"Petrol üretiminde sýnýrlama olursa, bu petrol fiyatlarýnýn yükselmesine yardým eder” fikri ile Ýran’a teklif götüren Rusya’ya, Tahran’dan yanýt “olumsuz” olunca, Moskova’daki siyasi elit tabaka, rahatsýzlýðýný zor gizledi.
Rusya bunu travmatik boyutta karþýlasa da, bunu fazla abartmaya lüzum görmedi. Diðer taraftan da Ýran, Suriye meselesinde her ne kadar Rusya ile birlikte hareket etse de, toprak bütünlüðü meselesinde, Rusya’nýn giriþimlerinden rahatsýzlýðýný gizleyemedi. Doðal olarak Suriye’nin toprak bütünlüðü ve bölünmemesi, Ýran’ýn da menfaatine göredir.
Siyasi ortaklýklarý kadar, Ýran ve Rusya arasýnda ciddi ekonomik projelerin yokluðuna da dikkat etmekte yarar vardýr.
Ýran’ýn, Rusya’da dýþ ticaret devriyesi 2011’de %3.4, 2012’de %0.6, 2013’te ise %0.19 olarak bilinmektedir. Halen de, 2013’deki rakamda deðiþim söz konusu deðildir.
Ýran - Rusya arasýnda hükümetler arasý komisyonun çalýþmalarý da, sadece anlaþmalar olarak imzalanmakta. Gerçek boyutta ise, ciddi ekonomik projelere geçemediler. Rusya, Azerbaycan ve Ýran arasýnda enerji köprüsü projesi de, her ne kadar ses getirse de, gerçekte yürütülmemektedir. Bu proje esasen, Ýran tarafýnýn durgunluðu sayesinde, yerinde saymaktadýr.
Bunun nedenleri vardýr. Ýran ambargolarla boðuþtuðu dönemlerde; Rusya, S 300 füzelerinin satýþýnda anlaþtýðý Ýran’a da, ayný durgun tavýrlarý sergilemiþtir. O zaman Putin, “bu durum Washington’un hoþuna gitmez” diye bayaðý tedirgindi ve kendi anlaþmasýný, menfaati gereði feshetmeyi de, kimseye hesap vermeden yapabilmiþti.
Þimdi ayný taktiði, Ýran uyguluyor. Bu sefer, Rusya ambargolarla boðuþuyor ve Tahran “Washington’un hoþuna gitmeyecek” diye, Rusya’nýn petrol üretimi konusunda Tahran’a baskýsýný göz ardý edebiliyor. Bu vaziyette Moskova durumu zora sokmadan, kendine has “kabadayý” üslubunu rafa kaldýrabiliyor.
Dolayýsý ile Rusya - Ýran iliþkilerinin esnek olduðunu, bazý konularda ise ileride aralarýnda ciddi sýkýntý yaþayacaklarýný da, hep göz önünde bulundurmak gerekiyor.
Bu bir taraftan devletlerarasý iliþkilerin rasyonel içerik barýndýrdýðýný, diðer taraftan da devletlerin karakterlerinin analizi için veri oluþturmaktadýr.
Rusya’nýn, Suriye’den çekilmesini analiz ederken, bu verileri de okumak gerekiyor.
Ýran’ýn önümüzdeki süreçte, Türkiye’ye daha sýcak mesajlar vereceði de gözükmektedir.
Ayný adýmlar, Ýran kadar olmasa da, Rusya için de geçerlidir. Rusya’da, Türk firmalara sert uygulamalar, yavaþ yavaþ ortadan kalkacak türden. Tüm olanlara, konjonktürel durumun getirdiði realite olarak bakmak gerekiyor. Rusya ve Ýran’ýn arasýnda yaþanan gelgitleri de, iyi takip etmek lazým. Türkiye’nin bu durumda yeni satranç oyunu kurgusu, ilerideki hedefler için önem arz edecektir. ABD, Fransa, Ýngiltere ve Almanya’nýn bu ülkelerdeki ekonomik çýkarlarýný göz ardý edemeyiz. Herkesin uðruna kavga ettiði, Rusya ve Ýran’daki yeni alanlara, Türkiye’nin talip olmasý ve buna göre yeni zemin oluþturmasý þarttýr. Rusya ile aramýzdaki kavga gürültüye gelince; öyle bir ince ince dokuyup, bu iþi çözmek mümkün ki...
