Ortaokuldayken meyve-sebze halinde katiplik yaparak iþ yaþamýna adým atan Gaziantepli Cahit Bingöl, bugün Türkiye’nin en büyük pamuk tedarikçisi oldu. Türkiye’deki tüm iplikçilerle çalýþan Bingöl’ün hikayesi, Türkiye ekonomisine yön veren sanayicilerinden Sanko’nun patronu Abdulkadir Konukoðlu’nun yanýnda beyaz altýný hücrelerine kadar öðrenmesiyle baþlýyor. Daha sonra müdürüðünü yaptýðý Sanko’dan çýrçýr fabrikasýný kiralayarak fabrikatörlüðe adým atan Þahin Pamuk Yönetim Kurulu Baþkaný Burhan Cahit Bingöl, yaptýðý yatýrým ve geliþtirdiði projelerle ithal pamuða karþý savaþýyor. Pamuk atýðý kozayý ABD’de öðrendiði ve Türkiye’de uygulanmayan bir sistemle yakarak enerji üretmeye hazýrlanan Bingöl, pamuk yaðý tesisini de faaliyete geçirmek üzere gün sayýyor.
Türkiye’nin en büyük pamuk tedarikçisi konumundasýnýz. Müþteriniz olmayan iplikçi yok gibi. Neler yapýyorsunuz, anlatýr mýsýnýz?
Geçen yýl bir fabrika daha aldým ve þu anda üç fabrikayla faaliyet gösteriyoruz. Çok ciddi pamuk alýmý yapýyoruz. Yüzde 7’lik payýmýz var sektörde. 2009’da kurulan Þahin Pamuk, 2011 yýlýný 185 milyon lira ciroyla kapattý. Geçen yýl 100 bin tonun üzerinde kütlü pamuk alýmý iþleme ve tedariði gerçekleþtirdik. Günlük bin tonluk hammadde iþleme kapasitemiz var. Ýthal pamuðun yarattýðý tiryakiliði yýkmak istiyoruz. Ayrýca bölgesel pamukçunun pamuðunu da alarak tedarik zinciri içerisinde ihtiyacý olan iplikçiye satýyorum. Türkiye’deki tüm iplik fabrikalarý müþterim. Amacým, ithal baðýmlýlýðýyla mücadele etmek. Ben sanayiciye ithal pamukla ayný kalitede ama daha ucuza pamuk satýyorum. 2012’yi 250 milyon lira ciroyla kapatmayý planlýyoruz.
Ýþ yaþamýna attýðýnýz ilk adýmý hatýrlýyor musunuz? Pamukla tanýþmanýz nasýl oldu?
Ýlk iþim meyve-sebze halinde katiplikti. 13 yaþýndaydým ve ortaokula gidiyordum. Bir yandan da sebzeleri çuvallarla toptan alarak patronumun iþyerine getirir torbalara ayýrýr satar, patronuma da yüzde 8 komisyon verirdim. Bir yandan öðrencilik bir yandan okul derken 1984 yýlýnda pamukla tanýþtým. Ýlk pamuk eksperi olarak baþladým. Bu iþin eðitimini aldým 4-5 yýl içinde pamuðun tarladan fabrikaya kadar her kýsmýný çok iyi öðrendim. Daha sonra yöneticilik yaptým. 1995 yýlýnda da Sanko Tekstil’e transfer oldum. 2009 yýlýnda ise deðiþik iþ kollarýna yoðunlaþan Sanko, pamuktan çýkma kararý alýnca bulunduðum fabrikayý kendilerinden kiralamak istedim, kýrmadýlar beni. Bir fabrika da kurmuþtum önceden kendime ama burasýyla gönül baðým vardý.
Türkiye’nin lokomotif sektörlerinden tekstilin hammaddesi pamuk. Bu kadar stratejik bir ürünün durumunu deðerlendirir misiniz?
