Gerçekler üzerinden yürümekte yarar var: Rusya, Suriye’ye indirdiði askeri gücüyle Bayýrbucak/Türkmen Daðý’ný bombalamaya baþladýðý gün, Türkiye’yi kaybetmeyi göze almýþtý. Devamýnda yaþanýlan olaylar, Moskova’nýn bütün senaryolara hazýr olduðunu gösteriyor.
Aslýnda, yaþanýlan, Kýrým’ýn ilhaký sonrasýnýn doðal uzantýsý, çünkü, Rusya, o kararla dünyayý karþýsýna alacaðýný biliyordu, adýmýný attý, geri çekilmeye de niyetli deðil.
Yaþadýðýmýz süreci iyi okumak zorundayýz. Karþýmýzda, ikili ekonomik/sosyal baðlardan kaynaklanan akýlcý rotalar izleyen bir güç yok, yaþanýlan geliþmelerin varlýðýný tehdit ettiðine inanan, bu inançla da her geçen gün biraz da saldýrganlaþan ekonomisi zayýf, askeri gücü yüksek “diktatoryal” bir devletle karþý karþýyayýz.
‘Nükleer’ kelimesini erken kullandý...
Rusya ile NATO arasýnda Doðu Akdeniz’de yaþanýlan gövde gösterisi sürecinde Putin’in “nükleer santaj”ýn ilk iþaretini biraz daha geç vereceðini tahmin ediyordum, o, hýz kesmiyor.
Putin’in, Rus Savunma Bakaný’nýn Doðu Akdeniz’deki Rus denizaltýsýndan ateþlenen seyir füzeleriyle ilgili bilgi verdiði sýrada birden, “Ateþlenen bu füzeler ileri teknoloji ürünü olduklarýný gösterdi. Bunlara konvansiyonel veya nükleer baþlýk takýlabilir, umarým, DAEÞ’le mücadelede nükleer baþlýk takmak zorunda kalmayýz” demesi önemlidir.
Rusya, DAEÞ gibi bir örgüte neden nükleer baþlýk kullansýn? Sözün gerçek hedefinin kimler olduðunu anlamamak için aþýrý saf olmak gerekiyor.
“Ben bu füzeleri bakýn, denizaltýlarýmdan baþarýyla fýrlatýyorum, yarýn gerekirse nükleer baþlýklý olaný da fýrlatýrým” demenin Kremlin tarzýndan söz ediyoruz, insanlýk için aðýr risktir.
Bir ‘petro-devlet’in paniði
Önce de yazdým, Rusya, Suudi Arabistan’ýn nükleer silaha sahip bir baþka modelidir. Küresel stratejide bu türlere “petro-devlet” diyoruz.
“Tek kaynaða” dayalý ekonomilerin en büyük riski, küresel piyasalardaki fiyat istikrarsýzlýðýdýr. Nitekim, petrol fiyatýnýn üçte iki oranýnda düþmesi, Rusya’yý belli ki büyük bir “panik ataða” sürüklemiþ durumda.
Rus halkýnýn bugün yaþamakta olduðu ekonomik çaresizliðin ana sorumlusu Putin’dir. Rus lider, ülke ekonomisini petrol baðýmlýlýðýndan kurtarmak için hazýrlanan “modernizasyon” programýný “devletçi” zihniyetle ve yine büyük devlet holdingleri üzerinden yürütmeye kalkýnca, “Sovyetleþme” sürecinin de tetikçisi oldu.
“Petrol dýþý” sektörlerin geliþtirilmesi programýnýn devlet eliyle yürütülmesinde atlanan ana konu, programýn, yine devletin en büyük kazanç kapýsý olan petrol gelirlerine baðýmlý kýlýnmasýydý.
Petrol fiyatlarý düþtü, “modernizasyon” yarým kaldý, toplu çöküþün iþaretleri alýnmaya baþlandý, þimdi artýk “dünyayý tehdit” aþamasýndayýz.
Moskova’nýn verdiði mesaj açýk, “Ben batarsam, beraberimde hepinizi sürüklerim...”
Konu zaten bu nedenle “nükleer baþlýklý seyir füzeleri” muhabbetine çabuk geldi.
Ankara oyunun farkýnda...
Türkiye’nin izlediði “itidal politikasý” oyunu gördüðünü gösteriyor. Sabýr gerektiren zor bir süreç ama Putin’e kendi ülkesinde yarattýðý büyük felaketi ört-bas edecek bir dýþ serüven olanaðý tanýmamak gerekiyor.
Kuþkusuz tehdit ve aþaðýlamalarýný sürdürecek, Ýran, Irak ve Suriye yönetimleri eliyle bölgesel çatýþma risklerini de artýrmaya çalýþacaktýr, soðukkanlý olmak zorundayýz.
Karþýmýzda Katar’ý yöneten Tamim ailesi kadar akýllý olmayan bir lider var. (Katar’ýn gelirinin yüzde 50.7’si artýk petrol/doðalgaz sektörü dýþýndaki ekonomik faaliyetlerden geliyor.) Ve Putin gibi çaresizlik karþýsýnda askerini ileri süren liderler tehlikelidir.
Uyarýyorum: Putin ve kendisini oraya yerleþtirmiþ oligarklarýn yanlýþ politikalarý sonucu, insanlýk olarak büyük bir Rusya sorunuyla baþ etmek zorundayýz, yaþanýlan, bir Türk-Rus ikili krizi deðildir.
Suriye ve Irak’ýn yok olmasý sürecinde aðýr bedeller ödeyen küresel güvenlik sistemi, Rusya’nýn çöküþü karþýsýnda ayakta kalabilir mi, ayrý bir soru iþaretidir.
Önümüzde iki seçenek var: 1- Kýrým’ýn ilhaký baþta Rusya’nýn yaptýklarýný görmezden gelip, bu çöküþü durduracak adýmlar atabilir, ambargolarýn kaldýrýlmasýna karar verebiliriz, ki, bu yalnýz Putin ve olgiarklarýnýn güçlenmesine yarar, 2- Riski göze alýr, nereden inceyse oradan kopsun diyebiliriz.
Rusya gibi devletlerle “uzlaþarak” bir yere varamazsýnýz, artýk dönem “kararlý caydýrýcýlýk” dönemidir.
