Baþbakan Erdoðan, St. Petersburg’da düzenlenen Türkiye-Rusya 4. Üst Düzeyli Ýþbirliði Konseyi Toplantýsý kapsamýnda, Rusya Devlet Baþkaný Putin ile bir araya geldi. Önemli mesajlar içeren bu görüþme, iliþkileri daha da ileriye götürme konusunda oldukça baþarýlý oldu.
Bu önemli toplantýnýn esas ana baþlýklarýna baktýðýmýzda, iliþkileri geliþtirmeye sadece Türkiye’nin deðil Rusya’nýn, bizzat Putin’in önem verdiðini görmekteyiz.
Ortak basýn toplantýsýnda Putin’in, “Türkiye’nin baðýmsýz politika izlediðine vurgu yapmasý”oldukça manidardýr. Uzun yýllar, Rusya-Türkiye iliþkileri, ideolojik yaklaþým ve NATO -Varþova Paktý konseptinde deðerlendirildi. Bu nedenledir ki Türkiye, Varþova Paktý daðýlana kadar Rusya’dan her an taarruz bekliyor gibi tutum sergiledi. Rusya’nýn yaklaþýmý da bu tutumdan hiç de farklý deðildi. Türkiye, ABD açýsýndan Rusya için önemli tehdit olarak görülürdü.
Son yýllara kadar Rus kamuoyunda, “Türkiye’ye güvensizlik” inþa edilirdi. Türkiye’de ise yaklaþým aynýydý ama farklý nedenler hakimdi. Ýþin ilginç tarafý þu ki, her iki kamuoyunun yapýsý birbirine çok benzemektedir. Gerekçe ve ideolojik bakýþ sanki aynýydý.
Oysa öteden beri söylediðim gibi , bu coðrafyada iki aktör vardýr. Þimdiki duruþ ve tavýrdan da yola çýkarak bu iki aktörün Türkiye ve Rusya olduðu aþikardýr.
Yeltsin döneminin Rusyasý bu istek ve iddialardan uzaklaþtýrýlmýþtý fakat Putin’in iktidara geliþiyle Rusya’nýn stratejik tavýrlarý deðiþti ve daha ziyade “Çarlýk Rusyasý”nýn siyaset modeli benimsendi.
Petrolden elde edilen gelirle ülkesinin dýþ borçlarýný kapattýktan sonra Putin, daha agresif dýþ politika inþa etmeye baþladý. Moskova’nýn en önemli dezavantajýnýn tarzý olduðu doðrudur. Moskova, her ülkeyle özellikle eski Sovyet Cumhuriyetleri ile dikte tarzý konuþmayý seviyor. Zira Rusya’da hala Sovyet mentalitesi hakim. Öte yandan, toplumun genel tavrý da biraz sert. Uzmanlar bu tavrý, hava durumunun sertliðine baðlý olarak yorumluyor. Doðrusu, havanýn insan karakterindeki rolü dikkate alýnacak kadar önemlidir. Soðuk kýþ mevsiminde bazý bölgelerin yýlýn 12 ayýnda hiç güneþ görmemesi, ciddi bir karakter yapýsý oluþturuyor.
Türkiye’nin ve Türklerin anlayýþlý tarzý ve Ýslam’ýn verdiði derin felsefi bakýþ, Rusya ile arasýndaki ciddi farký ortaya koyuyor. Paylaþmayý seven, yardýma koþan yapýsý olan Türkiye iþgal deðil, fethi algýlayan tefekküre sahiptir. Bunlar ciddi ayrýþma noktalarýdýr.
Türkiye’nin son yýllarda uyguladýðý siyaset anlayýþý, baðýmsýz tavrý ve hakkýn yanýndaki samimi duruþu o kadar dikkat çekici ki, Putin bile bunu vurgulamaktan kendini alýkoyamadý. Ýlk kez bir Rusya Devlet Baþkaný’nýn, Türkiye’nin siyaset anlayýþýnýn Erdoðan’a baðlý olarak baðýmsýz biçimde geliþtiðini dile getirmesi, Moskova’nýn Ankara ile birleþeceði temel noktalardandýr.
Daha önce ifade ettiðim gibi Rusya, Türkiye’yi daima ABD’nin bölgedeki tehtidi olarak algýlýyor ve kendisine düþman olarak görüyordu. Dikkat ederseniz, Baþbakan Erdoðan’ýn duruþu ve son yýllarda inþa ettiði yeni Türkiye, geçmiþte düþman olarak bilinenleri dahi ortak noktada buluþturabilmiþtir.
Bu iliþkilerin, gelecekte, gerek Orta Asya gerek Kafkasya gerekse Rusya içerisindeki Müslüman Türk toplumlarýn varlýðý göz önüne alýnarak deðerlendirilmesi açýsýndan faydasý olacaktýr.
Rusya’da önemli enstitü ve üniversitelerde, DOÐU dilleri bölümleri ve Türk dili ve edebiyatý ana bilim dallarý, Sovyetler döneminden bu yana eðitim vermektedir. Rusya’da Türkçe bilen kaliteli uzmanlar Sovyet döneminde vardý ve bu bölümlerde eðitim görenler KGB’nin daima kontrolündeydi.
Bu durum, Rusya’nýn Türkiye’ye verdiði olumlu ya olumsuz önemin varlýðýna iþarettir. Türkiye hiç gecikmeden Rus dili eðitimi veren bölüm ve enstitü açmaya önem vermelidir. Türk okullarý kadar Rus okullarýnýn kurulmasý da yarýn için anlam taþýmaktadýr. Rus dili uzmanlarýnýn yok denecek kadar az olmasý, var olanlarýn da Bulgaristanlý ya da Azerbaycanlý veya Ahýskalý Türk olmasý bile üzerinde düþünülmesi gereken durumdur. Rusya’nýn Türkiye uzmanlarý, Yahudi ve Ermeni kökenlilerin yaný sýra Ruslarýn kendi esas uzman kadrolarýndandýr.
Ýki ülke iliþkilerinde þahsiyetler önemlidir. Ýkili iliþkiler, bir çok çýkmazý ve sorunu defeder. Erdoðan’ýn varlýðý önemli anahtardýr. Rus medyasýnýn bu ziyarete iliþkin yazdýklarýna ve gösterdiklerine bakarsak sadece Putin’in deðil, toplumun da Erdoðan’a sempatiyle baktýðýný görmemiz mümkündür. Tarih bize, bu tür karaktere sahip olan ve ufkun ötesini görebilen liderin, uluslarý çýkmazlardan çýkarabileceðini ispat etmiþtir.