Bir kere Türkiye’nin mutlak surette pamuk üretmeye çok ciddi ihtiyacý var. Türkiye’nin tekstil sektörü için 2023 yýlýnda 72 milyar dolarlýk bir konfeksiyon ihracatý hedefi var. Bunu gerçekleþtirmek adýna, bizim 2.5 milyon tonluk pamuk üretmemiz gerekiyor. Bugünlerden baþlayarak, planlayarak, hükümetle, tüm üreticilerle birlikte ve aracýlarla bunun alt yapýsýný yapmak zorundayýz. Gaziantep, iplik ve teksil sektörünün en önemli merkezlerinden biri. Ancak, pamuk üreticisine verilen çok düþük destek primleri yüzünden artýk çiftçi pamuk ekme konusunda ciddi tereddüt içinde. Pamuk üretimi gittikçe azalýyor böyle giderse bu sorun, tekstil konfeksiyon sektörü için ciddi risk oluþturur.
Pamuðun ve dolayýsýyla tekstil konfeksiyonun önündeki en büyük sorun destek primi o zaman?
Bu sektörün sýkýntýsý çok ama en önemlisi destekleme primlerinin artýrýlmasý ihtiyacýnýn öncelikli olmasý. Destek primlerinin artýrýlmasýnýn yaný sýra lisanslý depoculuðun da acilen hayata geçirilmesi gerekiyor. VOB’un (Vadeli Ýþlemler ve Opsiyon Borsasý) Ýstanbul’a taþýnmasý ve tek balya sistemi de þart.
Bu sorunlarla tekstil sektörü nasýl uluslararasý arenada mücadele verecek ve marka yaratacak peki?
Önümüzdeki 5 yýl pamuk üretilmediði için tekstilden vazgeçme tehlikesiyle karþý karþýya kalacaðýz. Önlem alýnmazsa 2023’teki 73 milyar dolarlýk tekstil ihracatý hedefimiz masal olacak. Dünyada çiftçiye çok ciddi destek var, bu þekilde bir çiftçi desteði verilirse ancak kurtulmak mümkün olabilir. Çiftçiye verilen paranýn sokaða atýlan para gibi görülmesi gibi bir anlayýþ var. Tarladan ürüne kadar deðerlendirdiðinizde pamuðun yarattýðý katma deðere, istihdama baktýðýnýzda devletin çiftçiye verdiði desteðin yýl sonunda 10 katýný geri alacaðý kesin.
Sanayici olarak bundan sonraki projeleriniz neler?
Pamuðun atýðý olan kozayý yakarak enerji üretmeyi ve satmayý planlýyoruz. Gaziantep Organize Sanayi Bölgesi’nin atýk merkezinden günde 100 ton atýk çýkýyor. Kendi atýklarýmýzla beraber bu atýðýn deðerlendirilmesi için bir kaç senedir araþtýrma yapýyorum. ABD’ye gittim, farklý bir yakma yöntemiyle biyogaz elde ettiklerini gördüm. Elektrik üretiyorlar hükümet de satýn alma garantisi veriyor. Gaziantep Sanayi Odasý’na teklif götürdüm. “Bana 20 dönüm bir yer verin, ben sizin atýklarýnýzý ücretsiz alayým kendi atýðýmý da buna katarak sistemi kurup enerji üreteyim. 20 yýl sonra da elektrik santralini size býrakýp gideyim” dedim. Olursa iyi olacak, yoksa baþka bir yerde kendi atýðýmdan enerji üretip lisansýný aldýðým bu yatýrýmý bu yýl sonunda hayata geçireceðim. Þu anda dünyada birkaç yerde uygulanan bu yöntemi Türkiye’de yapacaðým. Elektriði üretip devlete satacaðým. Atýk maddeyi imha edip katmadeðer yaratacaðým.
Son olarak sorunlar karþýsýnda çözüm önerileriniz ve hükümete vermek istediðiniz mesajlar var mý?
Pamuðun ve pamuk çiftçisinin desteklenmesi konusunda yetkililerin bir an önce harekete geçmesi þart. Öyle ya da böyle pamuk üretmek zorundayýz. Acilen destekleme prim miktarý artýrýlmalý ve 46 kuruþtan en az 70 kuruþ’a çýkarýlmalý. 2014 yýlýnda pamuk üretip üretmeme konusunda düþünen iþçiyi üretme konusunda ancak bu þekilde ikna edersiniz. Hammade ihtiyacýný kendisi ve istedði fiyattan saðlamak isteyen Amerika gelecekte ciddi sorun yaratacak. Anadolu pamuðunu yok etmeye çalýþýyorlar. Gelecek sene daha da aþaðýda olacak gibi duran fiyatlar öncelikle Türk tüketicisini ve pamuk üreticisini vuracak. 2014 yýlýnda da çiftçi ekimden vazgeçecek. 1.5 milyon ton hammadde ihtiyacý bizi Yunan, Suriye ve özellikle Amerikan pamuðuna muhtaç edecek. Tüm dünya pamuðu desteklerken biz çiftçimizi öldürmeyelim. Üstelik bizim pamuðumuz GDO’suz. Hükümet ve Baþbakan’ýn acilen bu sorunu çözmesi gerekiyor.
