Türkiye’nin Rus uçaðýný düþürmesinin ana nedeni, Suriye politikalarýndaki farklýlýk. Fakat, bu krizin öncesi ve sonrasýnda oluþan süreçler ise liderlik tarzlarý ve liderlerin kiþilikleri ile de oldukça iliþkili. Bu sebeple, sadece Rusya’nýn dýþ politika siyasetini analiz etmek tek baþýna yeterli olmayýp, ayný zamanda Putin’in liderlik tarzýný, karar alma biçimini, iletiþim stratejilerini, krizlere tepki verme modelini de anlamak gerekli.
Liderlerin psikolojik analizi nasýl yapýlýr?
Liderlerin psikolojik analizlerini yapmak özel zorluklar içerir. Hiçbir lider bir psikiyatristin karþýsýna geçip sorularý cevaplamaz. Kiþilik testlerini doldurmaz. Bu sebeple lider analizleri uzaktan yapýlmak zorundadýr. Ayrýca, liderler kendi iç dünyalarýný direk olarak açýða vurma eðiliminde deðillerdir. Hatta kendileri ile ilgili algýyý oluþturmak için bilinçli çaba da gösterebilirler.
Tüm bu zorluklara raðmen, liderlerin siyasal açýdan psikolojik analizlerini yapmak mümkündür. Lider ile ilgili çalýþmalarýnýn bir kýsmý psikobiyografi þeklinde iken, bir kýsmý ise liderlerin kiþilik özelliklerini özel program ve veri tabanlarý üzerinden karþýlaþtýrmaya dayalý psikolojik profil çýkarma çalýþmalarýdýr.
Devletin temsilcisi olarak Putin
Bir lideri anlamanýn baþlangýcý hayat öyküsünü anlamaktýr. Putin asil bir aileden deðil, fakir bir aileden geliyor. Yani merkeze karþý çevrenin temsilcisi gibi görünüyor. Fakat bu analizi ters yüz eden bir hal var. Putin’in bir anda, büyük bir sýçramayla devlet baþkanlýðýna gelmesi. Rus istihbarat örgütü KGB’de çalýþan, en fazla belediye baþkan yardýmcýlýðý yapan Putin, bir anlamda Rus devlet eliti tarafýndan göreve getirilmiþ gibi görünüyor. Bu anlamda Putin bir devlet temsilcisi.
Putin’in güç ve baþarý ihtiyacý
Lider analizinin en önemli parçalarýndan biri “güç ihtiyacý” ve “baþarý isteme düzeyi” analizidir. Karizmatik bir lider olan Putin’in, güç isteminin ve baþarýya ihtiyacýnýn oldukça yüksek olduðu söylenebilir. Putin’in söyleminde güçlü olmak veya zayýf olmak vurguludur ve bu ikisi arasýnda keskin ayrým yapma eðilimi vardýr.
Putin’in liderlik motivasyonu
Lider analizinin diðer bir önemli parçasý ise kiþiyi liderlik yapmaya götüren ana motivasyonun ne olduðudur. Bazý liderlerde ana motivasyon; kiþisel bir kariyer baþarýsý, tanýnmýþ olma, sosyal olarak kendini var etme, liderlikten kiþisel doyum alma düzeyinde iken, bazý liderlerde ise daha ideolojik veya aþkýn idealler vardýr. Çoðunlukla bu iki boyut birlikte seyreder.
Putin’in liderlik ile ilgili ana motivasyonu, “Rusya’yý yeniden dirilten, eski günlerine döndüren adam olmak” þeklindedir. Bu anlamda Putin, kendi kiþisel kaderini Rusya’nýn kaderiyle baðlý görme eðilimindedir. Sovyet imparatorluðunun düþüþüne bizzat þahit olmuþ ve bunun psikolojik travmasýný yaþamýþ bir nesilden gelen Putin, Rusya’yý yeniden inþa ve restore etme arzusu duyan bir ruh hali içindedir. Bir yandan da, belinden üstü çýplak bir þekilde elindeki silahlarla poz veren Putin, liderlikle kiþisel psikolojik ihtiyaçlarýný karþýlamaktadýr.
Putin’in karar alma tarzý
Lider analizlerinin diðer bir bileþeni de “liderlik tarzý” üzerinden yapýlan analizlerdir. Liderin çevresindeki diðer siyasal elitler, bürokrasi ve danýþmanlar ile kurduðu iliþki tarzý ve karar alma biçimi bu baþlýk altýnda incelenir. Putin’in çevresine yönelik oldukça dominant bir tarzý vardýr. Grup kararýndan çok bireysel karar verme eðiliminde olduðu söylenebilir.
Putin’in davranýþlarýný nasýl öngörebiliriz?
Lider analizi yapmanýn en önemli gerekçesi, liderlerin davranýþlarýný önceden kestirebilmektir. Bu sebeple esas soru þudur: Þu anki Rus dýþ politikasý ile Putin’in liderlik ve kiþilik özelliklerini birlikte düþündüðümüzde, Putin bu krize nasýl tepkiler vermeye devam edecektir. Önümüzdeki yazýmda þu ana kadar yaptýðým analizi bir adým öteye götürüp, bu soruya cevap arayacaðým.
