Geçen hafta 53 yaþýnda ABD’li bir parkinson hastasýnýn uyguladýðý diyet programýyla saðladýðý baþarýdan bahsetmiþtik. Bu diyette günlük beslenme programýnýn vazgeçilmez bileþeni olarak çilek ve ruþeym öne çýkýyor. Günümüzde insan saðlýðý için zararlý olabileceði üzerinde yorumlar yapýlan bir çok besin parkinson hastalarý için mutlaka kaçýnýlmasý gerekenler arasýnda yer alýyor (bkz. kutu-1).
1- TRANS YAÐLAR DÝYETTE YOK
MUTLAKA kaçýnýlmasý gereken besinler þu þekilde sýralanmýþ: Trans-yaðlar (tereyaðý, margarin vd.), yaðlý etler (yaðlý köfte, tavuk derisi, balýk derisi altýndaki yað), mangalda ya da kýzartýlarak piþirilmiþ etler (büyükbaþ, tavuk, balýk), iþlenmiþ et ürünleri (hamburger, sosis, salam, sucuk, tütsülenmiþ et), süt ürünleri (tam süt, kremþanti, kremalý kahve ve pastalar), tatlýlar, glikoz þurubuyla hazýrlanmýþ ürünler ve tatlandýrýcýlar.
Çalýþmada verilen örnek diyet programýnýn (bkz. kutu-2) temel özelliði trans yaðlar ve hayvansal yaðýn günlük diyetten çýkarýlmasý ve hekzakosanol ile fisetin bakýmýndan zengin besinlerin kullanýlmasý. Bu diyetin kalori deðerinin yaklaþýk 2000-2200 kilo kalori olduðu ve bu suretle kiþinin günde 250 mikrogram hekzokosanol alabileceði belirtiliyor.
2- ÖRNEK GÜNLÜK BESLENME PROGRAMI
KAHVALTI: Taze ya da dondurulmuþ çilek (100-150 gram) þekersiz olarak tüketilecek. 2 adet ev yapýmý gözleme (tam buðday unu ve ruþeym ile yapýlmýþ). 2 çorba kaþýðý ev yapýmý düþük þekerli erik reçeli (baþka meyve de olabilir). 2-3 büyük fincan kafeinsiz kahve (istenirse yaðsýz süt tozu eklenebilir).
ÖÐLE YEMEÐÝ: Ýki dilim tam buðday ekmeði arasýna hardal sürüp üzerine marul ve domates dilimleriyle hazýrlanan sandviç. Bir buçuk-iki bardak mevsim meyvesi salatasý (üzüm, kiwi, mandalina, portakal, greyfurt, likapa vd.). Ýçine limon dilimi atýlmýþ siyah veya yeþil çay (günde yaklaþýk bir litre).
ÝKÝNDÝ: 100 gram civarýnda tuzsuz, kavrulmamýþ kuruyemiþ karýþýmý (fýndýk, badem, ceviz, vd.). Az þekerli bitter çikolata cipsleri.
AKÞAM YEMEÐÝ: Tam tahýllý burgu makarna (sosu için sarmýsak, domates püresi, fesleðen, dilimlenmiþ mantar, derisi alýnmýþ ve 45 gram parçalanmýþ tavuk göðsü, 15 gram az yaðlý peynir), brokoli, 100-150 gram mevsim meyvesi, kafeinsiz bir fincan kahve, bir ufak parça bitter çikolata.
ACIKILIRSA ATIÞTIRMALIK: Bir adet ev yapýmý gözleme, küçük bir elma.
Bu þekilde bir diyetin uygulanmasýyla ilk üç ay içinde herhangi bir olumlu geliþme gözlenemediði, olumlu cevabýn ancak altý aydan sonra ortaya çýktýðý ifade ediliyor. Ýki yýllýk uygulama sonunda ise hastanýn; merdiven çýkma, yürüme, bahçe iþleri, yazý yazma, bilgisayar da yazma, temizlik, banyo ve ütü yapma, sohbet etme gibi günlük faaliyetlerini sorunsuz sürdürebildiði belirtilmiþ. Hastanýn diyet uygulamasýndan altý ay sonra nörolog hekim tarafýndan yapýlan muayenesinde daha önce tespit edilen þikayetlerin büyük ölçüde kaybolduðu ancak çene titremesi hariç diðer titremelerin giderilemediði tespit edilmiþ.
BIRAKINCA ÞÝKAYET TEKRARLIYOR
Bir baþka önemli nokta ise bu diyet programýndan sapýlmasý halinde þikayetlerin tekrar ortaya çýkmasý. Mesela pasta yenilmesi veya ruþeym alýnmadýðý takdirde üç hafta içinde þikayetlerin tekrar belirginleþtiði ve tekrar düzelmesinin birkaç haftayý bulduðu bildiriliyor.
Sonuç olarak bu diyet programý, bir ön çalýþma. Uygulanan hastada baþarýlý olmuþ ve kullanýlan ilaç miktarý yarý yarýya, hatta dörtte biri kadar düþürülebilmiþ. Þüphesiz bu programýn her parkinsaon hastasý için uygun olmasý beklenemez ancak önerilen diyet programý her insan için saðlýklý beslenme öðeleri taþýmasý bakýmýndan yararlý. Kapsamlý klinik çalýþmalar yapýlarak, bilhassa uygulanan diyetin etkili olamadýðý titreme sorunu üzerinde yararlý olabilecek düzenlemelerin yapýlmasýný ümit ediyorum.
