Dünyadaki birçok ülkede, siyasetin baþýnda olanlarýn askeri kurumlar ya da istihbarat örgütleriyle sorunlarý oluyor.
Geçtiðimiz yýl “Panama Belgeleri” üzerinden Rusya Devlet Baþkaný Putin’e karþý bir darbe giriþimi yapýldýðý ileri sürülmüþtü. Ýddialar CIA’nin Oligarklar üzerinden bir saray darbesi tezgahladýðý þeklindeydi. Söz konusu giriþim Putin ve çevresinin mali konular nedeniyle yargýlanmasýna yönelik bir giriþim olarak not edilmiþti. Benzer durum Trump için de oldu, ancak onunla ilgili giriþimler daha çok Putin’in kendisini iktidara getirdiði iddialarýyla yapýldý.
Yönetim biçimi fark etmez, sonuçta her iki lider de güvenlik-istihbarat birimlerinde köklü deðiþiklikler yaptýlar. Bununla birlikte, Trump ve Putin’in askeri kurumlara ne kadar güvenebilecekleri hala þüpheli.
Ýþin Trump’la ilgili kýsmý, henüz açýk deðil; ancak çok sayýda siyasetçi bir açýk kapý býrakma ihtiyacý hissederek baþkanýn süresini tamamlayamama ihtimali üzerine politika üretiyor. Muhtemelen Trump da kimlerin kendisine iþ yaptýrmamaya çalýþacaðýný, hataya teþvik edeceðini ve bunlarý da nerelerde yapabileceklerini biliyordur.
Tehlikeli bekleme aný
Meselenin Putin kýsmý daha karmaþýk, zira ABD’de baþkanýn güvenmediði kurumlar, iþlemleri askeri araçlarla yapmýyorlar. Oysa Rusya’da Putin’in güvenmemekte haklý olabileceði çok sayýda eli silah tutan kurum bulunuyor. Üstelik Rusya’da baþkanlara yönelik hamleler, genel olarak küresel düzlemde baþkanýn ülkeye seçtiði “yer” ile ilgili oluyor.
Kabaca, bu yer “batýcý-batýlý” olma haliyle Avrasyacý olma hali olarak ifade edilebilir. Bugün Putin için “batý” daha çok Avrupa gibi gözükmekte ve bu bölgeye olumsuz bir bakýþ sergilenmekte. Ancak henüz o “Batý” içine ABD’nin girip girmeyeceðini bilemiyoruz. Belki ülkedeki bazý kurumlar, bu konuda Putin’i zorlama zamaný geldiðini düþünüyorlardýr.
Malum, Suriye’de DEAÞ’la mücadeleyi alanda sürdüren tüm silahlý güçler, ayný bölgede toplandýlar ve karþý karþýya bekler vaziyetteler. Kimi ya da neyi bekliyorlar diye sorduðumuzda ise Rusya ile ABD hangi konularda anlaþacaklarsa, Ýran, Esad rejimi, PYD, ÖSO ve hatta Türkiye ona göre pozisyon belirleyecek yanýtý öne çýkýyor.
Sevk etme giriþimi
Ýþte bu bekleme hali, provokasyonlara en açýk dönem; ki bunun denenmediði de söylenemez. Rusya, yanlýþlýkla Türk askerlerini vurdu; TSK ve siyasal iktidar, durumu önce teyit ettiler. Olmayacak iþ deðil; çatýþmalar bu tür kazalara her zaman açýktýr. Ancak bu tür olaylarýn üzerine bir “þüphe” inþa edilirse, o zaman kazadan deðil siyasetten söz edilir.
Mealen ifade etmek gerekirse, ilk açýklamalardan hemen sonra Rusya Türkiye’nin kendilerini bilgilendirmediðini iddia etti; TSK ise bu bilginin günler öncesinden kendilerine iletildiðinde ýsrar etti. Üstelik olay tam da CIA baþkanýnýn Türkiye ziyaretine denk gelince, bu açýklamalardan þüphe çýkarmak daha kolay oldu.
Ýki geliþme arasýnda bir baðlantý var mý bilinmez. Ancak, her iki taraf da bir koordinasyonsuzluk oldu demek yerine baþka þeyler diyorlar ise biri doðru söylemiyor diye düþünülebilir. Ýfadelerden çýkan anlam þu: Rusya, Türkiye’nin “kendi baþýna iþler yaptýðýný” ima ederken Türkiye de Rusya’nýn koalisyon dýþý bir gündemi olduðuna iþaret ediyor.
Dolayýsýyla bu durum, iki ülke arasýndaki stratejik ortaklýðýn güvensizlik zeminine taþýnmasýný teþvik ediyor. Siyasetin neyin üzerine inþa edileceðine siyasiler karar vermedikçe, “uçak krizi” noktasýna dönülebilir ve bu öncekinden daha büyük risklere iþaret eder.
