ABD, Suriye’ye kimyasal silah kullanýlmasý nedeniyle müdahalede bulundu; gerekirse yeniden müdahalede bulunulabileceðini bildirdi. Bu yolla Trump yönetimi, iki siyasi tavýr ortaya koymuþ oldu. Birincisi Esad’ýn iktidarda kalmamasýna çalýþmak, diðeri de Rusya’nýn Esad’ý desteklemekten vazgeçmesini saðlamak.
ABD, bu geliþmelerle Suriye konusuna doðrudan taraf olmuþ vaziyette. G7 ve NATO gibi çok uluslu zeminlerde yapýlan tüm açýklamalarda tekrarlanan konu, ABD’nin Rusya politikalarýndan rahatsýzlýðý.
Putin ise bu siyasete yanýt olarak Esad’ýn gitmesini onaylamayan bir tavýr aldý, kimyasal silah kullanýmýný reddetti, Suriye’ye yapýlmasý öngörülen BMGK yaptýrým kararlarýný veto etti. Ayrýca ABD’nin Þam’ýn güneyini vuracaðýný haber aldýklarýný dünyaya duyurarak ABD’nin kararlýlýðýný teyit etti.
Mücadele gibi gözüken uzlaþý
Ýlk bakýþta, iki nükleer güç ABD ile Rusya’nýn Suriye konusunda birbirlerine girecekleri düþünülebilir. Ancak, ABD eþ zamanlý olarak, bir baþka ülkeyle, Kuzey Kore ile de gerilimi artýrdý; Çin müdahale etmezse ABD’nin K. Kore’yi durduracaðý duyuruldu.
Ýki gün önce ise Rusya-ABD ve ABD-K. Kore gerilimlerinin farklý biçimde yorumlanmasýna izin veren geliþmeler yaþandý. Bunlardan biri, Trump’ýn Çin’den iyi haberler aldýðýný açýklamasýydý. Bu, K. Kore konusuna aðýrlýðýný koymasý için Çin’e yapýlan çaðrýya olumlu yanýt alýndýðýna iþaret etti. Diðer geliþme ise Rusya ve ABD dýþiþleri bakanlarýnýn görüþme yapmalarý oldu.
Anlaþýlan, ABD ile Rusya anlaþmazlýða düþmüþ gibi gözükme konusunda verdikleri kararlarý hayata geçirmiþler.
ABD ile Rusya arasýnda riskli ve gerilimli bir iliþki olduðu izlenimi, iki ülkenin ortaklaþa kurduðu oyuna dair ipuçlarý veriyor. Önce kimyasal silah konusuna ABD’nin sahip çýkmasýný saðlayacak bir katliam yaþanýyor, ardýndan Esad karþýtlýðýnýn Trump tarafýndan dillendirilmesi saðlanýyor. Bu yolla Rusya, ABD’nin müttefikleri gözünde makbul bir yere taþýnmasýný saðlýyor; üstelik ABD-Rusya iþbirliði iddialarýnýn da önünü kesiyor.
Uzlaþý gibi gözüken mücadele
ABD ile Rusya arasýndaki iliþkilerin epeyce gerilimli olduðuna inanmayanlar için, ayrýca K. Kore konusuyla Çin devreye sokuluyor. K. Kore ile týrmanan gerilime Çin müdahale ediyor, böylece Çin ABD lehine bir tutum alarak ABD-Çin gerilimine onay vermediðini ima ediyor. Bu durum, ABD’nin Çin ile deðil Rusya ile çatýþmacý rekabet ihtimalini adeta teyit ediyor.
Bu denli artan gerilimden sonra ne olur? Tabi ki gerilimin düþürülmesi gerekir. Þimdi, bu yapýmlandýrýlmýþ gerilimin düþürülme zamaný.
Anlaþýlan, Esad ülkeyi terk edecek ve geçiþ hükümeti kurulacak. PYD gibi tüm unsurlar Suriye meselesi olarak ele alýnacak, belirli bölgelerin çatýþmasýzlýðý da ABD ve Rusya tarafýndan saðlanacak. Bu arada Ýran’da seçimler olduðundan muhtemelen bazý konularýn rövanþý bu ülkeye býrakýlacak.
ABD’yi Suriye’ye sokan bu sürecin karþýlýðýnda Rusya’nýn da Ukrayna’sýna ve Orta Asya’sýna dokunulmayacak, belki Rusya yeniden G-8’e davet edilecek. NATO, Rus tehdidi varmýþçasýna Doðu Avrupa’da bulunmaya devam edip Rusya politikalarýný meþrulaþtýrmaya devam edecek ama ayný zamanda Ortadoðu konularýna aðýrlýk verme teklifini tartýþacak.
NATO’nun kara Avrupasý ülkeleri bu teklifi hemen kabul edemeyeceklerine göre kim bilir belki bazý üyelerinin örgütü by-pass etmelerine ses çýkaramaz hale gelecek.
ABD-Rusya gerilimi-Çin-ABD uzlaþmasý yönündeki görüntü, “eski rejim”i kurma çabasý. Ýyi haber, ortada bir gerilimin deðil denetimli rekabetin bulunmasý. Kötü haber ise ABD-Çin uzlaþýsý gibi görünen geliþmelerin asýnda yüksek bir gerilime iþaret etmesi.
