PKK’nýn Ýran kolu olarak bilinen PEJAK, Hakkari sýnýrýna yakýn bir bölgede Ýran güvenlik güçlerine saldýrdý, çýkan çatýþma sonrasýnda biri binbaþý diðeri asteðmen olmak üzere iki Ýran askeri öldü.
Türkiye’de PKK ile mücadele devam ettiði için, örgütün saldýrýlarda bulunmasý ve askerlere ateþ açmasý, ne yazýk ki þaþýrtýcý bir olay olarak görülmüyor. Ancak Ýran’da durum farklý; zira bu saldýrý uzun zamandýr devam eden çatýþmasýzlýk durumunun bittiðine iþaret ediyor.
Ýran’ýn bu saldýrýdan Türkiye’yi sorumlu tutmasý, söz konusu çatýþmasýzlýk durumunun sonlanmasýný da Türkiye’nin saðladýðýný ima ediyor. Türkiye PKK ya da PEJAK’a bu denli etki edebiliyor olsaydý, herhalde önce kendi topraklarýnda eylem yapmamasýný saðlayabilirdi.
Türkiye’nin suçlanmasý, iki nedene dayanabilir. Bunlardan biri, saldýrýnýn bizzat Türkiye tarafýndan organize edildiðine, bu yolla PKK’ya yeni adresin de yine Türkiye tarafýndan gösterildiðine iþaret eder. Türkiye’nin PKK’ya adres gösterme kapasitesi mevcutsa, bunu baþka bir ülke marifetiyle bile öðrenmek iyi olabilirdi; ancak pek inandýrýcý bir iddia gibi gözükmüyor.
Ýkinci neden ise Türkiye’yi aþan baþka iliþkilere iþaret ediyor.
Trump söylemiþti
Trump’ýn Ortadoðu gezisini hatýrlayalým. Bir dizi magazinel veriyi bir yana koyup, ziyaretleri sýrasýnda öze yönelik neler söylediðine bakalým. ABD’nin yeni politikasý çok açýk olarak geleneksel müttefikleri Suudi Arabistan ve Ýsrail, hatta Mýsýr ile iliþkileri daha da geliþtirmek ve Ýran’ý yeniden “öteki” olarak ilan etmek üzerine oturuyor.
ABD, Ýran’ý ne kadar “öteki” olarak ilan ederse, Suudiler ne kadar askeri kapasitelerini artýrýrlarsa, Ýsrail ne kadar Ýran düþmanlýðý üzerinden siyaset üretirse, Ýran’ýn o kadar Rusya ekseninde kalmasý mümkün olabilir. Rusya’nýn söz konusu politikaya hiç itirazý olmayacaðý gibi, bu durumun Suriye’de çatýþmasýzlýk yaratýlmasýnda da etkili olacaðý öngörülebilir. Zira ABD ve Rusya’nýn Suriye konusundaki en temel uzlaþýlarý, bu meselede siyaseten yerel oyuncularý muhatap almamak ve onlarý sadece vuruþmalarda kullanmak ile bölge devletlerinin bir miktar geride durmalarýný saðlamak üzerine.
PKK Türkiye ile ilgili süreçte bu iþlevi görüyor ise PEJAK’ýn da Ýran için benzer bir iþlev görmesi kaçýnýlmaz.
Denge deðiþiyor
PEJAK eylemi, bir baþka deðiþimin daha iþareti. Uzunca bir dönemdir Türkiye “Batý” ile sorunlar yaþayan bir ülke görünümündeyken Ýran “Batý” ile uzlaþma arayýþýnda bir ülke olarak görülüyordu. Tam da bu nedenle Türkiye’de darbe giriþimi yaþanýrken Ýran’da “Batý” ile iliþkileri geliþtirme yanlýsý cumhurbaþkaný yeniden iktidara taþýnýyordu. Bu, Obama’nýn bir eliyle Türkiye üzerine bastýrýp diðer eliyle Ýran’ý sisteme çekme siyasetine dayanýyordu.
Obama’nýn her yaptýðýnýn tersini yapan Trump, Ýran’ý, iktidarda “Batý” yanlýsý cumhurbaþkaný dahi olsa “öteki” ilan edeceðini çoktan belli etti. Dolayýsýyla Ýran’daki iktidar, deðiþmekte olan uluslararasý sistemde tabir yerindeyse, açýða çýktý. PEJAK, bu durumun ifadesi. Eylemlerine devam ederse, Ýran’ýn “Batý” yanlýsý siyaset üretmesi zor olur; üstelik Türkiye’yi suçlamak yerine iþbirliði yapmak durumunda kalýr.
Anlaþýlan, sadece YPG, ABD ile Rusya uzlaþýsýnýn sonucu olarak ABD tarafýndan desteklenmiyor. Örgütün farklý ülkelerdeki kollarýnýn da bu katara dahil edildiði ve “dýþ desteðin” el deðiþtirmeye baþladýðý öngörülebilir. Almanya buna mý kýzýyor, bilemiyoruz. Ancak Ýran’ýn suçlamasý bu deðiþimle ilgili olabilir.
