri içeren hizmete rahatlýkla ulaþabiliyor.
Ýslam’ýn organ nakline bakýþý tereddütsüz þekilde net. Organ baðýþýnda bulunmak da, nakil ameliyatý olmak da dinen caiz ve tavsiye de ediliyor. “Bir insaný kurtaran bütün insanlýðý kurtarmýþ gibidir” (Maide/32)
Geç olmasýný, hayatta yapmak istediklerimi yapabilmiþ olmayý dilerim ama o kararý ben de verdim. Çok önceden aileme vasiyet ederek yaptýðým organ baðýþ kararýmý resmileþtirdim ve organ baðýþ kartýmý Dr. Fatih Kacýroðlu’nun elinden aldým.
Ölümümden sonra hiçbir iþe yaramayacak, hýzla çürüyecek çok kýymetli organlarýmý organ bekleyen kardeþlerimi hayata döndürmesi için gönül rýzamla baðýþladým. Kuþ gibi hafifledim.
Ölümümüzden sonrasýný planlamak ve organ baðýþlamak insanýn hayatta iken yapabileceði en doðru ve en güzel þey sanýrým.
Duran kalbim belki bir çocuðun göðsünde yeniden çarpar, onun hayata dönmesine, koþup oynamasýna, ailesinin gözyaþlarýnýn dinmesine yardýmcý olur, belli mi olur.
