Geçtiðimiz hafta EYT konusunu ele almýþtýk. Konu EYT olunca birçok okurumuzun da yoðun ilgisini çekiyor. Esasýnda EYT'liler homojen bir grup deðil. Farklý statü ve þartlarý olan sigortalýlar var.
Ýlk defa EYT konusunda çözüme bu kadar yakýn olundu. Esasýnda bunda Çalýþma ve Sosyal Güvenlik Bakaný Prof. Dr. Vedat Bilgin hocanýn sosyal güvenliði ve çalýþma hayatýný çok iyi bilmesinin de etkisi var. Vedat Bilgin hocamýz, 2019 yýlýnda Cumhurbaþkanlýðý Sosyal Politikalar Kurulu Baþkanvekili iken emeklilikte yaþa takýlanlar (EYT) ile ilgili bir dizi çalýþma yürütmüþtü. Konuya çok vakýf olmasý ve konuya iliþkin kapsamlý araþtýrmalarý nedeniyle EYT'de çözüm yakýndýr denebilir.
Ýlk defa 8 Eylül 1999 tarihinden önce sigortalý olup, emeklilik için gerekli olan sigortalýlýk süresi ve prim gün sayýsýný doldurmasýna raðmen yaþ þartýnýn dolmasýný bekleyenler EYT olarak kabul ediliyor. 4/a (Eski adýyla SSK sigortalýlarý), 4/b (Eski adýyla Bað-Kur'lular), 4/c (Memurlar ve Kamu görevlileri), Tarým SSK ve Tarým Bað-Kur'lular ile Banka ve Sigorta Sandýklarý kapsamýndaki 8 Eylül 1999 öncesi tescil olan sigortalýlar EYT kapsamýna giriyor.
Yine, EYT kapsamýnda prim gün sayýsýný doldurup yaþ bekleyenler olduðu gibi, yaþýný doldurup prim günü yeterli olmayanlar veya Bað-Kur kapsamýnda faaliyette bulunmasýna raðmen 1 Ekim 2008 (Ve diðer bir grup için 4 Ekim 2000) öncesinde kayýt ve tescil yapmadýðý için sigorta hak ve yükümlülükleri 1 Ekim 2008 öncesine (Ve diðer bir grup için 4 Ekim 2000 öncesine) götürülemeyen Bað-Kur sigortalýlarý da bulunuyor.
Diðer bir grubu ise sigortalýlýk öncesi doðum borçlanmasý talep eden sigortalýlar oluþturuyor. Diðer bir deyiþle ilk defa sigortalý olduðu tarihten önceki doðumlarýný borçlanmak isteyen kadýn sigortalýlarýn da bu kapsamda beklentileri var.
Tabi staj sigortalýlýðý süresini borçlanmak isteyenlerin de bu kapsamda talepleri bulunuyor.
BORÇLANMA VE EYT
Tabi bu kapsamda farklý durumu olan çok sayýda sigortalý olduðu ve her birinin de emeklilik için farklý beklenti içinde olduðunu söyleyebiliriz.
Prim gün sayýsý yeterli olup, yaþ dýþýnda diðer þartlarý yerine getirmiþ olan sigortalýlarýn bu bakýmdan en þanslý grup olduðu söylenebilir.
2023 Ocak ayýnda yapýlacak düzenleme ile EYT kapsamýnda emekli olabilmeleri mümkün olacak.
Ancak prim gün sayýsý eksik olanlar için de doðum, askerlik, yurtdýþý borçlanmasý gibi borçlanmalar yapýlarak prim gün sayýsýný tamamlamak suretiyle EYT kapsamýnda emeklilik haklarýný kullanabilmeleri mümkün olabilir.
DOÐUM BORÇLANMASI
Kanunlarý gereði verilen ücretsiz doðum ya da analýk izni süreleri ile 4/(a) bendi kapsamýndaki sigortalý kadýnýn, üç defaya mahsus olmak üzere doðum tarihinden sonra iki yýllýk süreyi geçmemek kaydýyla hizmet akdine istinaden iþyerinde çalýþmamasý ve çocuðunun yaþamasý þartýyla talepte bulunulan süreleri borçlanma imkâný bulunmaktadýr.
ASKERLÝK BORÇLANMASI
Er veya erbaþ olarak silahaltýnda veya yedek subay okulunda geçen süreleri de borçlanma imkâný bulunmaktadýr.
YURTDIÞI BORÇLANMASI
18 yaþýný doldurduktan sonra Türk vatandaþý olarak yurt dýþýnda geçen ve belgelendirilen sigortalýlýk süreleri ile bu süreleri arasýnda veya sonunda yer alan iþsizlik sürelerinden her birinde bir yýla kadar olan kýsmýn ve yurt dýþýnda ev kadýný olarak geçen sürelerin borçlanýlmasý mümkündür.
DÝÐER BORÇLANMALAR
- Sigortalý olmaksýzýn doktora öðrenimi veya týpta uzmanlýk için yurtiçinde veya yurtdýþýnda geçirdikleri normal doktora veya uzmanlýk öðrenim süreleri,
- Sigortalý olmaksýzýn avukatlýk stajýný yapanlarýn normal staj süreleri,
- Sigortalý iken herhangi bir suçtan tutuklanan veya gözaltýna alýnanlardan bu suçtan dolayý beraat edenlerin tutuklulukta veya gözaltýnda geçen süreleri,
- Grev ve lokavtta geçen süreleri,
- Hekimlerin fahri asistanlýkta geçen süreleri,
- Seçim kanunlarý gereðince görevlerinden istifa edenlerin, istifa ettikleri tarih ile seçimin yapýldýðý tarihi takip eden aybaþýna kadar açýkta geçirdikleri süreleri,
Talep etmeleri durumunda borçlanma imkâný bulunmaktadýr. Bu þekilde borçlandýrýlan süreler ilgililerin sigortalýlýklarýna sayýlýr, yani çalýþmýþ gibi deðerlendirilir.
Sonuç olarak prim günü yeterli olmayan EYT'lilerin borçlanma yoluyla prim gün sayýlarýný arttýrmalarý mümkündür.
