Bugünlerde özellikle yakýn tarihe merak duyanlarýn ilgiyle takip ettikleri bir tartýþma var.
Torosyan adlý Osmanlý Ermenisi’nin anýlarýndan söz ediyorum. Tartýþma konusu olan kitapta özetle Osmanlý ordusunda görev yapan Sarkis Torosyan’ýn topçu yüzbaþýsý olarak Çanakkale savaþýna katýlarak büyük yararlýklar gösterdiði, hatta Enver Paþa’nýn elinden kahramanlýk madalyasý aldýðý, ne var ki ailesinin tehcir sýrasýnda baþýna gelen kötü olaylarý öðrenince orduyu terk edip Osmanlý’ya karþý savaþan gruplara katýldýðý... anlatýlýyor.
Kitabýn Türkçe’ye çevrilip yayýnlanmasýndan sonra bazý tarihçiler bu sýra dýþý hikâyenin gerçekliðine iliþkin kuþkularýný dile getirmiþlerdi. Hakan Erdem ise söz konusu kitabý baþtan aþaðý elden geçirerek bilgi hatalarýný, çeliþkileri ve tutarsýzlýklarý bir bir ortaya koyan bir çalýþma yayýmladý. Bazý aydýnlarýmýzýn o kadar ciddiye alýp “bizi tarihimizin gerçekleriyle yüzleþtirecek bir belge” diye sunduðu kitabýn içeriðinin “sahte” olduðu ortaya çýktý. Mesela Torosyan’ýn Harbiye mezunu olmadýðý, Osmanlý ordusunda görev yapmadýðý, hatta olaylar sýrasýnda Türkiye’de bile bulunmadýðý anlaþýldý.
Haddizatýnda bir bilimsel disiplin anlamýndaki tarihin ve tarihçilerin geçmiþ zamanda olmuþ bitmiþ hadiseleri araþtýrmanýn yaný sýra yine bu geçmiþe iliþkin anlatýlan çeþitli hikâyelerin doðruluðunu denetlemek gibi bir görevi de var. Ýþte bu görevi yerine getiren bir çalýþma Hakan Erdem’in kitabý.
Konularý pek benzemese de yöntemleri itibarýyla buna benzer iki çalýþmayý da bu vesileyle hatýrlayabiliriz: Biri Amerikalý tarihçi Heath Lowry’nin Ermeni tezlerinin baþlýca dayanaklarýndan birini ele alan “Büyükelçi Morgenthau’nun Öyküsü’nün Perde Arkasý” isimli eseri. Lowry bu çalýþmada 1913-1916 arasýnda Ýstanbul’da görev yapan Amerikan Büyükelçisi’nin aðzýndan yazýlan meþhur kitabýn ayrýntýlý metin analizini yapmýþtýr.
Ermeni meselesi hakkýnda kitapta yer alan iddialarý ve dönemin yöneticilerine atfedilen birtakým ifadeleri büyükelçinin baþta kendi günlüðünde olmak üzere, mektuplarýnda ve Dýþiþleri Bakanlýðý’na gönderdiði raporlarda ayný konuda yazmýþ olduklarýyla karþýlaþtýrmak gibi zor bir iþi gerçekleþtirmiþtir Lowry. Ortaya çýkan sonuç “Büyükelçi Morgenthau’nun Öyküsü”nün gerçekleri yansýtmaktan uzak olduðudur.
Osmanlý Ermenileri Birinci Dünya Savaþý sýrasýnda devlete karþý isyanlar çýkardýklarý ve düþman Rus ordusuna yardým ettikleri gerekçesiyle zorunlu göçe tabi tutulmuþlardýr. Savaþ yýllarýnda gerçekleþen bu zorunlu göç sýrasýnda bölgedeki baþýboþ aþiretler ve çetelerce kimileri intikam hisleriyle kimileri soygun amacýyla yapýlan acýmasýz saldýrýlar sonucunda çok sayýda masum Ermeni’nin hayatýný kaybettiði bir gerçek. Ýstanbul hükümetinin bu saldýrýlarý engellemek için çaba sarf ettiði ve olaylarda kusuru bulunan devlet görevlilerini en aðýr biçimde cezalandýrdýðý da bir gerçek. Ne var ki uluslararasý Ermeni hareketi, o günden beri Türkiye’nin doðu vilayetlerinde baðýmsýz bir Ermeni devleti oluþturma hayallerini ortadan kaldýran dönemin Osmanlý yönetimini “tehcir”in ötesinde “soykýrým” kararý alýp bunu uygulamýþ olmakla suçluyorlar.
Bu soykýrým iddiasýný savunanlarýn en önemli problemi bunu ispatlayacak belge ve kanýtlara sahip olmayýþlarýdýr. Bunun için sahte belgeler üretilmesine ihtiyaç duyulmuþtur!
Bu tür faaliyetlerin en iyi bilinen örneði “Talat Paþa Telgraflarý”dýr. Aram Andonyan isimli bir yazarýn yayýnladýðý kitapta Naim Bey isimli bir Osmanlý memurundan alýndýðý söylenen “bütün Ermenileri kadýn çocuk ayýrmadan öldürün” mealinde telgraf metinlerine yer veriliyor.
Þinasi Orel ve Süreyya Yuca’nýn uzun zaman önce “Ermenilerce Talat Paþa’ya Atfedilen Telgraflarýn Gerçek Yüzü”adýyla yayýmlanan çalýþmalarýnda söz konusu telgraflarýn sahte olduðu kesin olarak kanýtlanmýþ bulunuyor. Ancak yürütülen propaganda o kadar güçlü ki Türkiye’de bile bu telgraflarýn “varlýðýný” duyanlarýn çoðu bunlarýn aslýnda sahte olduðunun kanýtlandýðýný hiç duymamýþ durumdalar.
Ben bu konuyu daha önce yazdýðýmda þaþýran çok oldu, oradan biliyorum. Türkiye’de durum bu... Dünya kamuoyunun durumunu siz hesap edin.
