Sigortalýnýn vefat etmesi üzerine geride kalan dul eþine, yetim çocuklarýna ölüm aylýðý baðlanmaktadýr.
Vefat eden her sigortalýnýn dul ve yetimine aylýk baðlanmaz.
5510 sayýlý Kanunun yürürlük tarihinden sonra ölen sigortalýlarýn hak sahiplerine ölüm aylýðý baðlanabilmesi için;
a-) En az 1800 gün malullük, yaþlýlýk ve ölüm sigortalarý primi bildirilmiþ veya
b-) 4/1-(a) sigortalýlarý için, her türlü borçlanma süreleri hariç en az 5 yýldan beri sigortalý bulunup, toplam 900 gün malullük, yaþlýlýk ve ölüm sigortalarý primi bildirilmiþ, olmasý þartýyla ölüm aylýðý baðlanýr.
5510 sayýlý Sosyal Sigortalar ve Genel Saðlýk Sigortasý Kanunu, ailenin korunmasýný öncelediði için çok geniþ bir ölüm aylýðý düzenlemesine yer vermiþtir.
Kanun hükmüne göre, ölen emeklinin veya ölüm aylýðý baðlanmadan ölen ancak ölüm aylýðý baðlanmasýna yeter prim gün sayýsý bulunan sigortalýnýn dul eþi ile yetim çocuklarýna, sigortalý/emekli olmayan malul çocuklarýna, þartlarýn oluþmasý halinde de anne ve babasýna ölüm aylýðý baðlanýyor. Halk arasýnda eþe baðlanan ölüm aylýðýna dul aylýðý, çocuklara baðlanan ölüm aylýðýna yetim aylýðý, malul çocuklara baðlanan ölüm aylýðýna ise malul çocuk aylýðý deniyor.
5510 sayýlý Kanun, medeni kanundaki miras hukukunun aksine dul eþin aylýk hissesini yüksek belirlemiþ, çocuklarýn aylýk hissesini ise düþük belirlemiþtir. Medeni Kanuna göre eþin miras hissesi %25 olup kalan %75 hisse çocuklara düþmekte iken sosyal güvenlikte eþin hissesi %50 çocuklarýn hissesi %25 ve her halde toplam hisse %100'ü aþmayacak biçimde düzenlenmiþ.
Dul eþin emekli maaþý yoksa sigortalý çalýþmasý bulunmuyorsa ve aylýk alan çocuk da yoksa ölüm aylýðý hissesi %75 olmaktadýr. Çocuklarýn hissesi ise anne/babasý aylýk almýyorsa %50 olarak öngörülmüþ. Yine çocuklar arasýnda özlük üveylik varsa üvey çocuk hissesi %50 öz çocuk hissesi ise %25 oluyor. Örneðin; vefat eden sigortalýnýn ilk eþinden bir kýzý sonraki eþinden bir çocuðu varsa eþe ve bu iki çocuða aylýk baðlanýnca eþe %40, üvey çocuða %40 öz çocuða %20 olmak üzere aylýðýn tamamý hak sahiplerine taksim ediliyor.
Sosyal güvenlikte aylýk hissesinden baðýmsýz olarak bir de alt sýnýr aylýk ve en düþük aylýk düzenlemesi bulunuyor.
Alt sýnýr aylýk nedeniyle hak sahiplerinin hisselerinin çok üzerinde aylýk almalarý hatta aylýðýn tamamýný almalarý da mümkün. Örneðin; bu ay ek ödeme dâhil kök aylýðý 6.400 TL olan ve 7.500 TL aylýk ödenen SSK 4/a emeklisi kiþi bu ay vefat etse ve sadece kýzýna aylýk baðlanmýþ olsa bu kiþinin hisseye göre aylýðý 3.200 TL, ödenecek %50 hisseli en düþük aylýk 3.750 TL olmakla birlikte en düþük bir hak sahibi alt sýnýr aylýðý 6.355 TL olduðundan yetim kýza 6.355 TL ölüm aylýðý baðlanacaktýr.