‘Ya tozu dumana katarsýn ya tozu dumaný yutarsýn’
Felsefem ‘ya tozu dumana katarsýn ya tozu dumaný yutarsýn’. Bu yüzden çok çalýþýrým, araþtýrýrým. Sabah 07.00’de baþladýðým günü 02.00’de sonlandýrýrým. Doðayý, hayvanlarý çok severim, ata binerim. Sürekli benimle dolaþan bir köpeðim, kedim, kekliðim ve bir de hamsterým var. Uçaklarý çok severim, Hava Harp Okulu sýnavlarýna girmiþtim. Kazandým da ama ailem istemediði için kazandýðýmý benden sakladý. Bu içimdeki uktedir. Bu nedenle yýllar sonra uçak kullanmayý öðrendim. Çevre illere uçaðýmla giderim. Sinirlenince bu þekilde deþarj oluyorum. Taþ merakým var, taþlarýn enerjisine inanýyorum. Öyle ki, 120 cm. boyunda ve 400 kg. aðýrlýðýnda bir ametist taþý ofisimde duruyor. Bir de ciddi bir tesbih koleksiyonum var.
Anadolu organik pamuðunu dünya markasý yapacaðýz
Yakýn zamanda ham yað tesisimizi devreye alacaðýz. Anatolian Organic Cotton markasýyla piyasaya çýkacaðýz. Doðal, kimyasal içermeyen pamuklarýmýzla kanserojensiz pamuklarýn talebini artýrmayý hedefliyoruz. Siverek, Harran, Diyarbakýr ve Adýyaman’da organik pamuk sözleþmeþi yaptýk. Ýlk etapta 5 bin ton civarý üretim yapacaðýz. Önce Türkiye sonra dünyaya tanýtacaðýz organik pamuðu. Daha maliyetli daha zor organik tarým. Ama rekabet edilebilir bir maliyet söz konusu. Bu proje eylül ayýndan itibaren hayata geçecek. Ürünlerimizin yüzde 5’inin organik olmasýný planlýyoruz. Bu projenin þu ana kadar bize 2 milyon dolarlýk bir maliyeti oldu.
Pamuk yaðý üretmek için geri sayým baþladý
Yatýrým projelerimiz arasýnda bir de yað tesisi bulunuyor. Devreye girmek üzere tesis. Tüm yaðlarda pamuk yaðý katký maddesi olarak kullanýlýr. Pamuk yaðýný da yýllardýr ithal ediyoruz. Atýk yaðlarda ucuz enerji üretmek için herkes çalýþyor ve pamuk yaðýnýn girmediði hiç bir alan yok. Hatta 2013 yýlýndan sonra devlet kontrolünde pamuk yaðý belli oranlarda mazotla çalýþan araçlarda da kullanýlacak.
Fransa’dan gömlek ithal edersek þaþýrmayýn
1.3 milyon ton pamuk ihtiyacý olan Türkiye’de üretim 700 bin ton. Gelecek yýl bu rakamýn 550 bin ton civarýnda olmasý bekleniyor. Ýthalat ise 850 bin ton civarý. Üreticiye verilen destek bu þekilde devam ederse bizim üretimimiz 200 bin tonlara kadar düþecek. Buna karþýn 2014 senesinde ise pamuk ihtiyacý 1.5 milyon tona çýkacak. Bu ihtiyacý Yunansitan, Brezilya, Türk Cumhuriyetleri’nden ve yüzde 80’ini de ABD’den karþýlamak durumunda olacaðýz. Dünya bize ‘siz pamuk ekmeyin biz size istediðimiz fiyattan satalým, siz buðday ve mýsýr ekin’ diyor. Bu da Türkiye için çok önemli olan pamuðun bitmesi demek, ekmek yok demek. Birkaç yýl sonra Fransa’dan gömlek ithal etmeye baþlarsak hiç þaþmayýn.
