Sosyal güvenlik mevzuatýnýn getirdiði en önemli haklardan biri, “iþ göremez” durumunda olan kiþilere, SGK tarafýndan, bu sürelere iliþkin ödenek ödenmesidir.
Ýþ kazasý, meslek hastalýðý, hastalýk ve analýk hallerinde verilecek ödeneklerin veya baðlanacak gelirlerin hesabýna esas tutulacak günlük kazanç; iþ kazasýnýn veya doðumun olduðu tarihten, meslek hastalýðý veya hastalýk halinde ise iþ göremezliðin baþladýðý tarihten önceki 12 aydaki son üç ay içinde prime esas kazançlar toplamýnýn, bu kazançlara esas prim ödeme gün sayýsýna bölünmesi suretiyle hesaplanýr.
Bu noktada, çoðunlukla çalýþanlar tarafýndan, sadece son ayýn kazancýna bakýlmakta ve eksik ödenek aldýklarýna iliþkin þikâyette bulunduklarý görülmektedir. Ödenek hesabýnda sadece son ay deðil, önceki 12 aydaki son 3 ay toplamý dikkate alýnmaktadýr.
Ödenek,
a- Ýþ kazasý veya meslek hastalýðý nedeniyle iþ göremezliðe uðrayan sigortalýya her gün için,
Hastalýk sebebiyle iþ göremezliðe uðramasý halinde, iþ göremezliðin baþladýðý tarihten önceki bir yýl içinde en az doksan gün kýsa vadeli sigorta primi bildirilmiþ olmasý þartýyla geçici iþ göremezliðin üçüncü gününden baþlamak üzere her gün için,
b- Sigortalý kadýnýn analýðý halinde, doðumdan önceki bir yýl içinde en az doksan gün kýsa vadeli sigorta primi bildirilmiþ olmasý þartýyla, doðumdan önceki ve sonraki sekizer haftalýk sürede, çoðul gebelik halinde ise doðumdan önceki sekiz haftalýk süreye iki haftalýk süre ilâve edilerek çalýþmadýðý her gün için,
c- Sigortalý kadýnýn, erken doðum yapmasý halinde doðumdan önce kullanamadýðý çalýþtýrýlamayacak süreler ile isteði ve hekimin onayýyla doðuma üç hafta kalýncaya kadar çalýþmasý halinde, doðum sonrasý istirahat süresine eklenen süreler için ödenek ödenmektedir.
d- Ödenek hesabýnda, prim, ikramiye ve bu nitelikteki arýzi ödemeler dikkate alýnmýþ ise ödenek ve gelire esas alýnacak günlük kazanç, ücret toplamýnýn ücret alýnan gün sayýsýna bölünmesiyle hesaplanacak günlük kazanca, yüzde 50 oranýnda bir ekleme yapýlarak bulunan tutardan çok olamamaktadýr.
Dolayýsýyla, mevcut uygulamadaki ödenek hesabýnda, kiþinin ücret ve prim/ikramiye kýsýmlarýnýn doðru doldurulmasý hem SGK tarafýndan yersiz ödemenin önüne geçecek hem de sigortalýnýn hak kaybýna yol açmayacaktýr.
Askerlik Borçlanmasý Vergi Avantajý Saðlar
Sosyal güvenlik mevzuatýna göre, gerek sigortalýlýk baþlangýç tarihini öne çekmek gerekse de prim gün sayýsýný tamamlamak amacýyla, askerlik borçlanmasý yapýlabilmektedir. Askerlik borçlanmasýnda sigortalýnýn ödediði tutarýn bir kýsmýný vergi matrahýndan düþmek suretiyle iade almasý mümkün.
Belli þartlarý taþýyan kimselerin sosyal güvenliklerini saðlamak amacýyla, kanunla kurulan ve tüzel kiþiliði haiz Emekli Sandýklarý ve Sosyal Sigorta Kurumlarýna, ödenen paralara aidat ve prim denilmekte ve bunlar 193 sayýlý Gelir Vergisi Kanunu’nun 63’üncü maddesindeki þartlarla, ücretin gerçek safi tutarýnýn hesabýnda, gider olarak indirilmektedir.
Sosyal Güvenlik Kurumu’na, askerlik hizmeti süresince ödenmeyen aidat ve primlerin borçlanmak suretiyle daha sonraki bir zamanda toptan ödenmesi durumunda, ödeme belgesini iþvereninize ibraz ettiðiniz aydan baþlayarak, takvim yýlý sýnýrlamasý olmadan ödenen tutarýn tamamýnýn safi ücretin tespitinde gider olarak indirilmesi mümkündür. Dolayýsýyla, vergi matrahýndan indirim saðlanmak suretiyle, net ücrette bir artýþ meydana gelmektedir.
