Gerek Suriye’deki geliþmeler, gerekse Ukrayna’da patlak veren þiddet Rusya’nýn bölgede Batý’ya meydan okuyuþunun açýk kanýtlarý. Moskova, kýrmýzý hatlarýný gerektiðinde 2008 Gürcistan Savaþý’nda gördüðümüz gibi silahla, gerektiðinde ise ilgili ülkelerde iç savaþ çýkmasý pahasýna koruyor.
Rusya-Batý çekiþmesinin en son örneði Ukrayna: Ukrayna, týpký Suriye gibi, Rusya için stratejik öneme sahip bir ülke. Rusya Akdeniz Donanmasý Suriye’nin Tartus kentini kendisine üs edinirken, Rusya’nýn Karadeniz Donanmasý Ukrayna’nýn Sivastapol kentinde üslenmiþ durumda. Eðer Rusya, Ukrayna’yý kaybeder ise Karadeniz’deki güç dengeleri tamamen deðiþir.
***
Rusya, Ukrayna’yý ve Kýrým’ý kendi nüfuzu altýnda tutmak için asýrlar boyunca özel bir çaba gösterdi. Kýrým’ýn Osmanlý’dan koparýlmasý ve Türklerin güneye doðru geriletilmesi bu hedef doðrultusundaki ilk baþarýlarýydý. Ardýndan Avrupa güçlerinin Ukrayna’ya müdahaleleri engellendi. Hatta Ukrayna’da Rus hâkimiyetinin saðlanabilmesi için 19. ve 20. yüzyýllar boyunca Ukraynalýlar (ve Türkler) Sibirya ve Orta Asya gibi bölgelere göçe yönlendirilerek, yerlerine Ruslar ve diðer etnik gruplar yerleþtirildi.
Bugünün Ukraynasý tüm topraklarý Avrupa’da yer alan en büyük ülke: Bir ucu Macaristan’a dayanýyor, diðer ucu Rusya’ya; bir ucu Karadeniz’de, diðer ucu Polonya’da. Nüfusu 56 milyonu bulan Ukrayna, ayný zamanda Rus doðalgazýný Avrupa’ya taþýyan güzergâhýn en kritik ülkesi konumunda. Avrupa’ya ulaþan gazýn %85’i Ukrayna topraklarýndan geçiyor.
Ukrayna, Sovyetler Birliði döneminde askeri teknoloji üretim merkeziydi. Ülke, Avrupa’nýn en büyük sanayii üreticisi özelliðine de sahipti. Bugün de Ukrayna, hava ve uzay araçlarý üreten ve geliþtiren bir ülke. Mevcut özellikleri dikkate alýndýðýnda Ukrayna, ne Rusya’nýn ne de Batý’nýn vazgeçemeyeceði kadar kýymetli bir ülke...
***
Ülkede bölünme etnik olmaktan çok kültürel farklardan ortaya çýkýyor. Aslýnda Ukrayna nüfusunun %80’e yakýný etnik Ukraynalýlardan oluþuyor. Ruslarýn oraný %17 civarýnda. Ancak ülkenin doðusunda ve güneyinde Rusça konuþanlar Ukrayna’nýn Rusya’ya yakýn olmasýný istiyorlar ve Avrupa Birliði (AB) ile yakýnlaþmayý doðru bulmuyorlar. Diðer taraftan daha çok batý bölgelerinde yerleþik Ukraynalýlar, ülkelerinin Batý dünyasýnýn doðal bir üyesi olmasý için gayret gösteriyorlar.
Elbette bu bölünme Batý ve Rusya tarafýndan da teþvik ediliyor ve ülke adeta bu iki güç tarafýndan ters yönlerde çekiþtiriliyor. Kasým 2013’de, Rusya yanlýsý Devlet Baþkaný Yanukoviç AB ile ticaret anlaþmasýný geri çevirip, ülkenin rotasýný Rusya’ya doðru kýrýnca olanlar oldu ve Ukrayna sokaklarý savaþ alanýna döndü. Özellikle Batý Ukrayna’da göstericiler idare binalarýný iþgal etti, gündelik hayatý durma noktasýna getirdi.
Rusya, olaylar karþýsýnda Kiev yönetimine tam destek veriyor. 15 milyar dolarlýk kredi bu desteðin en somut örneði. Rusya ayrýca AB’yi ve ABD’yi Ukrayna’da bölücülükle ve kýþkýrtýcýlýkla suçluyor.
Rusya, 2008’de Gürcistan’ýn NATO’ya giriþini engellemek için savaþý bile göze almýþtý ve ABD o günlerde Rus tanklarýný durdurmak için hiçbir þey yapamamýþtý. Uzmanlara göre Ukrayna, Rusya için Gürcistan’dan çok ama çok daha deðerli bir ülke. Bu nedenle Rusya’nýn Ukrayna’yý Batý’ya kaptýrmamak için çok daha fazlasýný göze alabileceðini söylemek mümkün.
