François Ozon, Evde filminde bu defa öðretmen Germain ve öðrencisi Claude’un hikayesi üzerinden toplumsal sorunlara el atýyor.
FRANCOIS Ozon, filmlerinde Avrupa sinemasýnýn kliþelerini tutucu þekilde kullanan bir yönetmen. Türkiye’de Nuri Bilge Ceylan için söylenen ‘Festival filmi yönetmeni eleþtirisi’ Ozon için de yapýlabilir. Çünkü sanata, edebiyat ve insan ruhunun derinliklerine estetikle bakma inadý var. Bu da modern bir bakýþ içermiyor, belirli çevrelerce kabul görür bir bakýþ açýsý ve ne yazýk ki sýnýrlarý var. Ahlaký, cinselliði, ergenliði, eþcinselliði, orta sýnýf insanýný yargýlýyor ama özgürleþtiremiyor. Toplumun sýnýrlarýna baðlý kalýyor. Eleþtirilerimizi film üzerinden yapalým...
BU HALÝYLE TUTUCU DEÐÝL MÝ?
Germain edebiyat hocasýdýr, sýnýfýndaki çocuklarýn düz hayat bakýþý ve günümüzün maddi deðerlerle ilerleyen hayat standartý onu boðmaktadýr. Verdiði kompozisyon ödevinin sonuçlarýna bakarken Claude’un kaðýdý dikkatini çeker. Diðerlerinden çok farklý bir çalýþmadýr. Claude arkadaþý Rapha’nýn ailesine gizli bir bakýþ atmakta ve kompozisyonunda kendisiyle Rapha’nýn hayatýný karþýlaþtýrmaktadýr. Germain, eþi Jeanne ile bu kaðýdý okurken kendi hayatlarýnýn deðerlendirmesini de yaparlar. Germain Claude’un bu yeteneðini desteklemek ve yeni bir yazar ortaya çýkarmak için onunla özel çalýþmalar yapar, vakit geçirir ve yazdýðý bu denemelerin devamýný getirmek için destek verir. Ama Claude, Rapha’nýn hayatýna ne kadar girerse problemler de o kadar artmaya baþlar. Bu gizli birliktelik ergenliðin ve parçalanmýþ bir aileye ait olmanýn etkisiyle iyice olaylarý karmaþýk hale getirir. Rapha’nýn annesi ile Claude arasýnda bir yakýnlaþma yaþanýr. Claude’un yazdýðý her sayfa Germain ile eþinin de kendi hayatlarýndan ipuçlarý bulduðu yazýlar haline gelir. Hatta Germain bu iþe o kadar kendini verir ki Claude kompozisyonlarýna devam edebilsin diye matematik sýnavý sorularýný çalýp çocuklara verir. Sonunda Germain aðýr bir fatura öder...
Filmin finalini daha fazla açýk etmek istemiyorum ama iki yönüyle bu filmi konuþmak gerekiyor. Birincisi François Ozon, Germain’e finalde her þeyini kaybettirerek ne demek istiyor? Germain edebiyata düþkünlüðü ve bu anlamda gerçekten kabiliyetli bir öðrenciye verdiði destek ile niye mahvoluyor? Sadece sorularý çalmasý bütün bu önemli hislerin üstlerinin çizilmesi için yeter mi? Kendi kabiliyetsizliðini bir çocuk üzerinden deðiþtirmeye çalýþmasý ve böyle tatmin olmasý suç mudur? Claude’un bütün yeteneðini aslýnda duygusal röntgene yattýðý ailenin annesiyle beraberliði ve öðretmeninin eþiyle de birliktelikle sýnýrlamayý nereye koyacaðýz? Rapha’nýn Claude ile öpüþmesi filmde o kadar hafif geçiliyor ki Ozon’un burada ne demek istediði ancak tartýþýlabilecek kadar veriliyor. Ya senaryoya laf olsun bir de eþcinsel haklarýna dokunayým diye konmuþ veya söylenmek istenen özgürce, cesaretle söylenememiþ.
MÜKEMMEL OYUNCULUK
Ýnsanlarýn duyguya açlýðýný görüyoruz ama niye birilerine fatura ediliyor bu? Her þeyden önce Claude’un çocuk olarak bunlarý yapmasý yönetmenin ahlaksal bir bakýþ açýsý olmuyor mu? Ozon bu haliyle tutucu deðil mi? 20’lerinin sonunda bir yazar olsaydý Claude’un yaptýklarý daha yenilir yutulur olacaktý böylece onu ve hikayesini bu kadar eleþtirmeyecektik. Ama sadece çocuk olmasý bile bizim önümüzü týkýyor. Bunun dýþýnda elbetteki edebiyat ruhumuzu anlamanýn en önemli yolu, bize maddi yaþantýmýzýn dýþýna çýkýp ruhumuza bakma þansý veriyor. Ama bu filmde duyarlý herkes yaptýklarýyla yönetmen tarafýndan yargýlanýyor ve fatura ödemek zorunda býrakýlýyor. Bu söylediklerim filmin kalitesini düþürmez. Çünkü Ozon bunlarý sinemasal olarak iyi veriyor. Hem senaryo hem de oyunculuklar mükemmel ama yönetmenin saklandýðý maske önümüzde duruyor. Bu maskenin ardýnda yenilikçi, devrimci ve insan ruhunun önünü açan bir dünya yok. Bizi de rahatsýz eden bu.
