Son günler özellikle Azerbaycan’ýn Tovuz bölgesine Ermenistan’ýn saldýrýlarý sonrasý ýsrarla bu konuda “istikrarsýzlýk Rusya’nýn iþine yaramaz. Ermenistan, Rusya için de sorundur” analizleri ile kamuoyunu “Rusya’nýn son olaylardan haberi bile yok” moduna sokma çabasý söz konusudur.
Bu yazýyý yazarken bende ýsrarla þunu bir tarafa not etmek istiyorum. Türkiye-Rusya iliþkileri önemlidir ve bu iliþkilere halel gelmemesinden yanayým. Hatta bu alternatif iliþki aðýný savunanlardaným.
Lakin sýr deðil, Ermenistan Baþbakaný Rusya’nýn adamý olmasa bile, devlet ve toplum olarak Rusya’nýn etkisi, Batý etkisi kadar yoðun ve bazen daha da görkemlidir. Putin’in son röportajlarýný dikkatle takip edin. Agresif tarzý ile eski Sovyetler Birliði konseptini geriye getirmenin hayalinde olduðu açýktýr. Bunu açýk dille ifade ediyor. Hem de sert ve baskýcý bir dille! Bakýn lütfen konuþmalarýna, beden diline ve kullandýðý her kelimeye.
Azerbaycan’da yeniden askeri üs kurmak isteði, bugüne has istek deðil. Uzun zamandýr kulisler, Rusya’nýn fýrsat kolladýðýný dillendirmekte.
Ermenistan’da ise halen güçlü ve kalýcý Rusya askeri varlýðý söz konusudur.
Tovuz bölgesi uluslararasý tüm projelerin geçit mýntýkasýdýr. Ermenistan uzun zamandan beri Güney Kafkasya’daki projelere dahil olmak arzusundadýr. Bunun için þart bellidir. Türkiye’nin tutumu sayesinde Ermenistan’a þu izah edildi: Ýþgal edilen topraklar azat edilmeden, bu uluslararasý projelere katýlmak söz konusu deðil. Mümkündür ki Paþinyan, bu provokatif adým ile yeni durum oluþturmak ve bu projelerin geleceðini sorunlu gösterme çabasý ile sistemin içine müdahil olmak istesin. Çünkü “sokaktan tesadüf siyasetçi” kýlýfý ile yönetime geldi. Ama Ermenistan ordusunun içindeki tüm kademelere iyi bakýlýrsa, komutanýn kim olduðu açýktýr. Hatta þu bile olabilir. Ermenistan ordusundaki Rusya frekansý, Paþinyan’ý bu kritik duruma itekleyerek iktidardan gitmesini çabuklaþtýrma peþinde bile olabilir. Hepsi tahmin elbette! Lakin burada tahmine hiç bir kapý býrakmayan tek konu var, o da Ermenistan Batý’nýn ve Rusya’nýn iþareti olmadan tek baþýna þimdiki durumda hareket edemez. “Paþinyan provokatör” evet. Hatta kendince, Batýlý profille Saakaþvili rolüne talip olmak isteyebilir.
Peki Rusya neden sert tepki vermedi? Neden dilinin ucuyla itidal çaðrýsý ile kaldý? Oysa bundan önceki Karabað’da 2016 yýlý Nisan ayýnda yine de Ermeni silahlý güçleri tarafýndan çýkan savaþ ortamýnda Rusya olaðanüstü sinirli ve sert idi. Neden peki? Çünkü Nisan muharebesi Karabað’da gerçekleþti. Yani Azerbaycan’ýn sýnýrlarý içinde. Ve Azerbaycan bu saldýrý sonucunda karþý tarafa ciddi cevaplar verdi. Hatta bir kaç mýntýka Ermeni iþgalinden temizlendi. Bu durum devam etseydi “Karabað’ý iþgalden kurtarma operasyonu” gerçekleþebilirdi. Toplumdan olaðanüstü destek geldi, Azerbaycan liderine ve ordusuna. Uluslararasý hukuka göre, Azerbaycan içeride istenilen operasyonu yapabilirdi. Yapmaya kalkýnca Rusya çok ama çok sinirlendi ve yüksek sesle müdahale etti. Peki neden, o gün ki sinirli ses bugün çýkmadý? Çünkü Ermenistan topraklarýndan Azerbaycan topraklarýna saldýrý söz konusu idi. Yani olay Karabað’da olmuþ olsaydý, durum Azerbaycan’ýn hareket alanýný açabilirdi. Þimdiki durum ise ayar niteliði taþýmakta idi. Ve bu durumda kimse kimsenin topraðýna müdahale edemeyeceðine göre, “çatýþmanýn dozunun artmasý kime daha fazla gerekli olurdu acaba” sorusu akla gelmekte. ABD ve Avrupa’nýn Ermenistan üzerinde, diaspora eliyle etkisi hiç kuþkusuz vardýr. Paþinyan üzerinde ise daha da etkilidir! Doðru, lakin Rusya, Batý’nýn dizayn ettiði her oyundan, önceden haber alabilecek bir devlet. Diyelim, bu son olaylarýn kurgusu Paþinyan’a ait. Hatta diyelim ki, bu kurguda Batý’dan icazet bile almýþ Paþinyan. Peki, Rusya’nýn bölgesinde oluþan olaylardan önceden haberdar olmamasý mümkün mü? Karabað’da çýkan 2016’daki savaþ ortamýnda sinir krizine giren Rusya, neden bu defa sakin ve sadece itidal çaðrýsý ile kalakaldý. Sorularýmýzý soralým, nasýlsa hiç bir sýr sonsuza kadar kapalý kalmaz!
