Merkez Bankasý Baþkaný Erdem Baþçý, dün ‘2013’ün sakin geçeceðini sanmýþtýk, yanýldýk, erken konuþmamak gerekirmiþ’ dedi. Baþçý’nýn buradaki yanýlgýsý bildiðiniz gibi kur tahmini...
Erdem Baþçý, 1,92 dolar/TL tahminini hangi süreçte yaptý; Mayýs’ýn 22 sinde Fed Baþkaný Ben Bernanke’nin tapering (tahvil alýmýný azaltma) yapabiliriz dediði konuþma sonrasý, Türkiye dahil geliþmekte olan ülkelerden sermaye çýkýþýnýn baþladýðý süreçte... Ancak biliyorsunuz, Türkiye’nin baþýna gelen bununla da kalmadý, Gezi kalkýþmasý baþladý ve dýþarýda bu, herhangi bir protesto gösterisi olarak anlatýlmadý. Oysa son iki yýlda baþta güney Avrupa olmak üzere krize baðlý ücret ve sosyal hak kesintileri nedeniyle dünyanýn bir çok yerinde yer yerinden oynamýþtý. Ama Türkiye’deki gösteriler, bizim ana akým medyanýn da ortaklýðý ile dýþarýda- ‘hükümet düþüyor hatta ötesi bile olabilir, Türkiye karýþýyor’ baþlýklarý ile sunuldu. Dolar talebi bu sayede yukarý çekildi ve dolar 2 lirayý gördü. Tam bu zamanlarda sakin olan bir Merkez Bankasý izledik.
Erdem Baþçý, tam bu günlerde, ona þimdilerde ‘yanýldým’ dedirtecek tahmini de yaptý... Merkez Bankasý’nýn elindeki veri seti ile kimse boy ölçüþemez, Baþçý’da çok iyi bir iktisatçý, bunu da kimse tartýþamaz. Peki nasýl bu kadar emin oldu?
Ýþte bu soru kritik bir soru ve cevabý da kritik. Baþçý, dün, ‘ 2013’ün dahasakin geçeceðini umuyorduk, öyle olmadý dedi ve þunu da ilave etti; ‘ Fed’in açýklamalarý, kur artýþýnda önemli bir etki yapmadý, iç belirsizlikler daha fazla etki yaptý.’
Ancak Baþçý’nýn bizimle paylaþmadýðý baþka bir þey vardý....
Bir ülke parasý- serbest piyasa koþullarýnda- nasýl deðer kazanýr bilinir; birincisi dýþ ticaret fazlasý verirsiniz ve buna baðlý artan bir ihracat temponuz, büyümeniz vardýr. Ülkenize rezerv para akýþý kesintisizdir ve paranýz, aðýrlýklý ihracat alacaðýnýz olan temel rezerv para hangisiyse ona karþý deðer kazanýr. Þimdi yakýn gelecekte böyle bir durumun Türkiye için olacaðýný söyleyemeyiz deðil mi? O zaman yerel parayý deðerlendirecek ikinci hale bakalým; bu halde, ülkeye giren sermaye akýþý geometrik olarak artar, bunun ne tür sermaye olduðu önemli deðildir. Doðrudan yabancý sermaye akýþý da olur, kýsa vadeli sýcak para da... Bu halde de, giren temel rezerv para-aðýrlýklý dolar- olacaðý için, sizin milli paranýz deðerlenir. Burada doðrudan sermaye giriþinin kýsa dönemde ve hýzlý olarak artacaðýný söylemiyorum ancak Baþçý, þunu hesap ediyordu: Gezi’ye raðmen Türkiye’ye batý finans sistemi dýþýnda yýlýn sonuna doðru güçlü giriþler olacak.
Baþçý’nýn temel senaryosu...
Bu öngörü de þu temel senaryoya dayanýyordu; Fed, tedrici olarak tahvil alýmýný azaltsa bile, bu, Türkiye’ye güçlü sermaye akýmýný kesecek etkide olmayacak. Çünkü Türkiye bölgede siyasi ve ekonomik olarak en istikrarlý ülke. Bunun dýþýnda ikinci çeyrekten itibaren sanayi üretimi ve ihracat ivme kazanacak, büyüme potansiyelimiz ortaya çýkacak ve AB’deki göreli iyileþme ile birlikte Ortadoðu ve diðer pazarlara ihracatýmýz da artacak. (bunlar aynen oldu biliyorsunuz) Ancak en önemlisi, Ýran... Tabii Ýran kadar önemli olan da, Irak’la iyileþecek iliþkiler ve Azerbaycan ile yapacaðýmýz enerji anlaþmalarý...
