Oruç tutmak modern insan için en zor ibadetlerin baþýnda geliyor. Sürekli olarak beden hazlarý almaya alýþmýþ kiþilerin, günde 16 saat ve bir ay boyunca beden hazlarýndan uzak durmasý kolay iþ deðil. Gerçekten de oruç tutabilmek ancak, Allah’la ve dinle sahici bir bað kurduðumuz zaman sürdürülebilir oluyor. Sadece sosyal alýþkanlýklar üzerinden veya toplumla uyumlu olmak için oruç tutmak artýk pek mümkün deðil.
Kanaatimce orucun en az üç psikolojik boyutu var. Bunlar; beden hazlarýný denetleme, Allah’la olan baðý güçlendirme ve Ramazanla gelen yeni bir sosyal düzen þeklinde.
Beden hazlarýný denetleme
Beden hazlarýna yaklaþým açýsýndan iki farklý felsefi tutum var. Hristiyanlýðýn bazý mezhepleri beden hazlarýnýn manevi yoðunlaþmayý bozduðuna inanýyor. Bu mezhepler yaþam boyu keþiþ hayatý yaþayarak, beden zevklerinden uzaklaþtýrmayý öneriyor. Ýslam ise beden hazlarýný Allah’ýn verdiði nimetler olarak görüp meþru kabul ediyor. Ama beden hazlarý üzerine denetleme istiyor.
Ýslam’ýn yaklaþýmý “bedene hazlarý yasaklama ama hazlara da kapýlýp gitme. Hazlarý denetle. Haz alma sürecini terbiye et” þeklinde. Oruç tam da bu felsefenin uygulamasý. Gerçekten de oruç bedensel ve zihinsel hazlarýn denetlenmesi için biçilmiþ kaftan.
Allah’la olan baðý güçlendirme
Oruç tutmanýn temel gerekçesi Allah’ýn bizden yapmamýzý istediði þey olmasý. Normalde biyolojik yapýmýz aç kalmayý istemez. Yemek, içmek ve cinsel dürtülerimiz doyurulmak ister. Oruç ise dürtülerimizin ertelenmesini gerektiriyor. Bunu yapabilmemiz için saðlam gerekçelerimizin olmasý gerekir.
O zaman insana zor gelen orucu niye tutuyoruz? Aslýnda bu sorunun tek cevabý var: Yaratan istedi diye. Yani sahibimizin dediðini yapmýþ oluyoruz. Onunla iliþkimiz için aç ve susuz kalýyoruz. Bu sebeple de oruç tutmak Allah’la baðýnýn güçlenmesine sebep olur. Gerçekten de oruç tutmak için dindarlýk da derinlik gerekiyor. Oruç tuttuðumuz zaman da dindarlýðýmýzýn derinliði artýyor.
Ramazan ayýnýn sosyal düzeni
Orucun üçüncü psikolojik boyutu, bir ay boyunca hayatýn günlük akýþýna yeni bir düzen getirmesi. Ramazan ayý; ibadetlerde sosyal etkileþimde ve yardým etme davranýþýnda artmaya neden olur.
Ramazan ayý boyunca ibadet miktarýnda artma olur. Bu sebeple de Ramazan ayý hem bireysel alanda hem de toplumsal düzeyde manevi alanýn geniþlemesine neden olur
Ramazan ayýnýn getirdiði yeni gündelik hayat akýþýnýn bir yönü de iftarlar ve teravih namazlarý dolayýsýyla sosyal etkileþimin artmasýdýr. Ýftarlar insanlarýn bir araya gelmesine imkan saðlar. Belki de ailece beraber akþam yemeklerinin en fazla ailece yapýldýðý ay, iftarlardan dolayý Ramazan ayý. Belki de ailece beraber akþam yemeklerinin en fazla yendiði ay, iftarlardan dolayý Ramazan ayý. Sosyal etkileþimin artmasýnýn ise insan mutluluðunu arttýrdýðýný biliyoruz.
Ramazan ayýnýn bilinen bir diðer etkisi de kiþilerin yardým davranýþýnýn artmasýdýr. Zekat ve fitrenin bu ay üzerinden iþlemesi, yardýmýn yoðunlaþmasýna sebep oluyor. Yardým etmenin insan mutluluðunun artmasýný sebep olduðu ise bir çok din psikolojisi çalýþmasýnda gösterilmiþ durumda.
