MÝÞ: CHP 16 Nisan’dan hemen sonra tüm muhalif partileri ziyaret etti, ikinci tura baþladý. Sürekli “biz hazýrýz, erken seçime gidelim” diyordu. Ama yüzde 49’u yanlýþ okudular. Diðer partiler ise taktik hata yaptýlar.
SEÇÝMLER ÝKÝNCÝ TURA KALMAYACAKTIR ÇÜNKÜ…
“Türkiye siyasetini tarihsel seyri ve siyasal ve toplumsal kutuplaþma eðilimleri üzerinden analiz ettiðimizde seçmen bloklarýnýn yüzde 70’den fazlasý siyasetin saðýndadýr. Sað ve sol bloklar arasý oy geçiþkenliði sýnýrlý, blok içi geçiþkenlik ise yaygýndýr. CHP’nin oy potansiyeli bellidir. SP tabaný zaten Erdoðan’a oy vermektedir. Akþener’in yüz bin imzaya ulaþýp ulaþamayacaðý kesin deðil. Ulaþsa da MHP’nin daha çok seküler milliyetçi tabanýndan oy alabilecektir. Muhalefetin ilk turda Büyükerþen gibi bir siyasetçiyi çatý aday olarak çýkarmasý Cumhur Ýttifaký’na yarayacaktýr. Erdoðan 16 Nisan referandumunu bile yüzde 50’nin üzerine çýkarabilmiþtir. Seçimler ilk turda sonuçlanma ihtimali çok yüksektir.”
Muhalefeti hazýrlýksýz yakalamak için erken/baskýn seçim kararý alýndý” diyenler var. Öyle midir, öyle ise demokratik teamüllere uygunluðu nasýldýr?
Seçimlere muhalefet hazýrlýksýz falan yakalanmadý. Hatýrlayalým 16 Nisan referandumunun hemen ardýndan CHP baþta olmak üzere tüm partiler, 2019 seçimlerini “kritik” olarak deðerlendirmiþlerdi. Ve “yarýn seçim olacak gibi çalýþmalarý gerektiðini” seçmenlerine duyurmuþlardý. AK Parti kendi içinde bir yenilenme siyasetini duyurduðunda; CHP çoktan ittifak görüþmelerini baþlatmýþtý. Referandumun ardýndan CHP lideri iki ay içinde SP, Vatan Partisi, DP, HDP ve sonradan Ýyi Parti’yi kuracak olan Meral Akþener’i ziyaret etmiþti. Sonra bu görüþmelerin ikinci turunu gerçekleþtirmeye çoktan baþlamýþtý. CHP lideri ve CHP’nin yöneticileri 16 Nisan’dan bu yana birçok kez seçimi kazanmak için stratejilerinin hazýr olduðunu ama bunu açýklamak için daha erken olduðunu belirttiler. CHP lideri Kýlýçdaroðlu’nun iktidara karþý sürekli “erken seçim” çaðrýlarý vardý. “demokrasinin namusunu kurtarmak için erken seçime gidin” diyordu. Ýyi Parti baþkaný Meral Akþener de Cumhur ittifakýnýn 15 Temmuz’da erken seçime gideceðini sürekli tekrar ettiðini biliyoruz. Dolayýsýyla muhalefetin “hazýrlýksýz yakalandýðý” tezi doðru deðil. Muhalefet hazýrlandý ama sonuç almadý. Birçok nedeni var. CHP beceriksizliðinin, siyasetsizliðinin, parti içi çekiþmelerin ve muhalefet cenahý partileri arasýndaki taktiksel hamlelerin kurbaný oldu.
BECEREMEDÝLER
- Muhalefetin ittifak kuramamýþ, aday çýkaramamýþ olmasýnýn sorumluluðu kimdedir?
Sorumluluðu kardeþçe paylaþmalarý lazým. Þöyle ki, 16 Nisan’ýn hemen ardýndan, muhalefet yüzde 48’lik “hayýr” oylarýný blok olarak deðerlendirdi. Ýttifakýn kendiliðinden doðal olarak oluþtuðunu ilan ettiler. Hâlbuki yanlýþ bir deðerlendirmeydi. Referandum seçimlerden farklý dinamiklere sahiptir. Kaldý ki cumhurbaþkanlýðý hükümet sisteminin oylandýðý referandum, siyasal sistemin dönüþümünü öngördüðü için seçmenler açýsýndan çok daha farklý algýlamalarý içerisinde barýndýrmaktaydý. Dolayýsýyla “hayýr” oyu verenler arasýnda AK Partililer olduðu gibi MHP’liler de vardý. Öte taraftan, “hayýr” oylarýnýn içinde ideolojik konumlanma olarak birebirine benzemeyen farklý partiler bulunmaktaydý. Seçimlerde bu partilerin bir araya gelmesi zordu. Bu çevreler, “Erdoðan ve AK Parti karþýtlýðý”nýn bütün dertlerine deva olacaðýný düþündüler. Yani baþta CHP’nin öncülüðünde yürütülen ittifak çalýþmalarý büyük beklenti oluþturduðu için yanlýþtý. Baþta beklentinin bu çerçevede oluþturulmasý, bu cenahýn siyasetin gerçekliðini ýskalamasýný doðurdu.
