‘Hayýr’ yanlýsý olduðu anlaþýlan kimi kanallarýn general emeklilerini ekranlara çýkartýp baþkanlýk sistemi aleyhine konuþturmalarý iyiden iyiye sýrýtmaya baþladý.
Bilerek konuþsalar -ki bazýlarýnda bunu görüyoruz- dert deðil. Sistemi eleþtirir, eksiklerini sayar bilgi sahibi oluruz.
Bilgi sahibi olmadýðýný söyleyip sezgilerine göre ahkâm kesenler de var.
Hafta içinde partili cumhurbaþkanlýðýna karþý çýkan bir general emeklisi, gerekçe olarak da kuvvetler ayrýlýðý ilkesine aykýrý olduðunu söyledi.
***
Partili cumhurbaþkanlýðýna karþý çýkýlabilir ve artýlarý eksileri de konuþulabilir, onu anlarým.
Ama kuvvetler ayrýlýðýna aykýrý olduðu için ‘hayýr’ oyu vereceðini söylemeleri kuvvetler birliðini içeren mevcut sistemi savunmak demek olduðu için anlamsýz bulurum.
Mevcut sistemde yasama organý olan meclisin faaliyetlerinin tamamen yürütme organý olan hükümete baðlý olduðunu geçen hafta yazdým. Hükümetin izni olmadan meclisin yasama faaliyeti sürdüremediðini ve yasa tekliflerinin %98 inin hükümet tasarýsý olduðunu da belirttim.
Referandumda oylayacaðýmýz sistemde ise hükümet artýk yasa teklifi veremeyecek ve yasama faaliyetlerine katýlamayacak.
***
Ýtiraz þu, cumhurbaþkaný partili olunca kendi milletvekillerini yönlendirir ve yasama faaliyetini etki altýna alýr, dolayýsýyla cumhurbaþkanýnýn partili olmasý kuvvetler ayrýlýðýna aykýrýdýr.
Bu itiraz cumhurbaþkanýnýn partisi mecliste çoðunluða sahipse geçerli bir itiraz sayýlabilir. Oysa partisinin mecliste çoðunluk saðlamasýnýn garantisi yoktur!
***
Ayrýca cumhurbaþkanýn partisi mecliste çoðunluða sahip olsa da dünyadaki örneklerinde olduðu gibi kuvvetler ayrýlýðý ilkesine aykýrýlýk iddia edilemez. Çek balans (check and balance) olarak deðerlendirilir.
Baþkanlýk sisteminin en baþarýlý uygulamasýABD’dedir. Mesela Obama Demokratik Parti’nin adayýydý seçilince partisinden istifa etmedi.
Trump da Cumhuriyetçi Parti’nin adayýydý, seçilince o da partisinden istifa etmedi.
Yani ABD baþkanlarý partili baþkanlardýr!
***
Baþka bir þey söyleyeyim..
Oylayacaðýmýz baþkanlýk sistemi kuvvetler ayrýlýðý bakýmýndan ABD’deki sistemdendaha demokratiktir.
Oylayacaðýmýz sistemde cumhurbaþkaný partili olsa da meclisteki yasama faaliyetine fiilen müdahale etme ve etkili olma durumu söz konusu deðildir. Hükümet üyelerinin meclise gitmesi bile yasaktýr.
Oysa ABD’deki sistemde hükümetin yasama organýna etki etme hakký ve yetkisi vardýr.
***
ABD’dekiyasama ve hükümeti denetlemede en etkin kurum senatodur.
Biliyor musunuz baþkan yardýmcýsýnýn bir görevi de senato baþkanlýðýdýr!
Herhangi bir oylamada oylar eþit çýkýnca senato baþkaný 101. üye olarak oy kullanýr ve senato ona göre karar verir.
Halbuki 16 Nisan’da oylayacaðýmýz sistemde böyle bir ayrýcalýk yoktur!
***
Öte yandan cumhurbaþkanýn partisiyle resmen iliþkili olmasý iki yüzlüðü de ortadan kaldýrýr.
Hadi Gazi’yi, Ýnönü’yü ve Bayar’ý hiç zikretmeyelim yakýn tarihten misal verelim.
Mesela Özal ve Demirel cumhurbaþkaný seçilince yasa gereði partilerinden istifa ettiler. Peki partileriyle iliþkileri kesildi mi? Hayýr! Partileriyle iliþkileri kaleme alýnsa ciltler dolusu kitap olur.
Sezer güya mutabakatla seçildi ama partisiz miydi? AK Parti hükümetine karþý aldýðý ideolojik tavýrlar kalem alýnsa Ýstanbul’dan Ankara’ya yol olur.
Þimdi yapýlan deðiþiklik ile bu iki yüzlülük ortadan kalkýyor. Zaten bir partinin adayý olarak seçilen cumhurbaþkaný partisiyle iliþkisini sürdürüyor
Bu bir normalleþmedir!
***
NOT: Haftalardýr niçin evet verilmesi gerektiðine dair yazýlar yazýyorum. Evvelki gün adý lazým deðil bir internet sitesinde gerzeðin biri gizli hayýrcýlar arasýnda beni de zikretmiþ. Ne diyeyim. Dam baþýnda saksaðan!
