Atatürk mason Localarýný 1933'de kapattý. Ancak Ýsmet Ýnönü 1948'de yeniden açýlmalarýna izin verdi. Türkiye 33’ler Yüksek Þurasý hiç vakit kaybetmeden kapýsýna vurulan kilitleri açtý.. Neden acaba?
II. Meþrutiyet öncesi Anadolu'da masonluk: Masonluðun Osmanlý topraklarýna hangi amaçla girdiðini anlamak için mason localarýnýn o tarihlerde devletin merkezi Ýstanbul dýþýnda, neden baþka kentlerde de kurulduðunu ve bu kadar hýzla yayýldýðýný, iyi incelemek gerekir! Abdülhamid Han'a isyan bayraðý açanlar, uluslararasý masonluðun çatýsý altýnda toplanýrken, merkez olarak Makedonya'yý seçmiþti. Meþrutiyet yönetimi, Anadolu'ya yayýlmak için mason localarýndan çokcç yararlandý. Ýzmir, Ankara, Konya, Kayseri ve Samsun'da localar açýldý. Bunlarýn dýþýnda o yýllarda ülke sýnýrlarý içinde olan Beyrut, Þam, Halep, Kahire, Rodos ve Kýbrýs'ta da Masonlar kollarý sývadý, localarýný birbiri ardýna açtý.
Ýzmir'le masonluðun sarmaþ dolaþ olmasý Tanzimattan öncesine uzanýr. Devlet arþivlerine göre, Ýzmir'de ilk loca, Ýtalyan Obediansý'na baðlý, 17 Mayýs 1789'da, yani Fransýz Devriminin en kanlý döneminde kurulan Viktuar (Zafer) locasýydý. Viktuar locasý Ýtalya'nýn Cenova Büyük Maþrýk-ý Azamlýðýna (büyük mahfil) baðlýydý. Derken 1850'de Avrupa'daki masonlar arasýnda anlaþmazlýklar çýktý, Osmanlý ülkesindeki bütün mason localarý, Marsilya Büyük Maþrýkýna baðlandý.
Ýzmir'de altý loca ve Büyük Mahfil: Kýrým Savaþý sýrasýnda Ýngiltere'de, masonlarýn gözetimi altýnda, Türkiye Mahfil-i Kebiri kurulur. Kýrým Savaþý 1857'de sona erer ve aradan 11 ay geçtiðinde Ýzmir’de, mason localarýnýn sayýsý altýyý bulmuþ ve bu localarda Türkçe, Ýngilizce, Fransýzca, Rumca Ermenice ve Ýspanyol Musevi Dili konuþulmaktadýr. Ýzmir'in Levanten ve Rum kültürü masonlar için pek uygundur zira...
Bu dönemde sürdürülen masonik faaliyetlerle ilgili en geniþ kapsamlý bilgiyi tam on bir yýl ülkemizde kalan Charles Mismer veriyor. "Osmanlý Ülkelerinde ve Ýslam Alemindeki Yýllarým" adlý eserinde Mismer, 1867 yýlýnda, Sultan Abdülaziz'e, Fransa Ýmparatoru Üçüncü Napolyon'un, Osmanlý ülkelerinde masonlarýn faaliyetlerini bir bir anlattýðýný yazar. Niye Fransa Ýmparatoru? Çünkü o dönemde Osmanlý masonluðu, Ýtalyan ve Ýngiliz Maþrýklarýna daha yakýndýr. Fransa, Katoliklerin koruyucusu kimliðiyle Doðu'da (Þark'ta) siyasi nüfus kavgasýna giriþir. Ýmparatorun uyarýsýndan hemen sonra, Abdülaziz Han, Dýþiþleri Bakaný Keçecizade Fuad Paþa'ya masonluðun anlamýný ve amacýný sorar, bunun "gizli ve kökü dýþarýda bir kuruluþ" olduðunu anlayarak izlenmesini, ardýndan da kapatýlmasýný emreder. Ve Osmanlý'da masonluða karþý ilk devlet eylemi böylece baþlar. Ýzmir'deki Büyük Mahfil ise bu tarihten sonra yer altýna iner...
(Yarýn: Ýzmir'de Rum "Meles" Locasý)