KARÞI ÝTTÝFAKIN HALÝ
- Cumhur ittifaký karþýtlarý neden ittifak kuramadý?
Ýki farklý düzlemde açýklamak gerek. Ýlki CHP açýsýndan; CHP kendi oylarýnýn yüzde 25’in üzerine çýkmadýðýný bildiði için Erdoðan karþýsýnda baþarýlý olabilecek adayýn sað siyasetten gelmiþ birisinin olacaðýný varsaydý. AK Partiye karþý, sað siyasetten bir muhalefet devþirmeye çalýþtý. Ýttifak arayýþýný ve senaryosunu sað siyasetçi ya da partiler üzerine odaklandýrdý. 1990’larda kalmýþ partilerden bile medet umdu. ANAP ve Demokrat Parti’nin adýný kimselerin bilmediði liderlerini bile ziyaret ederek, ittifak kuracak parti aradý. Saadet Partisi ve Abdullah Gül’ün adýný uzun süre siyasetin gündemine taþýdýlar. AK Parti içinde geçmiþte siyaset yapanlarýn kapýsýný çaldýlar umut baðladýlar ama sað siyasetçilerin kendileri kadar heyecanlý olmadýðýný gördüler.
GÜL CHP’YE ÇARE DEÐÝL
Ayrýca CHP içindeki hizipler, sað siyasetçiler içinden aranan adaylara çok olumlu bakmadýlar. Örneðin Abdullah Gül ismi onlar için 2007 yýlýnda, cumhurbaþkanlýðýný önlemek için 367 krizinin bile göze alýndýðý bir aktördü. Cumhurbaþkaný olmasýnýn engellenmesi için AYM’ye gittikleri, 27 Nisan muhtýrasýný bile destekledikleri siyasetçiydi. Özellikle radikal sola yakýn CHP’liler saðda gündeme gelen adaylarý “kendi mahallelerinde tutunamamýþ” ve “kerameti kendinden menkul eski siyaset esnafý” olarak deðerlendirerek karþý çýktýlar.
NE SP KÝLÝT, NE ÝP
Bu anlamda bu çevreler, sað siyasal aktörlerden aday arayýþýný ikinci bir Ekmeleddin Ýhsanoðlu vakasý olarak gördüler karþý çýktýlar. Diðer muhalefet partileri ise, CHP ile ittifak kurma sürecini taktiksel hamlelerle kendi gelecekleri için kullanýþlý bir araca çevirdiler. SP ve Ýyi Parti, kendilerine muhtaç olunduðu saiki ile hareket etti. Akþener erkenden adaylýðýný açýklayarak CHP’yi boþa düþürdü. Böylece aktörleþmeye çalýþtý. SP de benzer bir saikle, Gül’ün adaylýðýna, CHP’nin açýkça desteðini ilan etmesini bekledi. Aslýnda SP, AK Parti ile ittifak yapmayý, CHP’den gelebilecek destek ihtimaline feda etti.
HDP GELÝRSE CHP ERÝR
- Seçimler açýsýndan durumlarý nasýl?
Akþener çoktan aday. HDP kendi adayý ile seçimlere katýlacaðýný açýkladý. SP tam karar vermese de kendi adayýný düþünüyor. CHP aday arayýþýnda. Muhalefet partilerinin farklý siyasi duruþlarý var. CHP þimdiye kadar HDP ile açýktan bir ittifaký ilan edemedi. Ama iki parti arasýnda örtük bir ittifak ve açýktan bir iþbirliði sürüyor. CHP, HDP ile açýktan ittifak kurarsa ulusalcý ve Atatürkçü tabanýnýn Ýyi Parti’ye yönelmesinden korkuyor. Olacaklarý öngöremiyor. Özellikle Ýstanbul il baþkanlýðýna seçilen siyasetçinin HDP siyasetin gelmesi parti içinde alttan alta bir tartýþmayý baþlatmýþtý. Son dönemde CHP’nin sol siyasetin merkezinden uzaklaþmasýyla Ýyi Parti’ye bir kaç puan gittiði seçim anketçileri tarafýndan söyleniyor. Ýyi Parti ise, alttan alta CHP’nin açýktan HDP ile ittifak kurmasýný beklemekte. Böyle olunca ulusalcý ve Atatürkçü bir kýsým CHP seçmenin kendisine geleceðini düþünüyor. Önümüzdeki günlerde özellikle milletvekilliði seçimleri için sýrf ittifak yapmanýn avantajlarýndan yararlanmak için bazý partiler “kaðýt üstünde ittifak” yapabilir.
KÜRESEL ÞEBEKELERE BASKIN SEÇÝM!
