ABD ile AB arasýnda ‘Serbest Ticaret Anlaþmasý’ lafý daha duyulur duyulmaz ortalýk karýþtý... Bu anlaþmanýn faziletini Baþkan Obama ilan etmiþti... AB yetkilileri de eþ zamanlý duyuru yaptý... Almanya ‘Çok iyi olur’ dedi... Sonra? Sonra her bir destek mesajýna karþýlýk þimdilik üç tane itiraz ve ihtiyat beyaný var.
Çünkü serbest ticaret deyince, -iki ekonomi birleþiyor, ayný standartlarda iþliyor- demek. Ýki tarafýn standardýný birleþtirmesi ise Avrupa ve Amerika kýtalarýnýn birbiriyle karadan birleþmesi kadar zor.
Baþkan’ýn ABD ve Avrupa ekonomilerini birleþtirme niyeti olduðu duyulunca, ABD Kongresi’nin ticaretle ilgili iki aðýr topu Senatörler Baucus ve Hatch derhal kaleme sarýldýlar ve ‘Böyle bir anlaþma, mutlak surette ABD ekonomisinin yararýna olmalýdýr, ABD þirketlerinin Avrupa’nýn korunmuþ piyasalarýna gimesi saðlanmalýdýr, Avrupa’nýn tarým ürünlerimize ve ABD fikri mülkiyet haklarýna koyduðu dolaylý sýnýrlamalar kaldýrýlmalýdýr’ dediler...
Zaten ‘Tarým’ ve ‘Fikri Mülkiyet Haklarý, Müzik, Sinema, Yazýlým, Teknoloji, Ýlaç Patentleri’ deyince, onlar sorunun can damarý... Avrupa yýllardýr ABD tarým ürünlerini ‘Ýnekler falanca kimyasalla beslendi... Tahýlýn genetiði oynanmýþ vs’ diyerek durdurdu.
Senatörler diyor ki: Avrupa’nýn halen ticaretini engellediði bu kalemlerde 40 milyon Amerikalý çalýþýyor, 5 trilyon dolar milli gelir yaratýlýyor ve de yýllýk milli gelirin yüzde 35’i buralardan geliyor. Yani bu sektörlerden Avrupa’ya giriþ þart. Kimse ‘Avrupa’dan bize ne gelecek’ diye kafa yormuyor, ‘Avrupa’ya nasýl gireriz’ konuþuluyor. AB’de de muhtemelen ayný hava olacak. Herkes alacaðýný düþünüyor, verecek kýsmý yok! Avrupalý çiftçiler de zaten bekliyordu, nasýl yapsak da Amerikadan buðday, tahýl, et gelse ve bizi piyasadan silse, diye.. Amerikan tarým ürünü Avrupa pazarýna girerse Brüksel’den gelen paralar kesilecek. Buna hangi çiftçi, hangi hükümet razý gelir? Ya da hükümet razý gelse, ilk seçimde alaþaðý ederler...
Sonra Amerikan Ýþçi Sendikalarý itiraz bayraðýný kaldýrdý: “Bu Serbest Ticaret Anlaþmasý güzel de... Bizim ve Avrupa’daki kardeþlerimizin iþ güvencesini ve ayrýca piyasa ve çalýþma hayatýný denetleyen bariyerler kaldýrýlmamalý”... Karl Marx duysa, gözleri yaþarýrdý. Amerikalý ve Avrupalý iþçiler enternasyonal dayanýþma ifade ediyorlar... Ama nerede? Daha çok serbestleþmede deðil. Ýþçiler ‘Mevcut sübvansiyon ve korumacýlýðýn kalkmasý halinde iþten güçten olmayalým’ demekteler.
Bu arada ABD sendikalarý, Avrupa sendikalarýnýn sahip olduðu ayrýcalýklarýn ABD’de de olmasýný istemekteler... Mesela -sosyal devlet - kapsamýnda iþten çýkartmalarýn sýnýrlanmasý, sendikalarýn þirket yönetiminde temsili, daha fazla piyasa denetleme kurumu olmasý...
Avrupa’nýn refah devleti krizin baskýsý altýnda çöküyor, Avrupa ekonomileri borç ve yaþlý nüfus sarmalýnda... Sosyal devlet, refah devleti, maalesef bitti... Eski güzel günler çok uzkta kaldý, ama dinleyen yok... Avrupa refah devletini tasfiye sorununu daha çözemedi. ABD ise daha oraya bile gelemedi... Ancak ‘mümkün olan’ ile ‘sosyal talep’ arasýndaki makas iþte böyle açýlýyor. Sosyal talepler krizle birlikte artýyor ve bunlarý karþýlayacak ne para, ne bütçe, ne de siyaset var... Yapýlabilecek en kolay þey, korumacýlýk... Krizde korumacýlýk daha da artar. Krizin ortasýndayýz ve -Serbest Ticaret- deniyor... Kolay gelsin!
Konu çok yeni olduðu için mesela henüz bu sendika isteklerinin yankýsý yok. ABD siyaseti üç vakte kadar bu istekleri duyar ve -Amanýn bunlar Komünizm istiyor- diye ayaklanýr. Avrupa ile serbest ticaret ve serbest ekonomi isterken Avrupa’dan sýnýf mücadelesi ve diðer ‘aþýrý’ fikirlerin Amerikaya bulaþma riskine ne demeli ?
Dev ekonomiler arasýnda serbest ticaret anlaþmalarý görücü usulde yapýlan evliliðe benzer... Gelin beklerken, yanýnda dul kaynananýn da eve taþýnmasý riski hayli yüksektir. Ya da gelinin, önceden varlýðý bilinmeyen üç çocukla kapýya gelmesi muhtemeldir... Yani bu ABD-AB ticaret meselesi epey eðlenceli geçecek.. Hem mesela Malta’nýn ya da Güney Kýbrýs’ýn bu konudaki çok kýymetli görüþlerini henüz dinlemedik. Onlara da sýra gelecek.
twitter.com/selimatalayny
