Putin’in Almanya ziyareti, ABD Dýþiþleri Bakaný’nýn Türkiye’ye geliþ gidiþleri sýrasýnda gözlerden kaçmýþ olabilir. Oysa Putin-Merkel görüþmeleri en az Davutoðlu-Kerry görüþmesi gibi geleceðe dair ipuçlarý taþýyor.
Rusya devlet baþkanýnýn yanýna enerji, ekonomi, sanayi, bilim ve ulaþtýrma bakanlarýný da aldýðý bu gezi, Almanya ile Rusya arasýnda yeni iþbirliði anlaþmalarýnýn yapýlacaðýna iþaret ediyor. Putin’in ekonomik krize raðmen büyüyen Rusya ekonomisinden ve Rusya’nýn bir dizi büyüklüðünden söz ettiðine bakýlýrsa, Almanya AB nedeniyle karþý karþýya kaldýðý riskleri Rusya ile giderme arayýþýna girmiþ durumda; Rusya da bir miktar nazlanarak pazarlýk çýtasýný yukarý çekmek istiyor.
Rus heyetindeki her bir bakanlýk kendi alanýna giren konuda bir yeni anlaþma bile imzalasa, Almanya ile Rusya arasýnda zaten var olan baðlarýn iyice sýkýlaþtýrýldýðý söylenebilir. Biz olsak muhtemelen bu yeni iliþkiye stratejik ortaklýk ya da derinleþtirilmiþ ortaklýk gibi isimler takardýk. Rusya stratejik ortaklýk denince askeri iþbirliði anlaþýlýr diye bu terimlerden uzak duruyor; ama aslýnda ziyaret sýrasýnda bu tür bir ortaklýk arayýþý olduðu söylenmeli.
Almanya’nýn Rusya’sý
Almanya açýsýndan yeni iþbirliði giriþimlerinin koþullarýndan birisi Rusya’da faaliyet gösteren Almanya menþeli sivil toplum kuruluþlarýn faaliyetlerine karýþýlmamasý. Son aylarda bu tür kuruluþlarýn Rusya’da sýký takip ve denetime alýnmasýndan, faaliyetlerinin sýnýrlandýrýlmasýndan, hatta bazýlarýnýn yasaklanmasýndan þikâyet etmiþ Merkel.
Merkel’e göre sivil toplum kuruluþlarýnýn uluslararasý faaliyet göstermeleri, demokratikleþme açýsýndan son derece yararlý ve yaþamsal; doðrusu bu yaklaþýma katýlmamak mümkün deðil. Ancak ortada en az iki sorun olduðu söylenebilir. Bunlardan birisi, Putin’in demokratik bir Rusya hayali olup olmadýðýnýn bilinmemesiyle ilgili. Belki böyle bir beklentisi bulunmuyor, dolayýsýyla uluslararasý sivil katkýlarý da gereksiz buluyordur.
Ýkincisi ise Almanya menþeli sivil kuruluþlara güvenmemesiyle ilgili olabilir. Putin, bu kuruluþlarýn ekonomi, enerji, ulaþým ve ticaret gibi gayet akçeli iþlerde devlet otoritesini aþarak iþ çevreleriyle, kimbilir belki muhalifleriyle doðrudan görüþme yaptýklarýný düþünüyor olabilir. Bu kuruluþlara birer yabancý istihbarat örgütü gibi davrandýðýna bakýlýrsa, kuþkularýný doðrulayacak bilgilere sahip olmalý.
Rusya’nýn Almanya’sý
Bir yandan bu kadar bakanla Almanya’ya gidip bir yandan da STK’lar nedeniyle polemik yaþanmasý, Putin’in Merkel’e muhatabýn sadece kendisi olduðunu hatýrlatmasý anlamýna geliyor. Merkel ise konuyu dert ettiðine göre Rusya ile iliþkileri fena halde geliþtirmek istiyor ama Putin’i de by-pass etmenin yollarýný zorluyor denebilir.
Tüm bunlara raðmen esas olan iki ülkenin yakýnlaþma derecesi. Rusya’nýn sadece doðal gaz öncelikli enerji hakimiyetini deðil Ýran ve Suriye üzerindeki etkilerini, Orta Asya’daki varlýðýný gözardý etmemek gerekir. Almanya’nýn sadece Rusya ile iliþki geliþtirmesine gerek yok, zaten gayet yakýnlar. Ancak Rusya üzerinden ya da Rusya ile diðer bölgelere uzanma ihtimali daha çekici geliyor olabilir. Malum Ýran-Almanya iliþkileri eskisi gibi deðil; Fransa-Ýngiltere Libya’yý, ABD Mýsýr-Ürdün hattýný, Türkiye Suriye’yi tutuyor. Almanya’ya ise ‘açýlým’ için Kuzey hattý, yani geleneksel Rusya hattý kalýyor.
Rusya ABD ile vardýðý uzlaþýyý bozmayacak ise Almanya ile sadece kendisinin belirlediði sýnýrlar içinde yeni anlaþmalar yapacak, STK’larý denetlemeyi sürdürecek, iliþkilerinin Almanya’nýn uzun menzilli beklentilerine deðil kendisinin küresel iliþkilerine göre düzenlenmesini saðlayacak.
