Okurumuz H.Ö. “9 yýldýr yurt dýþýnda yaþýyorum. Türkiye’de 01.01.2000 tarihinden 2008 yýlý 10. ayýna kadar sigortam var ve 8 yýldýr tip1 diyabet hastasýyým. Çalýþmakta zorlanýyorum. Türkiye’de malulen emeklilik için baþvuru hakkým var mý?” diye soruyor.
Öncelikle, bütün hastalýklarda olduðu gibi, diyabet hastalýðýna baðlý malulen emeklilik için de bazý þartlar bulunmaktadýr. Son yýllarda diyabet/þeker hastalarýnýn sayýsýnýn hýzlý bir þekilde artmýþ olmasý sigortalýlarý da bu yönde emeklilik arayýþýna itiyor.
Sigortalýnýn malulen emekli olmasýný gerektiren rahatsýzlýðýn, sigortalý olduktan sonra ortaya çýkmasý, sigortalýnýn çalýþma gücünü en az yüzde 60 oranýnda kaybetmesi ve 10 yýl sigorta 1800 gün prim ödemesi gerekmektedir. Yani, diyabet hastalýðý çalýþma gücünü yüzde 60 ve üzerinde azaltmýþsa malulen emekli sayýlmaktadýr.
SGK Maluliyet Tespiti Ýþlemleri Yönetmeliði'nde “Diabetes Mellitus, Kronik hiperglisemi veya hipoglisemiye baðlý en az 3 sistemi etkileyen orta-aðýr komplikasyonlarýn bulunmasý (görme kaybý, nöropatiler, periferik damar hastalýklarý, retinopatiler ve nefropatiler v.b.)” durumunda malulen emeklilik olabileceði belirtilmiþtir. Diyabet (þeker) hastalarýnýn da malulen emekliliði þartlara baðlanmýþtýr. Sigortalý, þeker hastalýðý için getirilen saðlýk kriterlerini de karþýlamýþ olmak ve diyabete baðlý yüzde 60 çalýþma gücü kaybýna uðramýþ olmak kaydýyla aylýða hak kazanmaktadýr.
Buna göre, þeker hastalýðýnýn, insan vücudunda en az üç organý orta ve ileri düzeyde bozmasý durumunda o kimsenin yüzde 60 çalýþamaz duruma gireceði ve malulen emekli olabileceði belirtilmektedir. Diyabet/þeker hastasý olan sigortalýlar, hastalýðýnýn ilerleyen zamanlarýnda þekere baðlý olarak, böbrekleri, kalp damarlarý, sinir sistemi veya gözleri gibi önemli üç uzvunda orta ve ileri derecede bozulmalara baðlý, çalýþma gücünü yüzde 60 ve üzerinde kaybetmesi durumunda, malulen emeklilik gündeme gelebilecektir.
Diyabet/þeker hastalýðýna baðlý olarak sadece böbreklerini kaybeden ve diyalize giren sigortalý malulen emekli olabilmektedir.
Üç uzuv bozulmaksýzýn tek baþýna böbreklerdeki rahatsýzlýk ve böbreklerin diyalize girecek kadar ciddi oranda kayýp yaþanmasýnýn da malullük sebebi sayýlacaðý SGK Maluliyet Tespiti Ýþlemleri Yönetmeliðinde yer almaktadýr. Burada, böbreklerdeki rahatsýzlýðýn sebebi þeker hastalýðý olsa da böbrekler o kadar ileri seviyede rahatsýzlanmýþ ki tek baþýna malul sayýlmak için (yüzde 60 ve üzeri) þeker hastalýðýndan baðýmsýz olarak yeterli olabiliyor.
Diyabet/þeker hastalýðýna baðlý emeklilik için getirilen kolaylýktan ise þunu anlamalýyýz; normalde her bir organýn tek baþýna malul olacak kadar bozulmasý sonucunda malul sayýlabilme hususu çok ileri seviyede þeker hastalýðý rahatsýzlýðýný gerektirebilecekken, þekere baðlý malul sayýlmada ise üç organýn da orta ve ileri düzeyde bozulmasýný yeterli görüyor. Yani her organýn tek baþýna malul sayýlacak kadar bozulmasý biraz daha zor malul olma þartý iken, üç organda birden, belli düzeyde bozulma insanýn çalýþma gücünü düþürebilir ve bu durumda da SGK Saðlýk Kurulu yüzde 60’ý geçmiþ diyerek malul sayabilir.
Diyabet/þeker hastalarýnýn malulen emekli olmasý için gereken þartlarý özetleyecek olursak;
Öncelikle bütün organlarýmýzý iflas ettirecek kadar ilerlemiþ bir þeker hastalýðý bile olsa eðer 1800 prim ödeme gün sayýsý ve 10 yýllýk sigortalýlýk süresi bulunmuyorsa veya þeker hastalýðý ilk defa sigortalý olduðu tarihten önce zaten var ise malulen emeklilik mümkün olmayacaktýr.
Ýkinci olarak yukarýda belirttiðimiz þartlar var ancak, þeker hastalýðý vücutta henüz hiçbir arýza meydana getirmemiþse, yani yüzde 60 ve üzeri çalýþma gücü kaybý yoksa yine malulen emekli olunmasý mümkün olmayacaktýr.
Bað-Kur sigortalýlarý da yukarýda sayýlan þartlarý saðlamalarý durumunda, eðer SGK’na prim borçlarý bulunmuyorsa malulen emekli olabilirler.
