Soðuk Savaþ’ýn bittiði söyleniyor ama, yeni ve daha karmaþýk bir Soðuk Savaþ içinde olabiliriz. Konu Berlin Duvarý’nýn yýkýlmasýnýn 25. yýldönümünde tartýþýlýyor... Soðuk Savaþ ilan edilmeyen, topun tüfeðin füzenin patlamadýðý, ancak taraflarýn birbirini faullu biçimde masa altýndan ve kemer altý dahil her tür vuruþla dövmeye ve çökertmeye çalýþtýklarý küresel savaþ türü.
Berlin Duvarý, Soðuk Savaþ’ýn sembolüydü. Soðuk Savaþ, 1945’te biten sýcak savaþýn uzantýsýydý. Dünya iki kutupta ayrýlmýþtý. Amerika ve Rusya hem doðrudan, hem de taraftarlarý üzerinden itiþiyordu... Soðuk Savaþ’ta olabilecek en kötü þey, birinin nükleer füze ateþlemesiydi. Çokça þans ve talih, biraz da saðduyu ile bu önlendi... Üstelik nükleer savaþýn kazananý olmayacaktý... Birisi ateþleyince öbürü de misliyle karþýlýk veriyor, sonra da yeryüzünde yaþam, radyasyon bulutlarýnýn insafýna kalýyordu.
Bu korku ve tehditle neredeyse 40 yýl yaþandý ve sonra 1989’da Berlin Duvarý yýkýldý. Rusya öncülüðündeki Doðu sistemi Batý’ya yenilmiþti... Ya da öyle sanýldý.
Bu sürecin en önemli aktörü ve Eski Sovyetler Birliði’nin lideri Gorbaçov, önceki gün “Dünya yeni bir soðuk savaþýn kýyýsýnda. Bazýlarýna göre de bu savaþ baþladý” dedi.
Gorbaçov’un böyle konuþmasý ilginç, çünkü son Soðuk Savaþ’ýn gidiþatýný Gorbaçov belirlemiþti. Sovyetler Birliði’ni kontrollü reformla düzelteceðini düþünüyordu. Bu tehlikeli bir deneydi, sonuçta deney beklenmedik bir patlamayla bitti. Sovyetler Birliði çöküp tarih oldu. Bu süreç hâlâ tartýþýlýr. Ve Gorbaçov, Sovyetler’in çöküþünden sonra Batý’nýn zafer sarhoþluðuna girmesini eleþtiriyor... Berlin Duvarý sonrasýnda Avrupa’nýn doðusu ve batýsý için yeni güvenlik mekanizmalarý oluþturulmamasý ve Avrupa siyasetinin silahsýzlanmaya gitmemesinin de þimdiki kötü gidiþata temel oluþturduðunu söylüyor... Doðrudur. Berlin Duvarý sonrasý Batý uzun süre ‘Komünizmin yerini alacak yeni bir düþman’ aradý... Ve sonunda da maalesef Ýslam’ý buldu.
Ýslam’ýn bu tür siyasi hesaplara konu olmayacak bir din olduðu, siyasi hesaplardan uzak tutulmasý gerektiði yolundaki uyarýlarý kimse dinlemedi. Önce Afganistan, ardýndan 11 Eylül saldýrýlarý, çerçeveyi tamamladý.
Yeni soðuk savaþ çýktýysa, bu iki kutuplu deðil, çok merkezli bir savaþ olacak. Eskiden varolmayan küresel terör gruplarý, sýnýr aþan militanlýk, Ortadoðu’yu alt üst eden radikallik ve kitlelerdeki sýnýrsýz ve uzlaþmasýz çatýþma enerjisi çok cepheli savaþý vaadediyor.
Üstelik artýk çok kolaylaþan kitle imha silahlarý ile görünmeyen düþmanýn ilan edilmemiþ bir savaþla toplu katliam yapmasý gayet kolay...
Bu savaþta Batý bir tarafsa, karþýsýnda çok fazla ‘düþman’ var. Dünya böyle sýnýrý ve tarafý belli olmayan savaþa hiç alýþkýn deðil. Ve buna yeni Soðuk Savaþ demek de iltifat olur. Ayrýca bu savaþýn muhtemel süresi ve galibinin nasýl ilan edileceði, korkutucu cevaplar gerektiriyor.
Son Soðuk Savaþ’ta ABD, Moskova’yý önce silahlanma yarýþýna sürüklemiþ, sonra da Sovyet ekonomisi bu yarýþý iflasla kaybetmiþti. Ekonomi, silahlanmanýn yükünü karþýlayamamýþtý... Berlin Duvarý siyasi çöküþü simgelese de, çöküþ ekonomiden kaynaklanmýþtý. Ekonomi bozulunca herþey bozuluyor.
Berlin Duvarý’nýn yýkýlýþ sürecinde ABD Baþkaný olan Reagan, ‘Sovyetler’i iflas ettirme’ çabasýyla hayali uzay silahlarý geliþtirmekten bile söz etmiþti... Moskova asla böyle bir sisteme para yetiþtiremezdi.
Yeni ifþaatlarda da Reagan’ýn oðlu, babasýnýn Sovyetler’i, petrol silahýyla yýktýðýný söylüyor. Reagan Suudi Arabistan’a söylemiþ, Suudiler petrol piyasasýna arzý artýrýp fiyatý düþürmüþler, düþük petrol Moskova’nýn gelirini düþürmüþ ve Soyvetler iflas etmiþ... Reagan bu yöntemin þimdi de kullanýlmasýný ve yeni düþman Putin’in iflas ettirilmesini öneriyor.
Son haftalarda buna benzer geliþmeler oldu. Suudiler petrol arzýný anlaþýlmaz biçimde artýrýp, fiyatý düþürdüler. Rusya’daki son olumsuz piyasa hareketleri ve rubledeki düþüþ de bu çabanýn yansýmasý sayýlýyor.
Ancak Amerika eski formülle Moskova’nýn üzerine gitse de, Moskova’nýn tarihten aldýðý derslerle daha farklý hamleler yapmasý beklenir. Bu hamlelerin boyutlarý ve etkileri Türkiye dahil herkesi ilgilendirecektir. Sonuçta tarih kendini tekrarlamaz ve her savaþ ayný biçimde sürmez... Yeni bir savaþ dönemi belki baþladý da, bunun ‘Soðuk’ olmayacaðýný öngörebiliriz.
