Rumluðun ve Yunanlý olmanýn "gerçek merkezi" olarak anýlan Ýzmir'de sadece Rumca'nýn konuþulduðu ve bütün "biraderlerin" Rum ya da Yunanlý olduðu bir Méles Locasýnýn kurulduðunu görüyoruz; yýl 1867'dir arasýnda Ýzmir'in önde gelen Rum tüccarlarý, zengin Lövanten iþ adamlarý ve Ýzmir Baþkonsolosu Sprintis vardýr. Loca, nedendir hala bilinmez, 1870 yýlýnda kapanýr; Balkan savaþýný izleyen günlerde 1913 Mayýsý’nda yeniden açýlýr. Ancak bu kez üyelerin çok büyük bir bölümü Türk'tür!
Osmanlý aydýnlarý, Masonluðun devlet istese de istemese de, geniþleyip ülkeye yayýlacaðýný anlayýnca, ona hakim olmak, onu ele geçirmek isterler. Ýttihat ve Terakki’nin önde gelenlerinin Masonluða giriþlerinde bu duygu hep ön plandadýr. Ýttihatçýlarýn mahkemesi sýrasýnda, Ýstiklal Mahkemesi Reisi Ali Bey (Çetinkaya), Doktor Nazým Beye sorar:
"Siz Ýttihatçýlar neden el ele verip Masonlukla bu kadar yakýndan ilgilendiniz?"
Mahkeme sonucunda, devletin yapýsýný deðiþtirmekle suçlanan ve idam edilen Doktor Nazým Bey'in cevabý her þeyi aydýnlatmaya yeter:
"Mecburduk... Çünkü Masonlar biz olmadan da istediklerini yapabilirlerdi. Biz de, onlarýn içinde olmadýðýmýz için, tehlikeyi zamanýnda öðrenip önleyemezdik. Ne var ki, Localarýn dizginlerini ele geçirir geçirmez, Masonluðun gücünden, ülke adýna, çok yararlandýk..."
Ýzmir'i "merkez üs" ilan eden Masonluðun, Tanzimat’tan sonra Anadolu'ya yayýlmaya baþladýðýný görüyoruz. Peki Ýslam'ýn egemen olduðu Anadolu'da nasýl tutunabilmiþ, nasýl yayýlabilmiþlerdi? Kökten dinci Hýristiyanlarýn Ýslam'a yönelik dur durak tanýmayan saldýrýlarýna karþý Masonluk, Ýslam'dan yana tavýr almýþ, hele de bütün dünya insanlarýnýn kardeþ olduðu ilkesine öyle bir sarýlmýþtýr ki, Osmanlý aydýnlarý "ülke düzeninin deðiþmesi gereðine" inanmýþtýr!
Anadolu'da Masonluðun ilgi gördüðü kentlerin baþýnda Kayseri ve Ankara vardýr. Kayseri'de ilk Loca 1886 yýlýnda,"Hakiki Kardeþler" adý altýnda kurulur ve 1908 yýlýna kadar çalýþmalarýný sürdürür. Locanýn Fransýz Büyük Maþrýkýna baðlý olduðu bilinir. Locanýn baþýnda 1876 Ýlk Mebusan Meclisine Ankara milletvekili olarak katýlan, Altýntop Miþel Efendi vardýr...
(Yarýn: Ankara ve diðer Merkezlerde Masonluk)
