Sosyal güvenlik beþikten mezara herkesin en temel ihtiyacýdýr. Sigortalý çalýþmanýn ödülü ise þartlarý saðladýktan sonra emekli aylýðýna hak kazanmaktýr.
Ancak þartlarý saðlayamayan ve ileri yaþlara gelen sigortalýlar için prim iadesi gündeme gelmektedir. Zaman zaman sigortalýlar ileri yaþa gelmeleri ve çalýþma hayatýna son vermelerinden dolayý prim günlerini tamamlama ve emeklilik imkânlarýnýn kalmamasý nedeniyle primlerini iade alma yolu aramaktadýr.
Okurlarýmýzýn bizlerde primlerimizi iade alabilir miyiz dediklerini duyar gibiyim. Esasen her isteyen SGK’dan primlerini iade alamýyor. SGK’dan prim iadesini iki þekilde almak mümkündür.
TAVANI AÞAN PRÝMLERÝN ÝADESÝ
Birincisi sigortalýnýn birden fazla yerde çalýþmasý varsa (örneðin iki veya üç þirkette çalýþýp) bu iþyerlerinden SGK ‘ya bildirilen aylýk kazançlarý toplamý SGK tavanýný geçiyorsa, tavaný geçen tutarýn iþçi hissesi sigortalýnýn yazýlý dilekçeyle talebi halinde çalýþana iade edilmektedir.
5510 sayýlý Kanun’un 82’nci maddesine göre, sigortalýlarýn birden fazla iþte çalýþmasý nedeniyle ödenen primler toplamýnýn, prime esas kazanç üst sýnýrýný aþmasý halinde, aþan kýsmýn tamamýnýn sigortalýnýn talebi üzerine en geç talep tarihini takip eden ay içinde hissesi oranýnda sigortalýya defaten geri ödeneceði ön görülmüþtür.
SGK prime esas kazanç tavanýný aþan sigorta primi iþçi hissesinin iade edilebilmesi için iþçinin ilgili SGK müdürlüðüne dilekçe ile talepte bulunmasý gerekir. Yazýlý dilekçe ile talepte bulunulmadýðý takdirde SGK kendiliðinden ödeme yapmaz.
YAÞLILIK/ÖLÜM TOPTAN ÖDEMESÝ
SGK’dan prim iadesini talep etmenin ikinci yolu ise emeklilik için yaþ þartýný doldurduðu halde ( 2008 öncesi iþe girenlerde 60, 2008 sonrasý iþe girenlerde 65 yaþ) sigortalýnýn prim ödeme gün sayýsý toplamýnýn emekli maaþý baðlanmasý için yeterli olmamasý halinde geçerlidir.
5510 sayýlý Kanunun 31 inci maddesine göre yaþlýlýk toptan ödemesi, Kanunun 4/1-(a), 4/1-(b) ve bu Kanuna göre ilk defa 4/1-(c) bentleri kapsamýnda sigortalý olanlardan,
- Çalýþtýðý iþten ayrýlan, iþyerini kapatan veya devreden,
- Yaþ þartýný (kadýnlar için 58, erkekler için 60 yaþ) doldurduðu halde malullük ve yaþlýlýk aylýðý baðlanmasýna hak kazanamayan, sigortalýlara yapýlacaktýr.
Bu durumda sigortalýnýn emekli olma ihtimali olmadýðýndan sigortalý adýna yatýrýlan malullük yaþlýlýk ve ölüm sigortasý priminin tamamý (bildirilen SPEK tutarýnýn %20 si) sigortalýya talebi halinde toptan ödeme olarak verilmektedir.
Kýsa vadeli sigorta kollarý ile genel saðlýk sigortasý primleri toptan ödeme yoluyla ödenmeyecek ayrýca, sigortalýnýn hizmet borçlanmalarý da yaþlýlýk toptan ödemesine dahil edilmemektedir.
Burada sigortalýlarýn ölümü halinde hak sahiplerine (eþ-çocuk-anne-baba) ölüm toptan ödemesi yapýlmaktadýr. Sigortalýnýn hak sahipliði þartlarýný taþýyan eþine, çocuklarýna, ana ve babasýna hisseleri oranýnda verilecektir. Ölüm toptan ödemesi yapýlabilmesi için, eþ, çocuk, ana ve babaya ölüm aylýðý baðlanmasýnda aranan þartlarýn mutlaka yerine getirilmiþ olmasý gerekmekte olup, bu þartlarý taþýmayan hiçbir hak sahibine toptan ödeme yapýlmayacaktýr.
