Geçtiðimiz hafta Rusya devlet baþkanýnýn Bakü ziyareti gerçekleþti.
Putin 7 yýllýk aradan sonra ilk kez Azerbaycan’a son 3 senede ise ayrý ayrý uluslararasý toplantýlarda yüz yüze gelmeyen Ýlham Aliyev ve Vladimir Putin bir araya geldi.
Rusya ile Azerbaycan arasýnda gerilim son yýllarda özellikle dikkat çekici boyut almýþtý.
Gebele Radar Ýstasyonu konusunda anlaþamayan iki devlet arasýnda, gözle görülen gerginlik sözkonusu idi.
Rusya Azerbaycan’ýn Batý ile bu denli yakýnlýðýna rahatsýzlýðýný gizlemiyor. Ayrýca enerji kaynaklarýnýn Batý endeksli projelerle, Batýya satýþýnýn alternatif projelerle deðiþimi giriþimlerini de bayaðý sürdürdü ve netice aldý. Sonuç olarak, Nabucco projesinin Batýnýn ekonomik kriz nedeniyle finansal kaynak bulunamamasý gerekçesi gösterilerek, rafa kaldýrýldýðýný seyretmekteyiz. Rusya Novorosiyk hattýnýn gerçekleþmesi için baský yaptý ve neticede baskýsý kendisinin menfaatleri doðrultusunda olumlu sonuçlandý.
Rusya baþkaný Putin beraberinde bu ziyarete götürdüðü isimleri dikkate alýrsak, anlaþma konusu olan konularýn stratejik deðerini anlamak zor deðil.
Rusya’nýn Hazar’ýn statüsü konusundaki tutumu da gerginlik nedenlerinden biri olarak bilinmektedir. Ýran ve Rusya’nýn Hazarla ilgili tutumu, Hazar’a deniz deðil, göl olarak hukuki isim konulmasýnda ýsrarcý duruþu da, bu kaynaklarýn Batý endeksli þekillenmesinin önüne geçme çabasý olarak görülmelidir.
***
Rusya özellikle Putin döneminde kendi varlýðýný etraftaki ülkeler üzerinde yeniden þekillendirmeye ýsrarlý. Bu nedenle eski sovyet blogu olan ülkelerin, yeniden bir çatý altýna toplama çabasýný gerçekleþtirmede agresif tarz sergilemektedir.
Þimdiye kadar Azerbaycan oldukça baþarýlý denge politikalarý gerçekleþtirebiliyordu. Buna zemin de müsait idi.
Lakin þimdi, uluslararasý dengeler deðiþmekte ve bu deðiþim Azerbaycan’ýn iþine yaramamaktadýr.
Baðýmsýzlýktan bu yana ilk defadýr ki, Azerbaycan ciddi uluslararasý sýnav vermektedir.
Batý ile Rusya arasýnda dengeli giden Bakü için durum zorlaþmakta.
Özellikle Rusya Azerbaycan’dan tavrýný belirlemekte netlik istiyor. Putin bu hususta, ýsrarla Aliyev’den eylem beklemektedir. Zaten tüm politik baskýlarýnýn altýnda yatan neden budur. Rusya her fýrsatý deðerlendirmek ve yeniden eski yýllarda olduðu gibi kendi mahallesinde tek söz sahibi olmak isteðini açýktan ifade ediyor.
Putin’in Bakü ziyareti bu anlamda batýlý eksperlerinde dikkat merkezindeydi.
Azerbaycan Rusya’yla anlaþmasýna göre uluslararasý zeminde bazý enerji projelerini beraber gerçekleþtirecek.
Azerbaycan cumhurbaþkaný Ýlham Aliyev’in bundan sonraki duruþu ne olacak?
Azerbaycan, Rusya dengesini nasýl dizayn edecek?
Elbette þimdiki durumda bunu öngörmek oldukça zordur. Çünkü ayný baskýný, ekonomik boyutta ciddi yatýrýmlar yapan batýlý þirketlerin hamisi olan, ülkeler de yapmaktadýr.
Aliyev bir taraftan Batýnýn, diðer taraftan Rusya’nýn, üçüncü bir taraftan da Ýran’ýn birbaþýna ve dolaylý pressini hissediyor.
Seçim senesi olmasý nedeniyle de herkes bu durumdan maksimum faydalanmak hevesindedir.
Muhalif gruplardan da bu hususta istifade etmek gayretleri sözkonusudur.
Bu ziyaretin en can alýcý maddelerinden biri de, Daðlýk Karabaðmeselesinde Rusya’nýn altýný çize çize bu konunun sadece bir yolu olduðunu-politik yol dýþýnda, baþka seçenek yoktur netliðini ortaya koymasý oldu. Baþkan Putin, Cumhurbaþkaný Ýlham Aliyev’in bu hususa önem vermesi akabininde sorunun sadece bir yolu vardýr, o da politik yoldur demesi, oldukça anlamlýdýr.
Çünkü resmi Bakü, her fýrsatta tüm yollar denenip sonuç alýnamazsa, savaþ kaçýnýlmazdýr beyanýna raðmen, Putin’in bu netlikte karþý duruþ sergilemesi önemli bir husustur. Rusya’nýn Ermenistan üzerindeki etkisi kimseye sýr deðil. O da bellidir ki, bu sorunun yaratýlma nedenlerinden biri de, Rusya’nýn Kafkasya menfaatleridir. Dolayýsý ile, Rusya için bölgede istenilen dengesizlik, ciddi olumsuzluktur ve Putin bunu dikkate alarak, denge bozulmasýna karþý olduðunu ifade etmiþ oldu.
Bu ziyaret ister ekonomik, ister politik boyutta Rusya’nýn Azerbaycan’la beraber projelerde yer almak isteðini ve bu isteðe Azerbaycan’dan olumlu yanýt olduðunu ortaya koydu. Kendine has tavrý ile yeni Rusya profilini sunan Putin, bu coðrafyada dizayn edilirken kendisinin tutumu dikkate alýnmazsa, bir þeyler olmayacak iþaretini vermiþ oldu. Hiç kuþkusuz Putin ciddi bir lider ve Rusya’nýn bugünkü duruþunun yazarý bizzat kendisidir. Rusya’yý, yeniden eski statüsüne geri döndürmek konusunda ýsrarcý gözüken Putin ,özellikle Ortadoðudaki karmaþýk durumdan fazlasýyla Rusya menfaatleri doðrultusunda fayda almak niyetindedir.
Bu ziyaretin bana kalýrsa, en dikkat çeken tablosu Putin uçakla Bakü’ye indiðinde, Rus askeri gemilerinin, Hazar’ýn Bakü sahillerinde hazýr bulunmasýydý.
Doðrudur, her iki cumhurbaþkaný o gemileri ziyaret etti. Lakin, oldukça net bir manzara olduðu aþikar idi.
Rusya baþkaný, Hazar’la ilgili olan batýlý ülkelere, mesaj vermek gayreti içerisindeydi.
Ve sadece Batýlý ülkelere mi?
Galiba, HAYIR...
