Geçen hafta giderek artan obezitenin baþ sorumlusu olarak nitelendirilen ve hatta yasaklanmasý yönünde görüþ bildirilen ekmek ve diðer unlu ürünlerle ilgili bilimsel araþtýrmalarýn sonuçlarýný deðerlendirmeye baþlamýþtým. Finlandiya’da saðlýklý gönüllüler üzerinde yürütülen çalýþmalarda buðday ekmeðinin yenilmesi ile yükselen kan þekeri seviyesinin ekmekle birlikte renkli yemiþ tipi meyveler tüketilmesi ile yüzde 36-38 civarýnda düþürülebildiðinden bahsetmiþtim. Bu sonuç da farklý öðelerce zengin, tek yönlü olmayan dengeli beslenmenin önemini ortaya koyuyor. Yürütülen deneysel ve deney hayvaný çalýþmalarýnda sebze ve meyvelerde bulunan polifenolik bileþenlerin niþasta ve diðer karbonhidratlarýn basit þekerlere dönüþerek emilimini azalttýðý ve dolayýsýyla yemek sonrasý kan þekeri ve insülin seviyelerinde yükselmeyi önlediði gözlemlenmiþ. Polifenolik bileþikler özellikle bu yemiþ tipi meyvelerde yüksek oranda bulunmakta. Polifenoller bakýmýndan zengin meyve özütlerinin vücutta niþastayý parçalayarak emilebilir glikoza dönüþtüren enzimleri (alfa-amilaz ve alfa-glikozidaz) baskýladýðý ve glikozun baðýrsaktan emilimi ve transportunu (SGLT1 ve GLUT2 inhibisyonu) önlediði gösterilmiþtir. Nitekim bu enzimlerin baskýlanmasý tip-2 þeker hastalýðý tedavisinde kullanýlan hedef yaklaþýmlardan biri olarak bilinmektedir.
MAKARNA SAÐLIKLI MI?
Bilimsel araþtýrmalarýn sonuçlarý bazen insanlarýn görmek istedikleri þekilde yorumlanabilmektedir. Ýtalya’da yürütülen saha çalýþmalarýnda beyaz ekmek ya da tam tahýl ekmeði her ikisinin de tüketilmesi ile glisemi indeksinin arttýðý ve bunun kanser riskini artýrabileceði yönünde yorumlara karþýlýk, Amerikan Kanser Derneði’nin yeni tarihli bildirimlerinde kanserden korunmak için tam tahýl tüketiminin tercih edilmesi yönünde öneriler yer almaktadýr. Görüldüðü gibi tamamen zýt görüþler. Ýtalyan grubun yeni tarihli çalýþmasýnda ise yüksek sayýda kanser hastasý geriye dönük sorgulanmýþ. 2 bin 569 meme kanseri teþhisi konmuþ kadýn ve bin 953 kolon kanseri teþhisi konmuþ kadýn/ erkek hastanýn yedikleri ekmek ve makarna ile hastalarýn mevcut durumlarý arasýnda iliþki kurulmaya çalýþýlmýþ. Sonuç olarak, þiþman ve menopoz döneminde kadýnlarda ekmek tüketimi ve meme kanseri geliþimi arasýnda bir iliþki bulunmasýna karþýlýk, düþük glisemi indeksine sahip makarnanýn bir risk oluþturmadýðý bildiriliyor. Kolon kanseri ile ekmek ya da makarna tüketimi arasýnda ise bir iliþki kurulamamýþ.Tabii konuya dar açýdan bakan bu gibi geriye dönük sorgulama çalýþmalarýnýn ne derece saðlýklý, güvenilir sonuçlar verebileceði tartýþýlýr. Bu araþtýrmanýn sonuçlarýna bakarak, makarna saðlýklýymýþ, onu bolca tüketelim denmesi ne derecede doðru olabilir?
Ýtalyan çalýþmasýna göre daha güvenilir olduðunu düþündüðüm Ýspanya’daki 9 bin 267 üniversite mezunu genç üzerinde 5 yýl süren araþtýrmanýn sonuçlarý yeni yayýmlandý. Çalýþmayý olumlu deðerlendirmemin nedeni, 5 yýl süresince kiþilerin tükettikleri beyaz ya da tam tahýl ekmeðinin yaný sýra beslenme alýþkanlýklarý, yaþam þekli (günde kaç saat TV seyrettiði bile izlenmiþ), yýllýk aðýrlýk deðiþimleri, glisemi deðerleri, vd. de kayýt altýna alýnmýþ. Sonuç deðerlendirmesinde beyaz ekmek tüketilen miktara baðlý olarak glisemi indeksini artýrdýðý ve þiþmanlamaya neden olduðu, buna karþýlýk tam tahýl ekmeði tüketilmesinin glisemi indeksinin yükselmesi ve þiþmanlýða yol açmasý þeklinde belirgin bir risk oluþturmadýðý bildirilmekte. Bu çalýþmada da meyve ve sebze tüketiminin olumlu etkilerinden bahsediliyor. Yukarýda bahsettiðim þekilde polifenol içeriði zengin meyve ve sebzelerin saðlýklý beslenmemize saðladýðý katkýlar haricinde bir çok etken diyabet, þiþmanlýk, kanser, metabolik sendrom gibi kronik hastalýklarýn geliþiminde önleyici rol oynamakta. Mesela, baharatlar, aslýnda her biri birer saðlýk savaþçýsý; zerdeçal, zencefil, karabiber, kýrmýzý biber, sarýmsak, kekik, nane, karanfil, tarçýn çeþitli ilaç etkilerine sahip olduðu bilimsel araþtýrma sonuçlarý ile de destekleniyor. Mutfaðýmýzda onlarý hünerle kullanmak ya da çay halinde tüketmek, kattýðý lezzetin çok ötesinde yararlý olacaktýr. Bilimsel arama motorlarýndaki incelemede “tam tahýl ekmeðinin” bile insan saðlýðý bakýmýndan risk oluþturduðuna dair bulgulara rastlayamadým!
Kanýmca önemli olan tek yönlü beslenmeden kaçýnýlmasý; farklý besin öðeleri bakýmýndan zengin diyetler saðlýðýmýzý korumaya yardýmcý oluyor. Bu durumda kimlerin fikirleri peþinden koþturacaðýnýz ise sizin tercihinize kalmýþ...
