Kazananlar baþlýðýnda 2+1’lik listeden bahsedebiliriz. Cumhurbaþkaný ve AK Parti Genel Baþkaný Tayyip Erdoðan kuþkusuz listenin baþýnda. Zira 16 yýl sonra yüzde 52,58 oy alarak, 2014’teki yüzde 51,79’un üzerine çýktý.
Burada “MHP’nin katkýsý”ný ihmal ediyor deðilim. Ancak 2014’te de MHP seçmeninden -MHP-CHP ortak adayýna raðmen- oy almýþtý. Zira Erdoðan, kendi kitlesinin dýþýndan da oy potansiyeline sahip bir lider. Ve bu sayede 2002’de yüzde 34,42 oyla çýktýðý yolda partisinde yüzde 49,5’lara, þahsýnda da yüzde 52,58’e ulaþmayý baþardý.
-Seçimin ikinci kazananý MHP ve Devlet Bahçeli. Zira hem 1 Kasým 2015’teki oy oranýný korudu, hem de yeni sistemin ‘her seçmene iki oy’ hakký vermesini deðerlendirerek, daha önce AK Parti’ye oy veren milliyetçi seçmeni cumhurbaþkanlýðýnda Erdoðan’a, milletvekilliðinde MHP’ye oy vermeye yönlendirdi. Böylece AK Parti TBMM’de salt çoðunluk olan 300 sandalyenin altýna düþerken, MHP ‘anahtar/kilit’ parti haline geldi. AK Parti’nin oy düþüþü olan yerlerde MHP’nin oy arttýrmasý bunun göstergesi.
-Listeye ‘artý bir’ olarak ekleyeceðim aktör CHP’nin cumhurbaþkaný adayý Muharrem Ýnce. ‘Artý bir’ olmasýnýn nedeni þu; Ýnce, meydan performansý ile kiþisel oyunu partisinin 8 puan üzerine, yüzde 30,7’ye çýkardý; ancak bu oy, 2014 cumhurbaþkanlýðý seçiminde CHP ve MHP’nin çatý adayý Ekmeleddin Ýhsanoðlu’nun aldýðý yüzde 38,44’teki CHP oyundan çok yüksek deðil. Bu seçimde de ‘hayýr bloku’ olarak Ýnce, Meral Akþener (ÝP) ve Temel Karamollaoðlu’nun (SP) toplam oyu yüzde 38,83.
Ýnce’nin baþarýsý, CHP oylarýný toplamasýnda.
Bu da onu Türkiye için deðil ama CHP için daha güçlü bir ‘lider adayý’ haline getirdi.
-Ýnce CHP’nin dýþarýdaki oylarýný toparladý, ancak CHP yönetimi ‘ittifak dýþýna’ oy kaybetti. Bu da Genel Baþkan Kemal Kýlýçdaroðlu ve yönetimini ‘kaybedenler’ listesine düþürüyor. CHP, bu kaybý “HDP’ye barajý aþmasý için ödünç oy vermekle” izah edebilir. (Buna HDP bahsinde deðineceðim.) Ancak bu izah, gelecekte baþka sorunlarýn habercisi. Zira bu, yasal-meþru-þeffaf CHP-ÝP-SP ittifakýnýn arkasýnda gizli bir CHP-HDP paralel ittifaký olduðunu gösterir. Ve TBMM’de ‘Millet Ýttifaký’nýn sürdürülemeyeceðinin iþaretidir. Ama -‘meþruiyet’i bir yana býrakmak kaydýyla- bunu CHP’nin ‘baþarýsý’ olarak görenler olabilir. Zira CHP bedelini oy kaybý ve parti içi tartýþmayla ödeyerek, HDP’ye barajý aþýrttý ve 60-65 sandalyenin AK Parti’ye geçmesine engel oldu.
-HDP de birinci parti olduðu illerde oy kaybetti. Bu, Kürt seçmenin, PKK terör örgütüyle baðýný koparmamasý ve çukur terörü sýrasýndaki tutumu nedeniyle HDP’ye fatura kestiði; ancak faturayý CHP’nin ödediði anlamýna geliyor. HDP’ye, adayý Selahattin Demirtaþ’tan yüzde 3,3 daha fazla oy çýkmasý da bunu netleþtiriyor.
-Ýyi Parti (ÝP) oyunun altýnda kalan Akþener ve AK Parti ve Erdoðan’dan oy koparmayý baþaramayan Saadet Partisi ve Karamollaoðlu’nu da kaybedenler listesine ekleyelim.
-Peki bu tablo, yeni kurulan ÝP’nin kazanan, milletvekili sayýsý düþen AK Parti’nin kaybeden listesine girmesini gerektirmez mi?
Bence iki parti de bir yönden baþarýlý, bir yönden baþarýsýz sayýlabilir. Zira ÝP, ‘dip dalga’ ile çýktýðýný iddia ettiði yolda bir dalga oluþturamadý, diðer partilerden kopan karýþýk seçmenin adresi oldu.
AK Parti, ittifak ve ‘iki oy’ sisteminde MHP’ye seçmen verdi; bir kýsým da küskün seçmen kaybetti; ortaya çýkan boþluðu da dolduramadý. Þimdi bunun analizini yapýyorlar. Ancak Genel Baþkaný’ný cumhurbaþkaný seçtirdi, sandalye kaybetse de 7 Haziran 2015 düzeyinin üstünde kaldý.
-Elbette gazete sütunlarý seçimin hak ettiði analizlere dar geliyor.
Son tahlilde;
Cumhurbaþkaný adayýný seçtirme ve TBMM’de çoðunluðu elde etme hedeflerine ulaþan Cumhur Ýttifaký, seçimin kazananý.
Cumhurbaþkaný seçimini ikinci tura býrakma ve Cumhur Ýttifaký’ný TBMM çoðunluðunun altýna düþürme hedefine ulaþamayan Millet Ýttifaký seçimin kaybedenidir.