“24 Haziran’a “baskýn seçim” denecekse bu içerisinden daha çok dýþarýya, küresel þebekelere karþý bir “baskýn seçim” oldu. Yani onlarýn seçimlere müdahalesi için 2019’a yönelik planlarýný erkene alamayacaklarý bir tarihe seçimler çekilmiþ oldu. Ayrýca, erken seçimler son baharda yapýlmýþ olsaydý, belirsizlik en azýndan tarih olarak giderilmiþ olsa bile daha 6-7 ay gibi bir süre “beklentiler” ertelenecekti. Yani herkes seçimlerin sonucunu bekleyecekti. Þimdi bekleme süresi azaltýldý. Ýki ay içerisinde her þey netleþmiþ olacak. Ayrýca, ekonomiye yönelik yapýsal müdahaleler de ertelenmiþ olacaktý. Bunun yanýnda bürokrasinin 6-7 ay tamamen beklemeye geçecek olmasý ve iþ yapma kapasitesinin iyice düþecek olmasýndan dolayý da seçimler çok daha erkene alýnmýþ olabilir.”
KAOSA GEL GEL YAPAN MÝHRAKLAR
- MHP’nin erken seçim önerisine AK Parti neden olumlu yaklaþtý?
AK Parti döneminde bütün seçim dönemlerine içerden ve dýþardan müdahaleler olmuþtur. 2007 cumhurbaþkanlýðý seçimleri üzerinden 367 krizi yaþandý. AK Parti’ye kapatma davasý açýldý. 2011 öncesinde CHP liderine MHP’li milletvekillerine kumpaslar kuruldu. 2014 cumhurbaþkanlýðý seçimlerine gidilirken Gezi Parký eylemleri ve FETÖ’nün 17-25 Aralýk yargý darbesi giriþimleri geldi. 7 Haziran öncesi Diyarbakýr’da HDP mitinginde patlatýlan bombalar, PKK eylemleri ve yine 1 Kasým seçimlerine giderken PKK ve DEAÞ eylemlerinin artmasý seçimlerden ilgisiz düþünülemez. Erdoðan’ýn siyasi liderliði ve siyasetin güçlü durmasýndan dolayý operasyonlarý planlayanlar ve gerçekleþtirenler sonuç almadý.
EMARELER ARTMIÞTI
2019 seçimleri öncesinde küresel operasyonlarýn hýzlanacaðý ve Türkiye’ye karþý yaptýrým kozlarýnýn kullanýlacaðýna yönelik emareler artmýþtý. ABD’deki Rýza Zarrap davasý, Rusya’dan s-400’lerin alýnmasýný sorun etme saikleri iþaretti. Ekonomik krizi tetiklemek ve derinleþtirmek için farklý yöntemleri devreye sokabilirlerdi. AK Parti ve Erdoðan gibi Bahçeli de bunu görmüþ olacak ki erken seçim çaðrýsýnda, içerde “kaosa gel gel yapan mihraklarýn faaliyetleri hýzlandýðýný” belirtti. Bölgesel tehlikelerden, millî güvenliðe yönelik saldýrý planlarýndan bahsetti. ABD’sinden AB’ye ve bazý Körfez ülkelerine kadar birçok küresel aktörün Türkiye seçimlerine müdahale etmek fýrsatlarý kollayacaðý bilinen bir gerçeklerdi.
KÜRT SEÇMEN NE YAPACAK?
“16 Nisan referandumunda “evet” çýkmasýnda Kürt seçmenin oylarý önemli bir etkendi. Cumhur ittifakýnýn Kürt seçmenden alacaðý oylar 16 Nisan’ýn altýna düþmeyecektir. AK Parti ve Erdoðan’a karþý muhafazakar Kürt seçmenin konumunun deðiþeceðini zannetmiyorum. Yine de þimdiden kestirmek zor. Kürt seçmende bir sessizlik var. Büyükþehirlerde yaþayan Kürt seçmenin eðilimleri önemli. SP ve Hüda-Par’ýn muhafazakar Kürtleri AK Parti’den koparýlabileceðine yönelik tartýþmalar var ama Hüda-Par daha kararýný bile vermedi.”
ÝP’ÝN HEDEFÝ KALICI OLABÝLMEK
“Meral Akþener, önümüzdeki seçimlerde anlamlý bir oy oranýna ulaþarak kalýcý olmak istiyor. Çünkü bölünerek kurulan partilerden, ana partiden ayrýlanlarýn þimdiye kadar hiçbirinin baþarýlý olmadýðýný biliyordu. Bu anlamda, Cumhur ittifaký karþýtý muhalefet açýsýndan, AK Parti’nin kazanýp ya da kaybetmesi ile ilgili bakýþ açýsý CHP ile ayný minvalde deðil. Küçük sað partilerin kendisi ile ittifak yapmasýný düþünüyor. AK Parti’nin kaybetmesinden daha çok, kendisinin kalýcý olmasýna yarayacak oy peþinde.”
