10 gün kadar önce Amsterdam’dan Ýngiltere’nin Newcastle þehrine gidecek olan EasyJet uçaðý 2 saat 20 dakika rötar yaptý. Dünya üzerinde bir sürü uçak rötar yapýyor ama bu bambaþka bir durumdu. Uçakta bulunan yaþlarý 15 civarýnda bir grup lise öðrencisi, yolculardan birinin dizüstü bilgisayarýnda Arapça bir þeyler yazmasýndan dolayý sorun çýkardý.
Onlarýn kafasýnda oluþturulan algýya göre bilgisayarýnda Arapça yazan biri uçaðý kaçýrabilir ya da düþürebilir. Kabin memurlarý, pilotlar dil döktü ama çocuklar ikna olmadý, uçaktan indiler. Bilgisayarý ve yazdýklarý sorun olan yolcuya gelince, Ýranlý bir doktora öðrencisiymiþ ve aslýnda Farsça yazýyormuþ... Algý ne kadar önemli ve ortaya çýkan sonuç ne kadar düþündürücü deðil mi?
***
Ýngilizler, aslýnda algý yönetimini dünyada en iyi bilen ülkedir. Kýz çocuklarýnýn oynadýklarý Barbie bebekler var ya, algý adýna o bebeklerle bile uðraþýr Ýngilizler. BBC, 2009 yýlýnda Barbie ölçülerinde bir genç kadýnýn neye benzeyeceðini hesaplatmýþ ve ortaya gerçeklere uymayan bir görüntü çýkmýþtý. Sonuçta Barbie modelinin küçük kýzlar üzerinde çok zararlý etkiler yarattýðý fikrine varýlmýþtý.
Þimdi gerçek insan ölçülerinde olan yeni bir bebek Lammily adýyla bugünlerde piyasaya çýkacak. Oyuncaklarýn çocuklar üzerinde yarattýðý algýyý dert edinen bir ülkenin öðrencileri bilgisayarýnda Arapça yazdýklarýný düþündükleri biriyle ayný uçaða binmiyorlar. Çeliþkiye bakýn, Barbie bebeklerden kötü etkilenmesine izin verilmeyen çocuklarýn gerçek hayatta kötü etkilenmesine izin vermek...
***
Bu iki örneði algýnýn nasýl kodlandýðýný anlatmak için yazdým. Yine Ýngiltere üzerinden bizim algýlarýmýza geçelim o zaman Futbolun ve demokrasinin beþiði olarak algýlarýz Ýngiltere’yi deðil mi?
Peki çok uluslu bir petrol þirketi Ýngiltere’nin geleceði üzerine siyasi fikir beyan edebilir mi? Shell’in Yönetim Kurulu Baþkaný Ben van Beurden, Londra’da düzenlenen bir toplantýda Ýskoçya’nýn Ýngiltere’nin parçasý olarak kalmasýný istediklerini söyledi
***
Algý yaratma, algý yönetmede önemli 3 örnek yazdým sizlere. 2. Dünya Savaþý ve soykýrým desem aklýnýza sadece Museviler gelir ya, aslýnda Romanlar da ciddi soykýrýma uðramýþtýr ama algýmýzda yer edecek kapital, medya, sinema güçleri yoktu.
Bir insaný bir þeylere ikna etmek için düþünce ya da duygular hedef alýnmaz.Ýlk hedef algýdýr zira düþünce ve duygu o algýnýn üzerine kurulur. Yaþadýðýmýz da üç aþaðý beþ yukarý budur...
