Vladimir Putin’in 18 yýllýk liderlikten sonra yeniden Rusya Devlet Baþkaný seçilmesi, kargaþalý dünyada süreklilik ve kalýcýlýðýn önem kazandýðýný gösteriyor.
Üç ana merkezin olduðu günümüz dünyasýnda Çin lideri Þi Jinping’in ömür boyu baþkanlýðý ilan edildi. Rusya, Vladimir Putin’e yeniden 6 yýllýk yetki verdi. ABD de ise Donald Trump, bütün olumsuz havaya raðmen, iþbaþýnda. Trump 2020 seçimine Baþkan olarak ulaþýrsa, yeniden seçilir.
Rakip ülke liderlerindeki istikrar ve devamlýlýk Trump’ýn da dikkatini çekmiþ olacak ki, Þi Jinping’in ömür boyu lider olmasýný yorumlarken, þakayla karýþýk ‘Belki bizde de bu bir gün olur’ dedi. Ve muhalefet çýldýrdý. Bizce de þaka deðil, ancak Trump þaka diyorsa, öyledir.
Rusya’da Putin’in hangi oy oranýyla seçileceði, kýsmen önemli. Seçim öncesinde beklenti %70 civarý idi. Halen net sonuçlar açýklanmýþ deðil. “Putin yoksa, Rusya da yok” daha önceki seçimde danýþmanlarýnca slogan olarak düþünülmüþ, ancak Putin’in sloganý istemediði bildirilmiþti.
2024’te görev süresi bittiðinde ne olacaðý, þimdiden soruluyor. Anayasal olarak sadece iki kez Baþkan olabilir. Anayasayý deðiþtirmek istemediðini de söyledi. Ancak o zaman 71 yaþýna gelecek Putin’in hala liderlik yapmak için baþka formüller deneneceði konuþuluyor.
Þi’nin formülü izlenecekse, o zaman da Putin’in en erken zamanda 2018 ya da 2019 da bu süreci gerçekleþtirmesi beklenmekte.
Putin seçiminin en önemli özelliði, adayýn 18 yýldýr Baþbakan ya da Devlet Baþkaný olarak Rusya lideri olmasý. Kesintisiz liderlik dönemi, bir genç kuþaðýn Putin ile birlikte büyümesi demek. Ýlginç olan, 18-24 yaþ kuþaðý %86 oranýnda Putin’i destekliyor.
Gençler, Putin’in kendilerine daha fazla imkan saðladýðýna inanýyor. Bu yaþ grubunun %67 si, Rusya’nýn doðru yönde ilerlediðini düþünüyor. Oran, diðer yaþ gruplarýndan daha yüksek.
Rusya’nýn yaþam standardýnýn yükselmesi, gençlerin en önem verdiði konu. Putin sayesinde Anne-Babalarýndan daha iyi imkanlara kavuþtuklarýný düþünüyorlar.
Genelde ise Rusya’nýn büyümesi yavaþ ve ekonomik göstergeleri parlak deðil. Ancak genç seçmen, verilerden farklý düþünüyor.
Türkiye açýsýndan Putin’in liderliðinin sürmesi, devamlýlýk demek. Son birkaç yýlda baþlatýlan diyaloðun ve ekonomik - askeri projelerin sürmesi demek. Yani Türkiye açýsýndan deðiþen bir durum olmayacak. Rusya tarafýnda istikrarlý yönetim, baþlayan projelerin hýzla tamamlanmasýný saðlar. Akkuyu Nükleer Santrali de öncelikli projelerden biri.
Rusya-Türkiye iliþkilerinin ayrýntýlarýna ve Suriye - Ortadoðu kapsamýna bu yazýda deðinmiyoruz.
Vladimir Putin seçim sürecinde kampanya yapmadý. Konuþmalarý daha çok dýþ politika üzerineydi. 1 Mart konuþmasýnda yeni füzelerini tanýttý. (Kim’in füzeleri? Putin’in füzeleri! Star Gazetesi 5 Mart 2018)
Bu konuþma öncesinde de en dikkat çekici çýkýþý, Ocak’ta Ortodoks yortusu nedeniyle buzlu suya girmesiydi. Putin’in Ortodoks kilisesi ile arasý çok iyi. Gerektiði zaman kiliseye gidiyor, törenlere katýlýyor. 2017’de Noel Baba Aziz Nikola’nýn bir kemiðinin Moskova’ya getirildiði törende, kemiðin olduðu sandukayý öpüþü zihinlerdeydi. 2016’da Yunanistan ziyaretinde Aynaroz keþiþlerini ziyaret ettiðinde, birkaç dakikalýðýna Bizans imparatorunun tahtýna çýkmýþtý.
Eski KGB Albayýnýn Sovyetler Birliði yaþamýnda din faktörünün olmadýðý biliniyor. Yeni dönemde ise Rusya’nýn ideolojisini milliyetçilik, yurtseverlik, muhafazakarlýk ve devlete baðlýlýk belirliyor. Bütün bu unsurlarý birleþtiren ise din. Kremlin, bu unsurlarý, Ortodoks kilisesinin de desteðiyle dinle buluþturup, Rusya’nýn yeni ideolojisi olarak paketliyor.
Ortodoksluk, Rusya’nýn dýþ politikasýnda da belirleyici. Bu mezhepteki ülke ve topluluklarý Rusya doðal etki alanýnda sayýyor. Ortodokslar, Rusya için doðal bir uzantý ve etki unsuru.
