Girit Valisi Mustafa Naili Paþa, kendisini denetlemeye gelen erkaný ve hatta padiþahý bile kandýrmayý baþarmýþtý. Üstelik 1851 yýlýnda Sadrazamlýk makamýna kadar da yükseldi.
19’uncu yüzyýlda Osmanlý bürokratlarý, devlet yönetiminde derin bir güç olarak belirmiþ, devrin sultanlarýný çok kolay bir þekilde yönlendirmiþlerdi. Bilhassa taþradaki yöneticiler, haklarýnda çýkan menfi haberlerin merkeze ulaþmasýný engellemiþ, kendilerini teftiþe gelen erkâný hatta padiþahý dahi kandýrabilmiþlerdi. Bunun en güzel örneðini Sultan Abdülmecit’in Girit ziyaretinde görüyoruz. Girit Valisi Mustafa Naili Paþa, adayý denetlemeye gelen sultaný kimselerle görüþtürmeden tekrar Ýstanbul’a yolcu etmeyi baþarmýþtý.
Girit Valisi Mustafa Naili Paþa hakkýnda, büyük ve deðerli arazileri makamýnýn verdiði kudretle þahsýna geçirdiðine dair iddialar bulunmaktaydý. Ada eþrafý Tanzimat Fermaný’nýn ilanýyla beraber oluþan rahatlýkla Paþa’yý, her fýrsatta saraya þikâyet ediyordu. Girit’te yaþanan bu hoþnutsuzluk, Sadrazam Mustafa Reþit Paþa’nýn etkisiyle padiþahýn kulaðýna kadar gitmiþ, herhangi bir karýþýklýk çýkmamasý için Sultan Abdülmecit’in adayý ziyaret etmesi kararlaþtýrýlmýþtý. Padiþah bizzat adaya gidecek, Naili Paþa’dan þikâyetçi olanlar ile konuþacak ve onlarýn dertlerini dinleyecekti.
1850 yýlýnda düzenlenen bu ziyarette sultanýn geçeceði yollar gelin gibi süslenmiþ, tüm ahali padiþahý coþkuyla karþýlamak için saatlerce Suda Limaný’nda beklemiþti. Bu arada adanýn ileri gelen eþrafý, sultaný kendi konak ya da çiftliklerinde aðýrlamak için adeta bir yarýþa giriþmiþti. Özellikle Kasýmzâde Hamit Bey, Sultan Abdülmecit’i misafir edip Vali Naili Paþa ile ilgili tüm þikâyetleri anlatmayý düþünüyordu. Bu arada durumdan rahatsýz olan Mustafa Naili Paþa da padiþahý kimseyle görüþtürmeden kendi çiftliðine götürüp orada aðýrlamanýn peþindeydi.
Hastalýk bahane
Sultan Abdülmecit Girit’te top atýþlarýyla karþýlandý. Kurbanlar kesildi, etleri yoksullara daðýtýldý. Tüm devlet erkâný, adanýn ileri gelenleri ve yabancý devlet temsilcileri padiþahý selamlamak için sýraya girmiþ, sultana görünme çabasý içerisindeydi. Eþrafýn kendisini padiþaha þikâyet edeceðini gayet iyi bilen Mustafa Naili Paþa, bir yolunu bulup herkesi atlatmýþ, Sultan Abdülmecit’i kendi çiftliðinde misafir etmeyi baþarmýþtý. Tek amacý padiþahý kimseyle görüþtürmemek idi. Sultan Abdülmecit ise Girit’te bir karýþýklýk çýkmasýndan çekiniyor, adanýn yönetiminden memnun olmayanlarla muhakkak görüþmek istiyordu. Lakin Naili Paþa çiftliðinin etrafýna askerleri yerleþtirmiþ, içerden ve dýþardan her yeri muhafaza altýna almýþtý. Israrla padiþahla görüþmek isteyenler “Sultan yorgun, görüþmeler yarýn yapýlacak” gibi türlü bahanelerle kapýdan çevriliyordu. Bu arada çiftlikte sultana Girit’te yapýlan icraatlar anlatýlýyor, her þey yolunda izlenimi veriliyordu. Mustafa Naili Paþa, padiþahýn bir an evvel Ýstanbul’a dönmesi için adada çiçek hummasý hastalýðýnýn yayýldýðýný ve çoðu kimsenin de bundan muzdarip olduðunu anlatýnca durumdan endiþelenen Abdülmecit geldiðinin ertesi günü hiçbir yeri dolaþmadan, kimseyle konuþamadan ayný yolla Ýstanbul’a geri döndü. Amacýna ulaþan Girit Valisi Mustafa Naili Paþa, 1851 yýlýnda Sadrazamlýk makamýna kadar yükselmiþ, yukarýda bahsettiðimiz bürokrat tipini geçmiþimizde yansýtan en iyi örneklerden biri olmuþtu.
