Geçtiğimiz hafta EYT konusunu ele almıştık. Konu EYT olunca birçok okurumuzun da yoğun ilgisini çekiyor. Esasında EYT'liler homojen bir grup değil. Farklı statü ve şartları olan sigortalılar var.
İlk defa EYT konusunda çözüme bu kadar yakın olundu. Esasında bunda Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Prof. Dr. Vedat Bilgin hocanın sosyal güvenliği ve çalışma hayatını çok iyi bilmesinin de etkisi var. Vedat Bilgin hocamız, 2019 yılında Cumhurbaşkanlığı Sosyal Politikalar Kurulu Başkanvekili iken emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) ile ilgili bir dizi çalışma yürütmüştü. Konuya çok vakıf olması ve konuya ilişkin kapsamlı araştırmaları nedeniyle EYT'de çözüm yakındır denebilir.
İlk defa 8 Eylül 1999 tarihinden önce sigortalı olup, emeklilik için gerekli olan sigortalılık süresi ve prim gün sayısını doldurmasına rağmen yaş şartının dolmasını bekleyenler EYT olarak kabul ediliyor. 4/a (Eski adıyla SSK sigortalıları), 4/b (Eski adıyla Bağ-Kur'lular), 4/c (Memurlar ve Kamu görevlileri), Tarım SSK ve Tarım Bağ-Kur'lular ile Banka ve Sigorta Sandıkları kapsamındaki 8 Eylül 1999 öncesi tescil olan sigortalılar EYT kapsamına giriyor.
Yine, EYT kapsamında prim gün sayısını doldurup yaş bekleyenler olduğu gibi, yaşını doldurup prim günü yeterli olmayanlar veya Bağ-Kur kapsamında faaliyette bulunmasına rağmen 1 Ekim 2008 (Ve diğer bir grup için 4 Ekim 2000) öncesinde kayıt ve tescil yapmadığı için sigorta hak ve yükümlülükleri 1 Ekim 2008 öncesine (Ve diğer bir grup için 4 Ekim 2000 öncesine) götürülemeyen Bağ-Kur sigortalıları da bulunuyor.
Diğer bir grubu ise sigortalılık öncesi doğum borçlanması talep eden sigortalılar oluşturuyor. Diğer bir deyişle ilk defa sigortalı olduğu tarihten önceki doğumlarını borçlanmak isteyen kadın sigortalıların da bu kapsamda beklentileri var.
Tabi staj sigortalılığı süresini borçlanmak isteyenlerin de bu kapsamda talepleri bulunuyor.
BORÇLANMA VE EYT
Tabi bu kapsamda farklı durumu olan çok sayıda sigortalı olduğu ve her birinin de emeklilik için farklı beklenti içinde olduğunu söyleyebiliriz.
Prim gün sayısı yeterli olup, yaş dışında diğer şartları yerine getirmiş olan sigortalıların bu bakımdan en şanslı grup olduğu söylenebilir.
2023 Ocak ayında yapılacak düzenleme ile EYT kapsamında emekli olabilmeleri mümkün olacak.
Ancak prim gün sayısı eksik olanlar için de doğum, askerlik, yurtdışı borçlanması gibi borçlanmalar yapılarak prim gün sayısını tamamlamak suretiyle EYT kapsamında emeklilik haklarını kullanabilmeleri mümkün olabilir.
DOĞUM BORÇLANMASI
Kanunları gereği verilen ücretsiz doğum ya da analık izni süreleri ile 4/(a) bendi kapsamındaki sigortalı kadının, üç defaya mahsus olmak üzere doğum tarihinden sonra iki yıllık süreyi geçmemek kaydıyla hizmet akdine istinaden işyerinde çalışmaması ve çocuğunun yaşaması şartıyla talepte bulunulan süreleri borçlanma imkânı bulunmaktadır.
ASKERLİK BORÇLANMASI
Er veya erbaş olarak silahaltında veya yedek subay okulunda geçen süreleri de borçlanma imkânı bulunmaktadır.
YURTDIŞI BORÇLANMASI
18 yaşını doldurduktan sonra Türk vatandaşı olarak yurt dışında geçen ve belgelendirilen sigortalılık süreleri ile bu süreleri arasında veya sonunda yer alan işsizlik sürelerinden her birinde bir yıla kadar olan kısmın ve yurt dışında ev kadını olarak geçen sürelerin borçlanılması mümkündür.
DİĞER BORÇLANMALAR
- Sigortalı olmaksızın doktora öğrenimi veya tıpta uzmanlık için yurtiçinde veya yurtdışında geçirdikleri normal doktora veya uzmanlık öğrenim süreleri,
- Sigortalı olmaksızın avukatlık stajını yapanların normal staj süreleri,
- Sigortalı iken herhangi bir suçtan tutuklanan veya gözaltına alınanlardan bu suçtan dolayı beraat edenlerin tutuklulukta veya gözaltında geçen süreleri,
- Grev ve lokavtta geçen süreleri,
- Hekimlerin fahri asistanlıkta geçen süreleri,
- Seçim kanunları gereğince görevlerinden istifa edenlerin, istifa ettikleri tarih ile seçimin yapıldığı tarihi takip eden aybaşına kadar açıkta geçirdikleri süreleri,
Talep etmeleri durumunda borçlanma imkânı bulunmaktadır. Bu şekilde borçlandırılan süreler ilgililerin sigortalılıklarına sayılır, yani çalışmış gibi değerlendirilir.
Sonuç olarak prim günü yeterli olmayan EYT'lilerin borçlanma yoluyla prim gün sayılarını arttırmaları mümkündür.
