Yaþ ilerledikçe, ister istemez beyinde de yapýsal ve iþlevsel deðiþikler meydana gelmeye baþlýyor. Bu geliþmeler sonucu hafýza kaybý ve demans gibi geri-dönüþümsüz bir süreç ortaya çýkýyor. Çevresel etkenler, bireyin yaþam ve beslenme þekli bu sürecin hýzýný belirleyici en önemli etkenler olarak kabul ediliyor. Deneysel ve klinik araþtýrmalar ile saha çalýþmalarýnýn sonuçlarý yaban mersini, likapa, çilek ve siyah üzüm gibi antioksidan özellikte polifenoller bakýmýndan zengin meyvelerin tüketilmesinin bu sürecin önlenmesinde önemli katkýlarý saðlayabileceðini ortaya koyuyor. Nitekim ileri yaþta bireylerde yaban mersini ve konkord üzümü suyunun 12 hafta tüketilmesi ile hafýza skorunun ve görsel hafýzanýn belirli bir þekilde yükseltilebildiði bildiriliyor.
Hafýza hasarýnýn düþmaný
Ýleri yaþta deney hayvanlarýnda yaban mersini, çilek ve üzüm çekirdeði ile yürütülen araþtýrmalarda da hafýza ve sinir hücreleri üzerinde belirgin olumlu etkiler gözlemlenmiþ. Etkinin polifenollik bileþenlerin antioksidan etkilerine [protein oksidasyonu ve lipit peroksidasyonunu azaltýcý etki] ve kolinerjik sistem üzerindeki olumlu etkisine baðlý olarak ortaya çýktýðý ileri sürülüyor. Yaþlý deney hayvanlarýnda hafýza üzerinde bu olumlu etkilerin yaný sýra yaban mersini gibi meyvelerin koyu ve açýk kýrmýzý renklerini veren antosiyanin tipi bileþenlerin genç deney hayvanlarýnda yapýlan araþtýrmalarda ise öðrenmeyi artýrdýðý bildiriliyor. Üzümde fermentasyon sonucu meydana gelen ya da Çin madýmaðýndan elde edilen bir polifenol olan resveratrol de çalýþma belleði, öðrenme kapasitesi ve hafýza üzerinde etkileri ile ön plana çýkýyor. Muhtemel etkisini oksidatif hasarý önlemesinin yaný sýra iltihap oluþumu üzerindeki önleyici etkisi. Resveratrolün günlük beslenmemizdeki yeri pek fazla olmamakla beraber, yaban mersini ve üzümde bulunan pterostilben, resveratrolün kaynaðý, yaþlý sýçanlarda deneysel modellerle oluþturulan hafýza hasarýnda hafýzayý onardýðý gösterilmiþ.
Yaþa göre etkisi deðiþiyor
Diðer taraftan, kakao tohumlarýnda bulunan flavanol grubu bileþenlerin (kateþin, epikateþin) hafýza kaybý, algýlama ve Alzheimer modelleri (beta-amiloit plak) gibi deneysel modeller üzerinde etkili olduðu bildiriliyor. Hafif algýlama sorunlarý bulunan hastalar üzerinde yürütülen bir araþtýrmada da kakao flavanollerinin sekiz hafta uygulanmasý ile algýlama iþlevlerinde geliþme gözlemlenmiþ. Þüphesiz, önemli olan bu renkli meyvelerdeki polifenol bileþenlerinin yenildikten sonra kan-beyin engelini geçerek yeterli miktarda beyine ulaþabilmesi. Araþtýrýcýlar bu meyvelerin düzenli olarak tüketilmesi ile ufak miktarlarda da olsa beyine ulaþarak etkisini göstereceði, genç bireylerde öðrenme ve dikkatin geliþtirilmesi, ileri yaþlarda ise yaþa baðlý algýlama sorunlarýnýn önlenmesinde yararlý olabileceðini ifade ediyor.
Bu meyveler genç bireylerde öðrenme ve dikkatin geliþtirilmesinde, ileri yaþlarda ise yaþa baðlý algýlama sorunlarýnda etkili oluyor.
