Sanat adýna çok iþe yarar bir þey

Ýþe Yarar Bir Þey’i Adana Film Festivali’nde seyrettim. Festivalin seçkisi gerçekten iyiydi. Ve bu iyi seçki içinde bile film diðer yapýtlardan kesin bir þekilde ayýrt edilebiliyordu. Bu ayrýmý bu kadar rahat yapabilmemizin birçok sebebini sayabilirim. Ama iki sebep bence çok önemli. Birincisi filmin sinemanýn gereði ve gücü olan diðer sanatlardan ve edebiyattan yararlanma þekli. Ýkincisi, mekanlarý filmin senaryosuyla özdeþleþtirmesi ve mekan kullanýmýnýn filmin anlamýna verdiði güç. Bu ikisi baþarýlý saydýðýmýz Türk filmlerinde bile zor görebildiðimiz özellikler. Kullanýlan þiirlerin filme etkisi örnek alýnmasý gereken bir çalýþma. Hemen Yýlmaz Erdoðan’ýn Kelebeðin Rüyasý filmi aklýma geliyor. Behçet Necatigil’in þair iki öðrencisinin dramatik hikayesini anlatan bu filmdeki þiir kullanýmýyla Pelin Esmer’in filmindeki uygulamayý karþýlaþtýrdýðýmýzda Ýþe Yarar Bir Þey’in farký ortaya çýkýyor. Gelelim mekan kullanýmýna, bizim sinemamýzda mekan demek güzel doða demektir. Çekersin kamerayý Karadeniz’in veya Toroslar’ýn yaylalarýna al sana muhteþem mekan kullanýmý. Evet görüntüler güzeldir, çünkü doðanýn kendisi güzeldir. Çoðunda filmin öyküsünü oradan alýp baþka bir mekana taþýsanýz filmin hikayesinden hiçbir þey eksilmez. Kýsacasý mekanýn hikaye içinde gerçek bir rolü yoktur. Ne filmdeki kahramanýn karakterine bir þey katar ne de öykü akýþýnda önemli bir etkisi vardýr. Halbuki Ýþe Yarar Bir Þey filminde mavi tren, istasyonlar, yemekli vagon, hatta istasyonda gözüken bir binanýn camýnýn çerçevesi ve rengi bile hikayenin içinde bir þey ifade ediyor. Tabii öyküde yer alan yatalak Yavuz’un evi ve penceresinden gördüðü dýþ dünya çekimlerini unutmayalým. Kýsacasý filmin bu iki özelliði benim için çok önemli. Sinematografisinden bahsedebileceðimiz bir film yapmasý sebebiyle bile Pelin Esmer’i 2017’nin en baþarýlý yönetmeni ilan edebilirim. Bir gece trende yollarý kesiþen iki kadýnýn ölmek isteyen bir adama doðru uzanan, gerilim dolu yolculuklarýnýn anlatýldýðý filmde sýra oyunculuklarý konuþmaya geldi. Ýþe Yarar Bir Þey’de öyle birbirinden üstün ve birbirini dengeleyen üç karakter var ki sanki film çok deðerli üç ayaklý bir zigon gibi. Öncelikle Baþak Köklükaya’nýn canlandýrdýðý þair-avukat Leyla karakterini konuþmalýyýz. Köklükaya çok iyi kadýn oyuncu neslinin içinden çýkan bir isim. Sinemadan uzak kaldýðý yýllar içinde öyle bir demlenme yaþamýþ ki þu an onun perdedeki duruþu kadar sinemaya ve öyküye etki eden baþka bir duruþ düþünemiyorum. Bir de Köklükaya’nýn konservatuar ve tiyatro mezunu olduðunu düþünürsek bu filmdeki sinemasal duruþunun deðerini daha iyi anlarýz. Çok az gördüðümüz gerçek bir sinema oyuncusu performansý. Gelelim ikinci karakter olan Canan’a. Öykü Karayel gençliðinin enerjisini rolünün gerektirdiði kadar bize hissettiren baþarýlý bir performans göstermiþ. Çok rahat sömürülecek ve kliþe olabilecek gözü açýlmamýþ ama hayalleri olan genç kýz karakterine gerçeklik ve doðallýk katmýþ. Filmin erkek karakteri Yavuz ise bu üç karakter içinde perdede en az görülen isim olmasýna raðmen öyküdeki etkisinde ve oyunculuk anlamýnda hiç geride durmamýþ. Yavuz karakterini canlandýran Yiðit Özþener Türk sinemasýnýn erkek oyuncu anlamýnda yaþadýðý çölleþme içinde küçük bir vaha oluþturdu bize. Son olarak sinemamýzýn þehirli insana, burjuvaziye bakýþýndaki yetersizliði düþündüðümde bu filmin baþarý hanesine koskoca bir çentik daha koymam gerekiyor. Sinema varoþlarla, kýrsallar arasýna sýkýþmýþ bir þey olmamalý. Pelin Esmer sinemamýza bu anlamda da yeni bir soluk getiriyor.