Deðerli komþumuz Yunanistan’ýn tatlý bir adeti vardýr, uyanýklýk yapýp öne geçmeye bayýlýrlar... Geçen gün AB’ye baþvurup, -Kýþ geliyor, Rusya’dan gaz kesilebilir, bize LNG gaz garantisi verin- dediklerini duyunca, -Hayýrdýr kýþ yalnýzca Yunanistan’a mý geliyor? Ayrýca Rusya neden Yunanistan’ýn gazýný kessin- diye merak ettik... Meðer Rusya’nýn Ukrayna’ya gaz kesme ihtimali bütün AB için sorunmuþ, ama AB’nin deðerli ve seçkin üyesi yalnýzca kendi etkilenecekmiþ gibi harekete geçmiþ...
Yunanistan enerji tüketiminin yüzde 60’ýný, Rusya’dan çýkýp Ukrayna’dan geçen gazla karþýlýyor... Sývýlaþtýrýlmýþ gaz olan LNG yi AB’den alabilirler, ancak astarý yüzünden pahalýya gelir. Ama belki AB’ye borca yazdýrýrlar, sonra veresiye defterinden bulunacak da, tahsil edilecek de, o zamana dek kim öle kim kala... Rusya öyle deðil, parayý almadan gazý basmýyor.
Rusya’nýn Ukrayna’yla olan meselesi, karþýlýklý itiþmeyle sürüyor. Nerede bir Rus topluluðu ya da Rusça konuþan varsa, Moskova oraya bayrak dikmek derdinde. Ukrayna’da bol miktarda Rus var, sorun da bu. Þu sýralar Rusya, Ukrayna’nýn Rus bölgelerini ufak askeri harekatlarla yýpratýyor...
Ukrayna’ya destek ve Moskova’yý cezalandýrmak için AB ve ABD Rusya’ya yaptýrým uyguluyor... Moskova’nýn bu yaptýrýmlara bakýp -Ya evet caným yandý, ben Ukrayna’yý rahat býrakayým- demesi mümkün deðil... Bu arada AB’nin yaptýrýmla esip gürlemesi zor, çünkü yaptýrým AB’nin zaten tekleyen ekonomisini sýkýþtýrdý.
Ve yaz bitiyor... Bu oyun sonbahar ve kýþ ile daha da ilginçleþecek, çünkü o zaman denkleme -gaz- giriyor... Avrupa, gazýn yüzde 30’unu Rusya’dan alýyor ve bu gaz Ukrayna üzerinden geçiyor. Rusya’nýn resmen gazý kesmesine gerek yok. Boru hatlarý talihsiz yerlerdir, bazen donar, patlar, her türlü teknik arýzaya hedef olurlar. Ondan sonra kýþ ortasýnda çay kaynamayýp ev ýsýnmayýnca apartman görevlisini mi arayacaksýn, enerji bakanýný mý, dýþiþleri bakanýný mý? Ve hangi ülkenin bakanýný arayacaksýn? Almanya ve Fransa, Rusya’nýn büyük gaz müþterileri. Ýtalya, tüketiminin yarýsýný Rusya’dan karþýlýyor. Ve gaz Avrupa’da yalnýzca çay kaynatmak için deðil, elektrik üretmek için de kullanýlýyor.
Yunanistan’ýn -gaz kesilirse- telaþý mizahi unsurlar taþýrken, AB’de 6 ülke gazda yüzde yüz Rusya’ya baðýmlý: Bulgaristan, Estonya, Finlandiya, Latvia, Letonya, Romanya. Ve Bulgaristan ile Romanya gazý Ukrayna üzerinden alýyorlar. Onlar durursa, Slovakya da duracak... Diðerlerinin doðrudan Rusya hattý var.
Þimdi ne olacak? Rusya’nýn Ukrayna ile halen gaz anlaþmazlýðý var. Milyarlarca ruble ödenmemiþ borç var yok diye çekiþiyorlar. Ukrayna’ya bu alacak-borç krizinde gaz akmazsa, Avrupa’ya hiç akmayacak. AB ve IMF Ukrayna’ya bir-iki milyar borç vermek üzereler, ancak o kredi biriken Rusya gaz faturasýna zor yetiyor. Ayrýca da kýymetli dýþ kredinin Rusya’ya gitmesini krediverenler hiç hoþ karþýlamayacak... Zaten durdururlar.
Kýsa dönem seçenekler arasýnda Ukrayna krizini havalar yeniden ýsýnana dek durdurmak, olabildiðince gaz depolamak ve Moskova’ya ricacý olmak var. AB’nin yazýn Rusya’ya babalanmasý, kýþýn ise ricacý olmasý, bir ayrý ilginçlik. Yaz aþklarý gibi...
AB’nin yaz babalanmalarýndan birisi de tekrar fatura olarak geliyor. Rusya, Karadeniz’den geçecek Güney Akým boru hattýný baþlatýrken, AB -hem gaz üretip, hem daðýtamazsýn- diye engel çýkarmýþtý. Rusya da þimdi, -Ukrayna’sýz gaz istiyorsanýz, buradan alýn- deyip Güney Akým’a iþaret ediyor. Hatta -Bulgaristan donana kadar beklenebilir- diye bir laf da var. Bu hattýn ucu Bulgaristan’da karaya çýkacaktý... Kimisi Güney Akým’a -boþ bir proje- diye bakýyor. Dolu olan hikaye ise Ukrayna: Ya gaz kesilirse?
AB’nin Rusya’dan þikayeti varsa, gaz için baþka rotalar izlemesi gerekiyorsa, bütün diðer rotalar Türkiye’ye çýkýyor. Belki bu kýþ çok üþürlerse gelirler. Yunanlý dostlarýmýz da geçen yaz Kýbrýs açýklarýdaki gazý çok dillendirmiþlerdi. Ama bu kýþ için LNG istediklerine göre, anlaþýlan Kýbrýs gazý hâlâ denizin derinliklerinde yatýyor. Demek ki denizdeki balýðýn ve gazýn pazarlýðý olmuyormuþ.
