Balkanlarda Türk’ün gölgesi bile hala etkili. Makedonya adýný duyan Yunanistan’ýn uykusu kaçýyor
Makedonya Cumhuriyeti diye 2 milyon nüfuslu bir ülke var. Baþkenti Üsküp... Yunanistan’da da Selanik merkezli Makedonya diye bir vilayet var... Yunanistan, ‘Makedonya diye bir devlet olursa, benim Makedonya onlara kayar ve ben parçalanýrým’ diye 30 yýldýr kabuslar görüyor. Asýl Makedonya’ya geniþlemek isteyen Yunanistan. Çünkü ‘Büyük Ýskender Yunandýr. Makedonya Yunandýr’ hikayeleri ile Helenik rüyalar görmekteler. Ve Yunanistan’ýn bu takýntýlarý Makedonya Cumhuriyetini boðmaya baþladý.
Makedonya Cumhuriyeti NATO’ya girmek, AB ye üye olmak derdinde. (Tabii ki AB üyeliði bir masal, oraya sonra geliriz) Yunanistan 30 yýldýr bu meseleyi çamur yaptý.
Artýk oyalamanýn sonuna gelindi. Çünkü Makedonya Rusya-Batý çekiþmesine hedef oldu. NATO-ABD, Yunanistan’a yüklenmekte,,. Yunanistan ise içinde Makedonya geçen, M harfiyle baþlayan her þeye itiraz ediyor. Olay, Yunanistan’ýn ‘Milli Mesele’ saydýðý en saçma konuyu bile nasýl bayraklaþtýrdýðý, saðdan-sola bütün siyasilerin nasýl fanatik milliyetçi kesildikleri konusunda ibretlik örnek.
Makedonya ismi üzerindeki fanatizm, Büyük Ýskender’e uzanýyor. Yunanistan’a göre Ýskender, bir Yunan. Makedonya da, Yunan aþiret arazisi... Teori, Yunan yarýmadasýnýn antik çaðlardan beri Pasok- YDP, Siriza gibi partilerce yönetildiði teorisine eþit. Filmi de olan ‘Zorba’ adlý Yunan folklor kahramanýnýn 1941’de Üsküp’te ölüp oraya gömülmesi de kültürel Yunan sorunlarýndan biri. Zorba ile Büyük Ýskender giderse, Yunanistan his ve hayal dünyasýndan önemli bölümü kaybediyor.
Yunanistan için Makedonya, Selanik demek ise Selanik sadece 1913’te Yunanistan’a geçti... Ve tarih bütününden bakýnca, 1913 dündür... Balkanlarda ‘sýnýr’ çok izafidir.
Makedonya’nýn adý ve kendisi son 30 yýldýr Yunan Hükümetlerinin kabusu. Makedonya meselesinin çözümü için zaman bitti. Haziran’da AB, Temmuz’da da NATO zirveleri var. Çipras koalisyon hükümeti, iki arada bir derede... AB ve NATO’ya Hayýr demek imkansýz. Çipras’ýn Siriza Partisi genel gidiþattan ötürü seçmen gözünde geriliyor. Koalisyon ortaðý ANEL ve Muhalefetteki Yeni Demokrasi yükseliþte. Yunan siyasetinin görünmez ana muhalefet partisi Ortodoks Kilisesi de hayli faal. Onlar da M harfi ile baþlayan her þeye karþýlar.Makedonya’nýn adý konusunda herkes o kadar fanatik ki, 1990’larda Yeni Demokrasi içinde ayaklanan bir grup, partiden ayrýlýp hükümeti devirmiþti.
Bazý yorumlara göre Çipras ana muhalefeti ayný þekilde bölmek istiyor. Ancak ‘Ýçinde Makedonya adý geçen bir isim olsun’ dese kendi iktidarý tehlikede. Çipras iç politika bahanesiyle bu meseleyi 19 ay sonraki seçimin hükümetine atabilir.
NATO için Makedonya’nýn üyeliði en üst önemde. Moskova’ya karþý hesapta üstünlük kurulacak. Gerçi bu þekilde el deðiþtiren piyon ülkelerin daha sonra huzura ermediði de biliniyor. Çünkü karþý taraf vazgeçmiyor, istikrarsýzlýk körükleniyor. Safýna geçilen taraf da beklentileri karþýlamýyor, vaatler unutuluyor.
Yunanistan’da Makedonya muhalefetinin en fanatik liderlerinden biri, meþhur müzisyen Mikis Teodorakis. Hümanist, solcu, ilerici, çaðdaþ, modern, aydýn vs, Teodorakis, Yunan faþistleriyle ayný safta ‘Makedonya Yunandýr’ diyor. Kendisi 92 yaþýnda.
Teodorakis’in ileri yaþýnda bunadýðýný söyleyen var. Ancak hatýrlayanlar var: 20 yýl önce Üsküp’teki konseri vesilesiyle iki taþýn arasý Makedonya’ya laf sokmuþtu. Yani sonradan olma deðil, o zaman da fanatizm vardý.
Türk-Yunan dostluk þarkýlarýyla ünlenmiþ Teodorakis için ‘milliyetçilik deðil, yurtseverlik yapýyor’ diyen var. Aradaki fark, kelime oyunlarýnda. ‘Makedonya Yunandýr’ diye duvar olan entelektüel acaba Türkiye için gerçekte neler düþünüyordu? Dayanamayýp aðzýndan kaçýrdýklarý kayýtlarda var... Vitrin ve algý oyunlarý yeni icat edilmedi.
