Rusya - Ýran iliþkileri; her iki devlet için, ülke çýkarlarý baðlamýnda anahtardýr.
Rusya; Ýran’ý, Ýslam coðrafyasýna açýlan bir “kapý” olarak görüyor. Rusya için hareket alaný oluþturacak bir kapý! Ayrýca Ýran’ýn mezhep politikalarýný, kendince hayýrlý buluyor. Rusya içerisinde yaþayan Sünni Müslümanlarýn ekseriyetinin eðilimlerinden rahatsýz olduðu için, kamuoyuna Ýran’ýn “Ýslam anlayýþýný” propaganda etmekten kaçýnmýyor.
Bu iliþki çok uzun tarihi baðlara dayanmaktadýr.
Ýran; Rusya için her zaman uygun partner olmuþtur. Sonuna kadar güvenmese de, bu iliþkilerin dinamiðini iyi irdelemek gerekmektedir. Çünkü anlaþýlan o ki; Rusya, Ýslam coðrafyasýnda çaðýrýlmýþ misafir rolünü bayaðý kullanacaktýr. Ve bu davet alt yapýsýnýn Ýran’la dizayn etmesi, aslýnda uzun soluklu bu coðrafyadaki dengelerde, Ýran aðýrlýðýný pekiþtirmeye yardým edecektir.
Rusya’da, Ýran üzerinden Ýslam okumasý uzun yýllardýr vardýr. Hatta Orta Doðu’da yeni oluþumlar meydana çýktýðýndan itibaren Rusya, Ýran Þii geleneðini her fýrsatta büyütmeye ve övmeye devam etti.
Rusya’nýn bilinen edebiyatçýsý ve yazarý Alexander Prokhanov, bu günlerde Ýran ziyaretinin sonuçlarýný kamuoyu ile paylaþtý. Prokhanov; kamuoyunda fikirleri karþýlýk gören ve Kremlin politikalarýný ifade eden bir isimdir. Yani Rusya Devleti’nin yolunu, menfaatini iyi bilen biridir.
Devlet televizyonuna bir röportaj verdi Alexander Prokhanov. Ýran’a sýk sýk gidip gelen, Ýran üzerine çok yazýlar yazan, yorumlar üreten biri olduðu için gördükleri ve sezdikleri, bana göre de anlamlý idi.
Ýran’ý methedençok yazýlarý olmuþtur Prokhanov’un. Ýran’da; yönetimle, medyayla, dindarlarla yani Ýran’ýn siyasi ve dini elitleri ile bayaðý derin baðlarý vardýr.
Ýþte bu yüzden Ýran’da duyduklarýnýn, sokaktan olmadýðý aþikârdýr.
Rusya -Türkiye iliþkilerinden, Ýran’ýn fena rahatsýz olduðunu söyledi, yazar Prokhanov! Bu durumun, Ýran’da derin travma yarattýðý, hatta þaþkýnlýða neden olduðu belli oluyor.
Çok dikkatimi çeken baþka bir þey daha oldu. Röportajý yapan Solovyov; Türkiye düþmanlýðý ile bilinen biridir. Yahudi asýllý bir Rusya vatandaþýdýr. Soru soruyor Prokhanov’a; “Türklerle iliþkilerimizden Ýran neden rahatsýz? Ýranlýlar, Türkleri sevmiyor mu?”
Cevap: “Nefret ediyor!”
Prokhanov’un; Ýran devleti ile haþýr neþir iliþkilerinin olduðunu bildiðimden, konuþtuklarýnýn içeriðini anlayabiliyorum.
Rusya; Ýran’ý hep “ortak” olarak gördü. Gerçi pek sonuna kadar da güvenmedi. Lakin Rusya’yý; Ýran’ýn yayýlmacýlýðýna kol kanat geren bir devlet olarak da görmek gerekiyor.
Türkiye’yi; kendine derin ve büyük rakip gören Ýran, Türkiye’nin bulunduðu pek çok coðrafyaya, kendisini de talip olarak göstermektedir.
Rusya kendi çýkarlarý için, “Türkiye ile ayný yolda yürüyor” görünmek istemektedir. Bunun için Ýran’ý dengede tutabilir. Lakin bunun geçici ve hesaplý denge olduðunu anlýyoruz.
Ýran’la Türkiye arasýndaki iliþkilerin iyi olmasý, coðrafya açýsýndan selamet vadetmektedir. Lakin Ýran; Ýslam âleminde, mezhep yayýlmacýlýðý üzerinden, Fars milli devlet yapýsýnýn geleceðini inþa etmektedir. Rusya ile ortak noktalarý da budur. Çünkü Rusya da, Ýslam coðrafyasýnda Ýran’ýn mezhep politikalarýnýn etkili olmasýný istiyor. Rusya - Türkiye iliþkilerini inþa ederken, bu derin yerleþmiþ taþlarý göz önünde bulundurmak gerekiyor. Rusya - Ýran iliþkileri; her zaman Rusya - Türkiye iliþkilerinin, bir adým önünde yer alacaðý aþikârdýr. Burada geleneksel tarihi baðlar söz konusudur. Ayrýca Rusya kendi hinterlandý olarak gördüðü coðrafyada, Ýran’ýn dini yayýlmacýlýðýný sorun olarak görmüyor þimdilik. Ve bu nedenle Þiiliðin, Ýran’dan sonra en fazla propagandasýnýn yapýldýðý yer Rusya’dýr.Ve bunu yapanlar da gayrimüslimlerdir. Bunu yapan yazar, edebiyatçý, siyasetçi görünümlü, Kremlin’in dolaylý sözcüleridir.
Türkiye; uzun vadede büyük siyasi alan inþa edecekse, Rusya’yý derinden derine öðrenmek zorundadýr. Ve bu sadece tarih ve edebiyat hattýnda olmamalýdýr.
