Sarýmsak sadece mutfaðýmýzda bir lezzet öðesi deðil, insan saðlýðý üzerindeki geniþ yelpazedeki etkileriyle de ayný zamanda bir ilaç özelliðinde. Tansiyon düþürücü, trigliserit ve kolesterol düþürücü, kan þekerini düþürücü, kansere karþý etkisi öne çýkanlar þüphesiz. Türlü çeþitli þekillerde hazýrlanan reçeteler; çiðneyerek ya da çiðnemeden yutarak, yað veya alkol içerisinde bekletilerek, kurutulmuþ özütü ile hazýrlanan tablet veya kapsülleri yutarak ya da haricen vücuda sürerek, vd. Bu kadar yaygýn kullanýlmasýna raðmen sarýmsaðýn etkinliðiyle ilgili tartýþmalar hala sürüyor. Yeni yayýmlanan bir meta-analiz çalýþmasýnda 1955 yýlýndan günümüze kadar insanlar üzerinde yürütülmüþ klinik çalýþmalar belirli kriterlere göre seçilerek kan lipit ve kolesterol deðerleri üzerindeki etkisi deðerlendirilmiþ.
Total kolesterol, LDL-kolesterol ve HDL-kolesterol ve total gliserit seviyelerinin ölçüldüðü mevcut 63 çalýþmadan uygun kriterlere sahip 39’u seçilmiþ. En az iki hafta uygulama süresi olanlar, klinik araþtýrma kalitesi, Ýngilizce ya da Almanca yayýnlar, sadece sarýmsak ürünleri kullanýlmasý baþlýca seçilme kriterleri. Deðerlendirmeye alýnan bu çalýþmalarda ortalama 49.5 yaþlarýnda 2 bin 298 gönüllü yer almýþ. Bu çalýþmalarda uygulanmýþ günlük miktarlar þu þekilde; sarýmsak tozu 600-5600 miligram, sarýmsak yaðý 9-18 miligram, yaþlandýrýlmýþ sarýmsak özütü 1000-7200 miligram ve çið sarýmsak 4000-10000 miligram.
EN YÜKSEK ETKÝ TOZUNDA
Sarýmsaðýn total kolesterol üzerinde etkisinin incelendiði çalýþmalarda belirgin bir etki gözlemlenmiþ. Bu çalýþmalarda en çok kullanýlan sarýmsak formülleri, azalan etki kuvvetine göre toz sarýmsak (24 çalýþma), çið sarýmsak (2 çalýþma), enterik kaplý sarýmsak tableti (1 çalýþma) ve yaþlandýrýlmýþ sarýmsak ekstresi (AGE®) (5 çalýþma).
Sarýmsaðýn LDL-kolesterol (kötü kolesterol) üzerinde etkisinin incelendiði 26 çalýþmada boþ ilaç verilen gruba oranla belirgin bir etkinlik görüldüðü bildiriliyor. Etkinliðin kullanýlan süre uzadýkça arttýðý gözlemlenmiþ. En yüksek etki sarýmsak tozunun kullanýldýðý 19 çalýþmada görülmüþ.
Ýyi kolesterol (HDL) seviyesinin deðerlendirmeye alýndýðý 30 klinik çalýþmada belirgin bir artýþ tespit edilmiþ. En yüksek etkiyi sarýmsak yaðýnýn gösterdiði bildiriliyor. Diðer taraftan, sarýmsaðýn total gliserit seviyesi üzerinde herhangi bir belirgin etkisi bulunmadýðý sonucuna varýlmýþ.
TABLET YA DA YAÐINI KULLAN
Sonuç olarak sarýmsaðýn kolesterol seviyesi üzerinde klinik olarak etkili olduðu, sarýmsak tozunun total ve LDL-kolesterolü düþürürken, yaðýnýn HDL-kolesterol seviyesini belirgin þekilde artýrdýðý ancak total gliserit seviyesi üzerinde etkisinin bulunmadýðý görülüyor. Kan lipit deðerlerinin düzenlenmesi için sarýmsak kullanmayý tercih edenlere önerim eczanelerden temin edebilecekleri güvenilir marka sarýmsak özütü kapsüllerinin ya da sarýmsak yaðýnýn kullanýlmasý. Bir diðer önemli husus ise uygulamanýn etkisi en az iki hafta sonra görülmeye baþlanýyor. Önemli bir uyarý; kan þekerini düþürdüðü için þeker ilacý kullananlarýn ve kaný sulandýrdýðý için kan sulandýrýcý ilaç kullananlarýn dikkatli olmasý, kan þekeri ve pýhtýlaþma sürelerini kontrol altýnda tutmasý gerekir.
