Boðaziçi Üniversitesi’ne atanan rektörü tanýmýyorum. AK Partili olmasý sebebiyle tepki gösteriliyor.
Tabii herhangi bir partili olmak suç deðildir. AK Partili olmak da. Fakat AK Parti muhalifi çevreler bu atama üzerinden Cumhurbaþkanýnýn yetkilerini eleþtirme fýrsatý yakaladýklarý için veryansýn ediyorlar.
Evvelki gün bir tartýþma programýnda “böyle bir atama sistemi dünyanýn hiçbir yerinde yok” diyerek gözümüzün içine baka baka yalan söyleyen bir ukalayý dinleyince bu konuya temas etmenin faydalý olacaðýný düþündüm.
Eskiden üniversitedeki öðretim üyelerinin seçtiði 6 aday YÖK’e bildiriliyor, YÖK de bu sayýyý 3’e indirerek tercihi Cumhurbaþkanýna býrakýyordu.
Cumhurbaþkaný da içlerinden biri atýyordu.
29 Ekim’de 2016 tarihinde Resmi Gazete’de yayýnlanan 676 sayýlý Kanun Hükmünde Kararname ile sistem YÖK’ün sunacaðý 3 adaydan birinin cumhurbaþkaný tarafýndan atanmasý þeklinde deðiþtirildi.
Ýþte bunu eleþtirerek dünyada eþi benzeri yok diyorlar.
Benzer bir tartýþma 2006 yýlýnda da gündeme geldiðinde ben o zaman þunlarý yazmýþtým:
“Geliþmiþ ülkelerin hemen hepsinde üniversite özerkliðinden maksat akademik ve bilimsel özerkliktir. Dünyadan habersiz kimi milli irade muhalifleri üniversitelerin idari özerkliðini savunurken kantarýn topuzunu kaçýrýyorlar ve idari özerkliði kastederek ‘çaðdaþ dünyada üniversiteler özerktir’ iddiasýný ortaya atýyorlar.
Oysa çaðdaþ dünyada tam tersidir. Çaðdaþ dünyada üniversitelerde bilimsel özerklik vardýr. Yönetim açýsýndan da merkezi ya da yerel denetime tabidirler. Çoðu ülkede üniversiteler halkýn seçmiþ olduðu hükümete baðlýdýr.
Ýþte birkaç misal.
AB üyesi Ýspanya'da, üniversite özerkliði öðretim üyelerinin araþtýrma yapma özgürlüðü olarak tanýmlanmýþtýr. Bizdeki YÖK'e tekabül eden Üniversiteler Konseyi'ne hükümetin bir üyesi olan Eðitim ve Bilim Bakaný baþkanlýk eder.
Avusturya'da da durum aynýdýr. Üniversitenin özerkliðinden maksat bilimsel ve akademik özerkliktir. Üniversiteler idari yönden Federal Ulaþtýrma ve Bilim Bakanlýðý'na baðlýdýr.
Hollanda'da üniversiteler Eðitim, Kültür ve Bilim Bakanlýðý'na baðlýdýr. Rektörü seçen de Denetleme Kurulu'nun üyelerini atayan da bu bakandýr.
Ýtalya'da YÖK'e tekabül eden Üniversite Deðerlendirme Milli Konseyi'nin baþkaný yine hükümet üyesi bir bakandýr.
Fransa'da yükseköðretimin planlamasý, koordinasyonu, öðrenci kapasitelerinin tespiti, diplomalarýn onayý, öðretim elamaný istihdamýna dair usul ve esaslarý Milli Eðitim Bakanlýðý tespit eder. Rektörleri üniversitelerin üst kurul üyeleri seçer Milli Eðitim Bakaný atar.
Almanya'da rektörleri atama yetkisi Eyalet Eðitim Bakaný'na aittir. Seçilen rektörü veto yetkisi vardýr.
Portekiz'de üniversiteler doðrudan Eðitim Bakanlýðý'na baðlýdýr. Üniversite profesörleri tarafýndan seçilen rektörü yine Eðitim Bakaný atar.
Ýtalya'da yükseköðretim sorumluluðu Bilimsel Araþtýrmalar ve Teknoloji Bakanlýðý'nda, eðitimin diðer kademeleri ise Eðitim Bakanlýðý yetkisindedir. Üniversitelerde her seviyedeki atamayý Bilimsel Araþtýrmalar ve Teknoloji Bakanlýðý, Eðitim Bakanlýðý ve Ulusal Üniversiteler Konseyi üyelerinden oluþan bir komite yapar.
Ýngiltere'de yükseköðretim Eðitim ve Ýstihdam Bakanlýðý'na baðlýdýr.
Lüksemburg'da rektör, rektör yardýmcýsý seçimi, ücretlerin belirlenmesini yine bakan onaylar.” (25 Mart 2006, Yeni Þafak)
Görüldüðü gibi Avrupa’da atama iþinde býrakýn Cumhurbaþkanýný, Baþbakana bile ihtiyaç hissedilmiyor, bu iþler Bakanlýklar düzeyinde hallediliyor.
Dolayýsýyla bizde YÖK’ün önerdiði 3 isimden birinin Cumhurbaþkaný tarafýndan atanmasý öyle garipsenecek bir sistem deðilmiþ.
Ayrýca memnun kaldýklarý biri atansaydý ayný tepkiyi gösterirler miydi?
Aslýnda telaþ sistemden deðil, Cumhurbaþkaný ve atadýðý isimlerin kimliklerinden ve düþünce yapýlarýndan kaynaklanýyor.
Ben bu hususta sonuç olarak rektörlerin uygulamalarýna bakýlmasý gerektiði kanaatindeyim. Haksýzlýk ve adaletsizlik yapan rektör kim tarafýndan atanýrsa atansýn hak ettiði müeyyidenin uygulanmasý gereðine inanýyorum.
Nitekim nepotizm yapan kimi rektörleri hiç kimse savunmadý savunamaz da. Görevlerinden alýndýlar.
Boðaziçi’ni dünyadaki en iyi ilk 500 üniversite arasýna sokmayý hedefleyen bir rektöre atanýr atanmaz gösterilen tepkiyi siyasi bir tepki olarak deðerlendiriyor ve bu tepkinin de faydalý olduðuna inanýyorum.
Rektör bu tepkileri göz önünde bulundurarak örnek bir yönetim sergileyebilir/sergilemelidir!