Burada hemen ilave edelim; daha geçen gün, Avrupa Komisyonu’nun enerjiden sorumlu komiseri Günther Oettinger, bizim TANAP ve TAP anlaþmalarýna referans vererek, Türkiye üzerinden geçecek Güney Gaz Koridoru, Avrupa’nýn gaz ihtiyacýnýn yüzde 20’sini karþýlayacak diyordu.
Bakýn bu öyle yarýnýn iþi deðildir; bu anlaþmalarýn imzasýnýn olduðu tarihten itibaren Türkiye’yi deðiþtirecek, yerinden kaldýracak ve bu topraklarýn þimdiye deðin görmediði sermaye akýþýdýr bu... Bir de bunlara K.Irak kaynaklarýný ekleyin... Ýþte Erdem Baþçý bunlarý da hesap ediyordu...
Tezgahlar ve gerçekleþenler...
Ama birileri, Dubai’ye giden ve orada harcanarak ya da doðrudan Batý’ya aktarýlan Ýran kaynaklý sermayenin Türkiye’ye dönmesini önledi.
Bunun dýþýnda, enerji anlaþmalarýna ve Kürt barýþýna baðlý yeni bir yatýrým alaný olan Anadolu’ya girecek doðrudan sermaye giriþi de, ‘Türkiye’de, 2014’te çok büyük deðiþimler olacak, Erdoðan devam edemeyecek; büyük operasyonlar olacak denilerek önlendi. Bütün bunlarýn istihbaratý þimdi hükümetin elinde... Geç mi erken mi bilmemem ama Baþbakan, ‘bu operasyon nisan ayýnda ABD’de tezgahlandý’ dediðine göre bu sabit ve bütün taþlar yerine oturuyor. Büyük ihtimalle Mayýs ve Aralýk kardeþ aylar... Hatta biliyorsunuz, bu yaz günlerinde hazýrlýk olarak, týpký ulusalcýlarýn sözcüsü gibi bu yeni-yerli neocon muhalefetin tarafý da seçildi onun da operasyonu yapýldý ve o’da cephedeki yerini aldý.
Þimdi Erdem Baþçý’nýn Gezi deneyimine raðmen, elindeki veri setine, bilgisine raðmen göremediði buydu... Ama þunu söyleyeyim; iþte enerji anlaþmalarý imzalalandý, Azerbaycan, Gezi sürecinde, ‘enerji þirketimiz SOCAR, Türkiye’ye yatýrýmlarýný arttýracak ve Türkiye’de birinci þirket olacak diyor hem de bunu Ýlham Aliyev söylüyordu... Yine tam þimdi, Azerbaycan’ýn kendi hissesinden vererek Türkiye’nin TANAP’taki payýný yüzde 20’den 30’a çýkartacaðý konuþuluyor.
Çözüm sürecini de bu süreçte bozmayý denediler ama baþta Öcalan olmak üzere Kürtler bu hainliðe geçit vermedi. Öte yandan, Ýran Cenevre’de barýþý imzaladý aslýnda ve Türkiye’nin 2010’da haklý olduðu ortaya çýktý. Yani süreç bizim lehimize yürüyor. Yol kazalarý olacak.... Ama Erdem Baþçý haklý çakacak, 2014’te göreceksiniz.
Þeytan kutularda deðil...
Newton mekaniði ve dengesi sanayi devriminin temel bilgisiydi.
21. Yüzyýl, Newton’ýn mekaniði ve statik dengesi yerine kuantum deðerler dizgesini (paradigma)öne çýkartýyor. Bu çok açýk olarak þu demek:
Çok sayýda karmaþýk iliþkilerin karþýlýklý yani interaktif etkileþimi, bütünü oluþturuyor. Böylece tek yönlü ve tek deðiþkenli etkileþim yerine, çok yönlü, çok deðiþkenli bütünleþik að etkileþim sistemleri günümüzün belirleyici gücü oldu.Mekanik düþünce ‘þeytan (gerçek) ayrýntýda gizlidir’derdi. Ama þimdi biz, ‘gerçek; ayrýntýlarýn birbiriyle oluþturduðu bütünde gizlidir’ diyoruz. Bundan dolayý þeytaný, onun oraya getirip koyduðu kutularda aramayýn, o kutular dün de vardý, yarýn da olabilir... Kapitalizm yolsuzluk düzenidir çünkü... Siz bütündeki þeytana bakýn...