Alt sýnýr aylýk ilk defa sigortalý olunan tarihe, ölüm tarihine ve sigortalýlýk statüsüne göre farklýlýk göstermekte.
Sigortalýlýk baþlangýcý 1.1.2000 tarihi öncesi ve ölüm tarihi de 1.10.2008 tarihi öncesi ise Alt Sýnýrdan SSK Dul ve Yetim aylýklarý;
En Düþük Aylýk 7.616,49
Aylýk Alan Bir Kiþi 6.364,08
Aylýk Alan Ýki Kiþi (Büyük Hisseli) 4.705,11
Aylýk Alan Ýki Kiþi Küçük Hisseli) 2.352,64
Aylýk Alan Ýki Kiþi (Eþit Hisseli) 3.528,85
Sigortalýlýk baþlangýcý 1.1.2000 tarihi öncesi ve ölüm tarihi de 1.10.2008 tarihi sonrasý ise Alt Sýnýrdan SSK Dul ve Yetim aylýklarý;
En Düþük Aylýk Deðiþken
Aylýk Alan Bir Kiþi 6.354,66
Aylýk Alan Ýki Kiþi (Büyük Hisseli) 4.701,86
Aylýk Alan Ýki Kiþi Küçük Hisseli) 2.351,10
Aylýk Alan Ýki Kiþi (Eþit Hisseli) 3.526,52
Sigortalýlýk baþlangýcý 1.1.2000-30.9.2008 tarihi arasý ve ölüm tarihi de 1.10.2008 tarihi sonrasý ise Alt Sýnýrdan SSK Dul ve Yetim aylýklarý;
En Düþük Aylýk Deðiþken
Aylýk Alan Bir Kiþi 3.792,81
Aylýk Alan Ýki Kiþi (Büyük Hisseli) 2.844,48
Aylýk Alan Ýki Kiþi Küçük Hisseli) 1.422,38
Aylýk Alan Ýki Kiþi (Eþit Hisseli) 2.133,60
Alt Sýnýrdan en düþük aylýk ödemesi 5434 sayýlý Emekli Sandýðý Kanunu Kapsamýndan emekli olanlar için de geçerli. Emekli Sandýðý Kapsamýndan ödenen en düþük aylýklar;
En Düþük Aylýk 9.876,41
Aylýk Alan Bir Kiþi 7.901,13
Aylýk Alan Ýki Kiþi (Büyük Hisseli) 5.925,85
Aylýk Alan Ýki Kiþi (Küçük Hisseli) 2.991,41
Aylýk Alan Ýki Kiþi (Eþit Hisseli) 4.487,12
Sigortalý için hesaplanan kök aylýk ve hak sahibi için öngörülen alt sýnýr aylýk dýþýnda bir de en düþük aylýk ödemesi bulunuyor. En düþük sigortalý aylýðý 7.500 TL tutarýnda. Ölüm aylýklarýnda ise bu 7.500 TL tutar aylýk hissesi ile çarpýlarak ödenecek en düþük aylýk bulunuyor.
Ardýndan kök aylýða karþýlýk gelen ölüm aylýðý, alt sýnýr aylýk ve en düþük aylýk arasýnda bir mukayese yapýlýyor ve bunlardan en yüksek olan ödeniyor. Örneðin; Sigortalýlýk baþlangýcý 1.1.2000-30.9.2008 tarihi arasý ve ölüm tarihi de 1.10.2008 tarihi sonrasý olan sigortalýnýn kök aylýðý 6.000 TL ve aylýk hissesi %75 olan dul eþine aylýk baðlanacak ise kök aylýða ait %75 hisseli ölüm aylýðý 4500 TL, alt sýnýrdan tek hak sahibi aylýðý 3.792,81 TL, en düþük aylýða ait %75 hisseli ölüm aylýðý 5.625 TL tutardan en yükseði 5.625 TL olduðundan dul eþe 5.625 TL ödenecektir.
