Uzun yýllardýr gündemde olan ve özellikle dershane dönüþümü tartýþmalarýndan itibaren merakla beklenen özel okul öðrencilerine uygulanmasý düþünülen teþvik, nihayet hayata geçiyor. Teþviklerin kurgusu ve uygulanmasýna iliþkin çeþitli eleþtirilerim mahfuz olsa da, MEB tarafýndan teþviklerin bu yýl hayata geçirilmesinin önemli olduðunu düþünüyorum.
MEB, özel okullara yeni baþlayacak öðrencilere yönelik eðitim ve öðretim desteði uygulama kýlavuzunu Aðustos baþýnda yayýmladý. Destek miktarlarý öðrenci baþýna okul öncesi için 2.500 TL, ilkokul için 3.000 TL, ortaokul ve lise için 3.500 TL olarak belirlenmiþ.
Þayet bugüne kadar çocuðunuzu özel okula gönderme konusunda yeterli imkânýnýz olmadýysa ve bu teþviklerle birlikte çocuðunuzu özel okula gönderebileceðinizi düþünüyorsanýz 25 Aðustos’a kadar, e-okuldan teþviklere baþvurabilirsiniz. Bir baþka ifadeyle, çocuðunuzu göndermeyi düþündüðünüz özel lise örneðin 10 bin TL ise, bu lise teþvik kapsamýndaysa ve siz de teþvik almaya hak kazanýrsanýz, çocuðunuzu 6.500 TL’ye bu liseye kayýt yaptýrabilirsiniz. Geriye kalan 3.500 TL devlet tarafýndan karþýlanacaktýr.
Tabi bu örnek hesaplamada, özel okullarýn teþvik dolayýsýyla herhangi bir manipülasyona ve fiyatlarýnda sanal bir deðiþikliðe gitmeyecekleri varsayýlmýþtýr. Bu varsayým tabii ki tartýþmaya açýktýr. Dahasý, teþvikten toplam 250 bin kiþinin faydalanmasý öngörülüyor. Bu kadar çok kiþinin birden destek almasý durumunda, özel okul piyasasýnda ve fiyatlarýnda ne tür deðiþiklikler olacaðýný þimdiden kestirmek zor. Zor çünkü ilk kez bu yýl uygulanacak teþviklerden ne tür ailelerin ve özel okullarýn faydalanacaðý konusunda elimizde ciddi hiçbir veri henüz yok.
Teþviðe baþvuru yapmanýz, teþvikten faydalanacaðýnýz anlamýna gelmiyor. Yine de çocuðunu düþük bir ihtimal dahi olsa özel okula göndermeyi düþünen bütün velilere tavsiyem, gecikmeden teþvik baþvurusunu yapmalarý.
Konuya özel okullar açýsýndan bakýldýðýnda da, belirsizlikler devam ediyor. Çünkü hangi özel okullarýn teþvik kapsamýna alýndýðý da henüz net deðil. Dahasý, özel okullardaki mevcut öðrencilerin teþvik kapsamýnda olmamasý da, özel okullar tarafýndan eleþtiriye neden oluyor. Nihayetinde, geçen yýl teþvik olmadýðýnda çocuðunu özel okula gönderen aileler teþviðe baþvuramýyorken, teþvik olmasaydý dahi çocuðunu bu yýl özel okula gönderebilecek aileler teþviðe baþvurabiliyor.
Çocuðunu devlet okuluna gönderen ve baþka bir imkâný bulunmayan vatandaþlarýn bir kýsmý da, devletin neden özel okullara teþvik verdiðini sorguluyor. Birçok devlet okulundaki altyapý eksikliklerini gören vatandaþlarýn bir kýsmý, kamu fonlarýnýn özel okullara aktarýlmasýna kökten karþý.
Özel okullara devlet tarafýndan kamu fonlarýnýn aktarýlmasý konusunda dünyada da ciddi tartýþmalar var. Birçok ülke özel okullara fon aktarýmýný ancak fýrsat eþitliðine katkýsý temelinde savunabiliyor. Getirilen düzenleme veya teþvik, teþvik olmaksýzýn özel okula gidemeyecek vatandaþlarýn lehine çalýþýyorsa, düzenleme kamu otoriteri tarafýndan daha rahat savunuluyor. Aksi halde, zaten avantajlý bir seçkin azýnlýðýn devam ettiði özel okullara kamu fonlarýnýn aktarýlmasý ciddi eleþtirilere yol açýyor.
Bu anlamlý tartýþmalardan dolayý, dünyada çok farklý teþvik modelleri söz konusu. Örneðin, belli bir gelir düzeyindeki 250 bin kiþiye 2.500-3.500 TL teþvik verilmesi yerine, daha dar gelirli 50 bin kiþiye 12.500 TL teþvik verilmesi de düþünülebilirdi. Bu örnekteki her iki modelin faydalanýcýlarý ve eþitlik açýsýndan sonuçlarý, doðal olarak farklýlaþmaktadýr.
Bir teþvik uygulamasýnýn baþarýsý, kaç kiþinin teþvikten faydalandýðýyla deðil, kimlerin faydalandýðýyla anlaþýlabilir. MEB tarafýndan bu yýl baþlatýlan bu uygulama, seçkin bir azýnlýðýn dýþýndaki orta sýnýf ailelere ve onlara hitap eden özel okullara yararsa, uygulama baþarýlý olmuþ olacaktýr.