Her durumda, Yunan solunun on yýllardýr ulusal kimliðini hiç kaybetmeden solculuk yaptýðýný, enternasyonalizm adý altýnda kimlik bunalýmýna girmediðini, çok küçük bir yüzde dýþýnda yörüngesini kaybetmediðini hatýrlamak gerekiyor. Yunan bir solcu, her þeyden önce Yunandýr ve milli davasýný ‘faþistler gibi’ savunur. Kýbrýs ve Türkiye diye bayrak açýlsa, hepsi ayrýmsýz o bayraðýn altýnda toplanýr. ‘Ayol biz Türkiye ile dostuz’ diyeni de akýl hastanesine yollarlar. Bilmekte fayda var.
Batýda Makedonya - deyince Fransýzca bilenler ‘Meyve Salatasý!’ diye güler... Siyaset bilenler de etnik ve dini bölünmeler ýþýðýnda bütün Balkanlarýn bir meyve salatasý olduðunu söyler. 20 milyon nüfusu Arnavutluk, Bosna, Kosova, Sýrbistan, Karadað ve Makedonya diye bölünce, ortaya karýþýk salata çýkýyor.
Asýl, bu ülkelerin AB üyesi olacaklarý masalý hala akþamlarý uyku saatinde bazý evlerde söylenir. Üyelik görüþmeleri Sýrbistan ve Karadað ile baþlamýþ da... Makedonya’nýn adý çözülünce onlarla baþlayacakmýþ.. mýþ.. mýþ.. Durum þu: AB ve NATO ülkesi Yunanistan, komþu Makedonya’nýn kendisini böleceðini düþünüyor. NATO’yu geç... Hani sýnýrlarý kalkmýþ, ortak refah için birleþmiþ, zenginlik kaynaðý AB etnik sorunlarýn aþýlmasýna çare idi? Hani etnik sorun ortak AB potasýnda eriyip kaybolacaktý? Hepsi palavra… Bunlar da Türkiye’ye anlatýlan masallardý. Neyse ki çoktandýr masal dinlemeyi býraktýk.
Þimdiye bakarsak, Yunan Makedonyasý Ýskeçe -Selanik-Kavala-Arnavutluk sýnýrýna uzanýyor. Bölgenin ucunda meþhur Olimpos Daðý var. Makedonya Cumhuriyeti ise daha mütevazi bir coðrafya.
Son olarak Üsküp, Ýlinden Makedonya Cumhuriyeti diye bir isme razý oldu. Atina ise M harfi istemiyor, reddetti. Ýlinden, Makedonya’nýn 1903’te Osmanlýya ayaklanýp Sýrp hakimiyetinde baðýmsýzlýk ilan etme giriþimi. Ýsyan, baþladýktan birkaç gün sonra Osmanlý ordusunca bastýrýlmýþtý. Bizce Ýlinden olabilir. Dosta düþmana, ‘Bak, Osmanlý bir gün çýkar gelir...’ mesajý veriyor. Uygundur.
Yunan siyaseti çeyrek yüzyýlý aþkýn zamandýr kafayý Makedonya ile bozmuþtu. 1991’de Yugoslavya Federasyonu daðýlýnca Makedonya Sosyalist Cumhuriyeti de ayrýldý. Duruma Batý hakim olduðundan, Yunan baskýsýyla Makedonya’ya ‘Eski Yugoslav Cumhuriyeti olan Makedonya’ ifadesinin acayip baþ harfleriyle FYROM denmeye baþladý.
FYROM Makedonya BM üyesi, 130 ülkeyle diplomatik iliþkisi var. Sorunca da kendilerine ‘Makedonya Cumhuriyeti’ diyorlar. Yunanistan için þimdiki Makedonya’nýn Sýrp-Arnavut aðýrlýðý ve Müslüman etkisi de sorun.
Bakýnca, coðrafya olarak Makedonya, þimdiki Yunanistan yanýnda Arnavutluk, Bulgaristan, Sýrbistan ve Kosova’nýn bir kýsmýna da uzanýyor. Yunan þehir devleti olarak Makedon diye bir yer vardý ama farklý bir kabilenin kentiydi. Sonra Romalýlar, Yunan yarýmadasýnýn yarýsýna kadar uzanan geniþ bölgeye Makedonya dediler.
Roma Ýmparatorluðu Doðu-Batý diye ayrýlýnca Bizans, Makedonya’yý Doðuya, þimdiki Edirne-Tekirdað-Ýskeçe-Selanik arasýna çekti. Daha Batýda Slav kabileler hakimdi.
Sultan Murad zamanýnda Osmanlý bölgeye geldi. 1380-1385 arasýnda Ohri ve Bosna’ya dek ilerlendi. Þimdiki Makedonya’nýn idari yapýsý o zamandandýr. Vardar nehrinin içinden geçtiði Üsküp odaklý vilayete ‘Vardar Makedonya’ dendi. Sýrp ve Yunan bölgeler dahil üç idari bölge çizildi. Sonra Manastýr ve Selanik merkez oldu. Bugün Yunanistan’a önerilen isimler arasýnda da ‘Vardar Makedonya’ ismi var, onu da beðenmiyorlar... Yine çýktý geldi Osmanlý!
Osmanlý sonrasý bölünmede 1912-13, Osmanlý Makedonyasýnýn Güneyi Yunanistan’a, Doðusu Bulgaristan’a verildi. Batý ‘Güney Sýrbistan’ diye adlandýrýldý. 1944’te de Yugoslavya Güney Sýrbistan’ý ele geçirip, Makedonya Cumhuriyeti olarak ilan etti.
