Son yýllarda çoðunlukla part time çalýþma olarak bilinen esnek çalýþma biçimleri yaygýnlaþmaya baþladý. Baþta doðum sonrasý part time çalýþma olmak üzere mevzuatýmýzda bir takým yeni uygulamalar part time çalýþmayý yaygýnlaþtýrýyor. Yine son dönemlerde yapýlan uzaktan çalýþmayla ilgili düzenleme de yasalaþarak çalýþma hayatýnda yerini aldý. Biz de bugün daha yaygýn hale gelen part time çalýþmayý hem iþveren hem de çalýþanlar yönünden ele alalým istedik.
Ýþçinin normal haftalýk çalýþma süresinin, tam süreli iþ sözleþmesiyle çalýþan emsal iþçiye göre önemli ölçüde daha az belirlenmesi durumunda sözleþme kýsmî süreli iþ sözleþmesidir. Önemli ölçüde daha az belirlenme hali ise, Çalýþma Süreleri Yönetmeliðinde tanýmlanmýþtýr. Buna göre, iþyerinde tam süreli iþ sözleþmesi ile yapýlan emsal çalýþmanýn üçte ikisine kadar yapýlan çalýþma kýsmi süreli çalýþmadýr.
Haklarý nasýl ödenecek?
Kýsmî süreli iþ sözleþmesi ile çalýþtýrýlan kiþi için ayrýmý haklý kýlan bir neden olmadýkça, tam süreli emsal iþçiye göre farklý iþleme tâbi tutulamaz. Kýsmî süreli çalýþanýn ücret ve paraya iliþkin bölünebilir menfaatleri, tam süreli emsal kiþiye göre çalýþtýðý süreye orantýlý olarak ödenir. Emsal çalýþan, iþyerinde ayný veya benzeri iþte tam süreli çalýþtýrýlan kiþidir.
Tam süreli çalýþan istihdamýnda önce kendi kýsmi sürelileri gelir
Ýþçilerin, niteliklerine uygun açýk yer bulunduðunda kýsmî süreliden tam süreliye veya tam süreliden kýsmî süreliye geçirilme istekleri iþverence dikkate alýnýr ve boþ yerler zamanýnda duyurulur.
Fazla çalýþabilir mi?
Mevzuatýmýza göre, haftalýk çalýþma süresinin sözleþmelerle 45 saatin altýnda belirlendiði durumlarda ortalama haftalýk çalýþma süresini aþan ve 45 saate kadar yapýlan çalýþmalar fazla sürelerle çalýþmalardýr. 45 saati aþan süre ise fazla çalýþmadýr. Kýsmi süreli iþ sözleþmesi ile çalýþtýrýlan iþçiler fazla çalýþma yapamaz. Kýsmi süreli iþ sözleþmesi ile çalýþan iþçilere fazla sürelerle çalýþma da yaptýrýlamaz.
Hafta tatili ücreti
Kýsmi süreli çalýþanlara, hafta tatili ücretinin ödenip ödenmemesi uzun bir dönem tartýþmaya sebep oldu. Yargýtay, haftalýk tam çalýþmanýn hafta tatili ücreti kazanmak için gerekli olduðunu deðerlendirmekte ise de Ýþ Teftiþ Kurulu, haftanýn tüm çalýþma günlerinde çalýþan bir kýsmi süreli çalýþanýn, kýst olarak hafta tatili ücretine hak kazanacaðýný belirtmektedir. Mevzuatýmýzda açýkça hüküm yer almamakla birlikte, Yargýtay bir kararýnda ‘4857 sayýlý Ýþ Kanunu’nun 13. maddesi kapsamýnda kýsmi süreli olarak deðerlendirilmelidir. Ýþ Kanunu’nun 27. maddesinde iþ arama izninin günde 2 saatten az olamayacaðý hükmü tam süreli çalýþanlar için. Bu durumda günlük iþ arama süresi de kýsmi süreye göre belirlenmeli. Günde 4 saat çalýþan iþçinin bunun yarýsý kadar süreyi iþ arama izni olarak kullanmasý doðru olmaz. Ýþçinin günde 4 saat dýþýnda çalýþmadýðý anlaþýlmakla, iþ arama süresi kýsmi çalýþma süresine göre oranlanarak belirlenmeli’ denilmesi suretiyle kýst hesabýn önünü açtý. Bu durumda, kýsmi süreli çalýþanlara, süt izni ve yeni iþ arama izni, orantýlanarak verilecektir.
