Çalýþanlarýn sendikal ve örgütsel bilinçlenmeleri arttýkça sendikalý iþçi sayýsýnýn da yavaþ yavaþ arttýðý görülüyor. Anayasanýn 51. maddesine göre; sendikaya üye olmak anayasal bir haktýr. Emek tarafýný temsil eden üç büyük sendika vardýr. Türk-Ýþ, Hak-Ýþ ve DÝSK.
Yine iþveren tarafýný da temsil eden en büyük sendika TÝSK’tir.
Özellikle örgütlenmenin baþlarýnda sendika, çalýþanlar ve iþverenler arasýnda zaman zaman gerilimler olabileceði gibi, bazen tansiyonu yüksek restleþmeler de olabiliyor.
Hemen baþta belirtelim, ister iþçi, ister memur ve isterse de iþverenler kendi iþkollarýndaki sendikalara üye olabilecekleri gibi örgütlenme açýsýndan da özgürdürler.
Sendikalar iþçi veya iþveren olan üyelerinin ekonomik, sosyal hak ve menfaatlerinin korunmasý amacýyla kurulmuþ kuruluþlardýr.
Ülkemizde hem iþçiler, hem memurlar ve hem de iþverenler için sendikalara üyelik ve sendikal faaliyet imkaný vardýr.
Sendikalaþma ve sendikalarla ilgili düzenlemeler konusu, 6356 sayýlý Sendikalar ve Toplu Ýþ Sözleþmesi Kanunu ile yapýlmýþtýr.
On beþ yaþýný dolduran ve 6356 sayýlý Kanun hükümlerine göre iþçi sayýlanlar, iþçi sendikalarýna üye olabilir. 6356 sayýlý Kanun anlamýnda iþveren sayýlanlar, iþveren sendikalarýna üye olabilir.
Sendikaya üye olmak serbesttir. Hiç kimse sendikaya üye olmaya veya olmamaya zorlanamaz. Türk Ceza Kanunu’nun 118. maddesine göre; sendikal haklarýnýn kullanýlmasýný engelleme, suçtur. Bu nedenle çalýþanlarýn sendikalý olmalarý veya olmamalarý yönünde baský ve tehditte bulunulmasýna yönelik cezai iþlemler vardýr.
Ýþçi veya iþverenler ayný iþkolunda ve ayný zamanda birden çok sendikaya üye olamaz. Ancak ayný iþkolunda ve ayný zamanda farklý iþverenlere ait iþyerlerinde çalýþan iþçiler birden çok sendikaya üye olabilir.
Ýþçi ve iþverenlerin bu hükme aykýrý þekilde birden çok sendikaya üye olmalarý hâlinde sonraki üyelikler geçersizdir. Bir iþyerinde yardýmcý iþlerde çalýþan iþçiler de, iþyerinin girdiði iþkolunda kurulu bir sendikaya üye olabilir.
Sendikaya üyelik, bakanlýkça saðlanacak elektronik baþvuru sistemine e-Devlet kapýsý üzerinden üyelik baþvurusunda bulunulmasý ve sendika tüzüðünde belirlenen yetkili organýn kabulü ile e-Devlet kapýsý üzerinden kazanýlýr.
Üyelik baþvurusu, sendika tarafýndan otuz gün içinde reddedilmediði takdirde üyelik talebi kabul edilmiþ sayýlýr.
Haklý bir neden gösterilmeden üyelik baþvurusu kabul edilmeyenler, bu kararýn kendilerine tebliðinden itibaren otuz gün içinde dava açabilir.
Mahkemenin kararý kesindir. Mahkemenin davacý lehine karar vermesi hâlinde üyelik, red kararýnýn alýndýðý tarihte kazanýlmýþ sayýlýr.
Ýþçi kuruluþunda yönetici olduðu için çalýþtýðý iþyerinden ayrýlan iþçinin iþ sözleþmesi askýda kalýr.
Yönetici dilerse iþten ayrýldýðý tarihte iþ sözleþmesini bildirim süresine uymaksýzýn veya sözleþme süresinin bitimini beklemeksizin fesheder ve kýdem tazminatýna hak kazanýr.
Yönetici, yöneticilik süresi içerisinde iþ sözleþmesini feshederse kýdem tazminatý fesih tarihindeki emsal ücret üzerinden hesaplanýr.
Ýþ sözleþmesi askýya alýnan yönetici; sendikanýn tüzel kiþiliðinin sona ermesi, seçime girmemek, yeniden seçilmemek veya kendi isteði ile çekilmek suretiyle görevinin sona ermesi hâlinde, sona erme tarihinden itibaren bir ay içinde ayrýldýðý iþyerinde iþe baþlatýlmak üzere iþverene baþvurabilir.
Ýþveren, talep tarihinden itibaren bir ay içinde bu kiþileri o andaki þartlarla eski iþlerine veya eski iþlerine uygun bir diðer iþe baþlatmak zorundadýr.
Bu kiþiler süresi içinde iþe baþlatýlmadýðý takdirde, iþ sözleþmeleri iþverence feshedilmiþ sayýlýr. Yukarýda sayýlan nedenler dýþýnda yöneticilik görevi sona eren sendika yöneticisine ise baþvurularý hâlinde iþveren tarafýndan kýdem tazminatý ödenir.
Ödenecek tazminatýn hesabýnda, iþyerinde çalýþýlmýþ süreler göz önünde bulundurulur ve fesih anýnda emsalleri için geçerli olan ücret ve diðer haklarý esas alýnýr. Ýþçinin iþ kanunlarýndan doðan haklarý saklýdýr.
Ýþveren, iþyeri sendika temsilcilerinin iþ sözleþmelerini haklý bir neden olmadýkça ve nedenini yazýlý olarak açýk ve kesin þekilde belirtmedikçe feshedemez. Fesih bildiriminin tebliði tarihinden itibaren bir ay içinde, temsilci veya üyesi bulunduðu sendika dava açabilir.