Buradan, ‘Putin Rusya’yý Üçüncü Roma yapmak istiyor’ iddialarý da yükseldi. Ýkinci Roma, Bizans ise Putin’in Üçüncü Roma’sý, Bizans’ýn daha geniþi olmalý... Gerçi Ýkinci Roma denen Bizans’ýn, 1453’te sona erdiði söylenir. Öte yanda, Fatih’in daha sonra Fener Patrikhanesini ve Ortodoksluðu canlandýrdýðý hatýrlanýrsa, belki de 2. Roma’nýn 1453’te bitmediði ve halen Türkiye’nin uhdesinde kaldýðý düþünülebilir.
Bir dönem Rusya’ya ve Ýngiltere’ye çalýþan eski Rus casusu Skripal ve kýzýnýn Ýngiltere’de zehirlenmesi, dünyayý yeni gerilime itti. Londra olaydan doðrudan Vladimir Putin’i suçlarken, fazla kanýt göstermedi. Olayda bilinmeyen, bilinenden daha fazla.
“Nereden geldiði kolayca bulunabilecek kimyasal zehirle film senaryosu gibi suikastin Moskova’ya ne yarar saðlayacaðý?” sorusuna cevap henüz yok. Þimdilik þunlar öne sürülüyor:
- Skripal sessiz kaldýktan sonra son dönem casusluða döndü, bu da Moskova’da birilerini kýzdýrdý.
- Londra’ya ne kadar yalnýz ve Moskova’ya karþý etkisiz olduðunu göstermek ve Ýngiltere’yi yeni kargaþa ve izolasyona itmek için çok ince planlanmýþ bu saldýrý yapýldý. Hedef buysa, evet, Ýngiltere’nin müttefiklerinden müthiþ bir destek ve dayanýþma gördüðü söylenemez. Saldýrý halkta panik ve yalnýzlýk yarattý. Evet psikolojik etkisi var, ancak olaydan sorumluysa, Moskova’ya öfke de var.
- Moskova, içeriye ve dýþarýya ne kadar güçlü olduðunu göstermek istedi.
- Rus gizli servisinin bir kolu ya da ayný paraleldeki mafya, üst yönetimden onay almadan bu suikastý gerçekleþtirdi.
Bu gerekçeler hala olayý açýklamýyor. Ajan, Rusya’dan ziyarete gelen kýzýyla birlikte zehirlendi. Zehirin de kýzýn haberi olmadan bavuluna yerleþtirildiði, bir kozmetik ambalajýna konduðu bildirildi.
Son ihtimal de: Londra ile Moskova’nýn arasýný bozmak için bu olayý üçüncü bir taraf yaptý. Olayda son derece karýþýk hesaplar görmekteyiz.
Rusya ekonomisi 2015-2016’da daraldý. Hatta Batýlý ekonomistler Rusya’nýn çökeceðini öne sürdüler. Rusya çökmedi. 2017 - 18 büyüme hýzý beklentisi %1.5 civarýnda. Bu oran çok düþük. Artan dýþ baskýlar ve yaptýrýmlar, Rusya’ya sermaye giriþini engelliyor. Putin’in yaþam standardýný yükseltme giriþimine karþýlýk, ekonomi fazla yavaþ. En azýndan Putin’in son füze projeleri, yeni harcama gerektiriyor.
Rusya’yý kýsa yoldan canlandýracak unsurlar, petrol ve doðalgaz. Varil petrol fiyatý Rusya için kilit önemde. Rusya Maliye Bakanlýðý, petrol varili ortalama 53 dolar olursa, bütçenin açýk vermeyeceðini söylüyor.. Önceki yýllara göre daha yüksek olan petrol fiyatý, Rusya’nýn þansý.
Halen petrolün varil fiyatý 60 dolar. Petrol fiyatý, Suudi Arabistan’ýn Opec içinde ‘üretimi kýsalým, arzý düþürelim, fiyat yükselir’ diye çaba harcayýp diðerlerini ikna etmesi sayesinde yükseldi. Hatta geçen Ekim’de Suudi Arabistan Kralý Salman Moskova’ya giderek hem bu konuda Putin’i ikna etti, hem de Rusya’ya yeni silah sipariþleri verdi. Halen Rusya ve Suudi Arabistan, Ýran’ýn da katýlýmýyla petrol üretimini kýsmaktalar.
Ancak ideal petrol fiyatý konusunda görüþ birliði yok. Suudi Arabistan’da Veliaht Prens Muhammed para harcayan projeler peþinde olduðundan, petrolü 80 dolarda görmek istiyor. Olmadý, Suudi Arabistan 70 dolara razý. Ýran ise açgözlü davranmadan 60 dolarda kalýnmasýný istiyor.
80 dolar ya da üzerindeki petrolün bu karýþýk zamanda Dünya ekonomisini zorlamasý ve ekonomik daralma yolunu açmasý mümkün. Ayrýca 70 dolar, Amerikalý kaya petrolü üreticileri için uygun fiyat. 70 dolarda kaya gazý üretimi kâra geçiyor ve bu kez ABD kaya petrolüne yüklenip, piyasayý petrole boðuyor. ABD piyasaya girdiði zaman petrol bollaþýyor, fiyat düþüyor.
