Orta Afrika Cumhuriyeti’nde çoðunluðu Müslümanlardan oluþan milliyetçi-militer asiler olarak tanýmlanan Seleka Ýttifaký, bir yýl kadar önce baþkanlýk sarayýný iþgal edip yönetimi ele geçirmiþti. Bunun üzerine ülkedeki Hýristiyan çeteler anti- Balaka (kýlýç, pala karþýtlarý) örgütü altýnda toplanmýþ ve ülkedeki Müslümanlarý hedef alan katliamlara baþlamýþlardý.
Yaklaþýk 6 milyonluk ülkede %10-12 oranýnda Müslüman yaþýyor. Belki de yaþýyordu demek lazým, zira resmi rakamlara göre 2 bin kiþi katledildi, 838 bin kiþi de yerlerinden edildi. Verilere bakýlýrsa, ülkedeki tüm Müslümanlar hedef alýnmýþ ve bir etnik temizlik yaþanýyor. Anti-Balaka, ülkede bir tek Müslüman kalana kadar mücadeleye devam edeceðini açýklamýþtý, sözünde durduðu anlaþýlýyor.
Eski sömürgesinde Müslüman asilerin iktidarý ele geçirmesine kayýtsýz kalamayan Fransa, Afrika Birliði Örgütü’nü yanýna alýp büyük bir iþtahla ülkeye müdahale etmiþti. Ancak kýsa bir süre sonra bataða saplandýðýný fark edip uluslararasý çaðrýlara baþlamýþtý.
Uluslararasý güç
Fransa’nýn OAC’de bin 600 askeri bulunuyor, 400 asker daha gönderecek. Bu arada BM ve AB’ye de çaðýrýlarý sürüyor. BM, muhtemelen Rusya ve Çin’in isteksizliði nedeniyle olayý uzaktan izleyip kýnamakla yetinmiþ durumda. BM’nin siciline bakýlýrsa, bu tutumda þaþýracak bir durum söz konusu deðil.
AB’de ise pazarlýklar devam ediyor. 6 AB ülkesi Fransa komutasýndaki müdahale gücüne 500 asker göndermeyi ve maliyeti paylaþmayý vaat etti. 2 bin Fransýz askerinin yapamadýðýný 500 kiþilik Avrupa karmasý yapabilir mi, orasý þüpheli. Ancak anlaþýldýðý kadarýyla bugün esas meselelerden biri etnik temizliði durdurmak yerine, Fransa’yý OAC’den kurtarmak. Tabi bu arada soykýrým durdurulabilirse iyi olacak.
Meselenin bir diðer boyutu ise Afrika’ya Fransa komutasýnda hangi ülke askerlerinin ayak basacaðýyla ilgili. Muhtemelen bazý AB ülkeleri de en az Fransa kadar müdahaleye hazýrdýr; ancak bunlarýn Fransa’nýn kaptanlýðýna razý olmalarý zor olabilir. Ayrýca ülkedeki durumun bataklýk olduðunu ve maliyetin yüksekliðini hesaplayarak isteksiz davranan devletlerin olacaðý da unutulmamalý.
Geniþleyen AB
Bununla birlikte, OAC’nin AB’ye bazý ilginç siyasi adýmlar attýrdýðýný belirtmek gerekiyor. Örneðin Avusturya 6 askerle operasyona katýlacaðýný bildirdi. Bu sembolik katýlým, Avusturya için bir ilk olacak. Brüksel’de yapýlan AB ve NATO üyesi ülkeler toplantýsýnda olasý bir askeri geniþlemenin nasýl olacaðý ele alýndý. Anlaþýldýðý kadarýyla müdahalenin AB sorumluluðunda olmasýna karar verildi.
OAC’deki müdahale gücünün AB üyeleriyle nereye kadar geniþleyebileceði ortada olduðundan AB, üyesi olmayan ülkelere de çaðrýda bulunuldu. Bu ülkeler Türkiye, Gürcistan ve Sýrbistan; Gürcistan kabul ettiðini açýkladý. Rusya, hemen tepki gösterdi. Bir de Ukrayna’yý çaðýrsalardý tam olacaktý demek ki.
Gürcistan Rusya’ya raðmen katýlýr mý, orasý þüpheli. Sýrbistan Rusya’ya raðmen asker gönderebilir, ama bu sadece siyasi bir tutumun, AB’ye olan baðlýlýðýn ifadesi olarak deðerlendirilir.
Türkiye için ise durum biraz daha kritik. Zira Türkiye asker yollarsa, gidecek birlik epeyce etkili olur, çok görev üstlenir; risk alýr. Ancak öte yandan bu katký NATO üyelik yolunu açan Kore Savaþý’na katkýya benzeyebilir; AB açýsýndan bir dönemeç de olabilir. Fransa’nýn Türkiye’yi AB’ye taþýma olasýlýðýndan söz ederken, tam olarak bunu kast etmemiþtik; ama stratejik ortaklýk böyle bir þey. Asker gönderme kararý, AB ile yapýlacak siyasi pazarlýða baðlanmalý, askerin alacaðý riskin siyasi getirisi olmalý.
