Baþlýðý gören okurlarýmýzýn sigortalýnýn sahtesi mi olur dediklerini duyar gibiyim.
Evet, paranýn sahtesi olur da sigortalýnýn olmaz mý? Özellikle emekli olunurken maðdur olmamak için bu konuya dikkat edilmelidir. Fiilen çalýþmadan sigorta yaptýðýný söyleyen ve sigorta parasý adý altýnda vatandaþlardan para alanlara itibar edilmemelidir.
"Sahte sigortalýlýk" sosyal sigortalar yardýmlarýndan haksýz bir surette yararlanmak için yapýlan bir sosyal sigortalar yolsuzluðudur. Bu yolsuzlukta bireyler aslýnda sigortalý olmalarýný gerektirecek bir iþte çalýþmýyor olmalarýna karþýn Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK)'ya sigortalý bildirilmekte ve sosyal sigortalar yardýmlarýndan (aylýk, ödenek vb.) haksýz suretle yararlanmaktadýr.
"Sahte iþyeri" ile bu tarz sahte sigortalýlýklarýn bildirimi amacýyla faaliyete geçirilmiþ, gerçekte bir iþ üretmeyen iþyerlerini ifade etmektedir. Bireylerin sýrf insanlarýn çalýþmadan sigortalý bildirilmesi ve böylece SGK yardýmlarýndan haksýz yararlanmasý için düzenlenmiþ ve gerçekte olmayan iþyerleri Sosyal Güvenlik Kurumu tarafýndan yakýn takip edilmektedir. SGK son yýllarda bu iþyerlerini Sahte (S koduyla), Þüpheli (Þ koduyla) ve Kontrollü (K koduyla) takip etmekte olup sahte iþyerlerinin iþverenleri ve iþveren vekili görülen kiþiler hakkýnda gerek idari aþamada gerekse de cezai soruþturmada söz konusu eylemleri hayata geçirenler hakkýnda önemli adýmlar atýlmaktadýr.
Tespit edilirse ne olur?
Sahte sigortalý bildirilen kiþilerin SGK'ca tespit edilmesi halinde bu kiþiler adýna ödenen sosyal sigorta primleri Hazine'ye irat kaydedilmekte, bu kiþilere saðlanan sosyal sigortalar yardýmlarý harcama veya ödeme tarihinden itibaren iþleyecek gecikme cezasý ve gecikme zammý ile birlikte tahsil edilmekte, kiþilere sahte sigortalýlýk sonucu aylýk veya gelir baðlanmýþ ise zamanaþýmý hükümleri dikkate alýnmak suretiyle bu aylýk ve gelirler yasal faizi ile geri istenilmektedir.
Sahte iþyerlerini kuran veya yöneten "iþveren" ve "iþveren vekili" olarak kayýtlý kiþiler hakkýnda da Cumhuriyet Savcýlýklarýna nitelikli dolandýrýcýlýk suçundan suç duyurusunda bulunulmaktadýr.
Sahte, Kontrollü ve Þüpheli Ýþyeri
Sahte iþyeri: tabela iþyeri olarak da adlandýrýlan gerçekte hiçbir ticari ve mesleki faaliyeti olmadýðý ve somut bir varlýðý bulunmadýðý halde, iþyeri dosyasýndan sahte sigortalýlýk bildirimi yapmak amacýyla, çoðu kez gerçekte var olmayan adresler beyan edilerek (boþ arazi, boþ dükkan vb.) sadece sahte sigortalý bildirmek amacýyla iþyeri dosyasý tescil edilen yerlerdir. SGK Müfettiþi veya Denetmenlerince yapýlan denetimler sonucunda "Sahte Ýþyeri" tescili yapýldýðý tespit edilen iþyerleri sisteme "Sahte Ýþyeri" olarak kabul edilmektedir.
Gerçek ve fiili çalýþanlarýn da bulunduðu gerçek iþyerlerinden bildirim yapýlan ayný aylarda sahte sigortalý/sigortalýlarýn da bildirildiðinin tespit edilmesi durumunda iþyeri sahte olarak deðerlendirilmeyerek sigortalý sahte sayýlmak üzere sahte sigortalýlarýn hizmetleri iptal edilmektedir.
Kontrollü iþyeri: Sahte iþyerlerinin belirgin özellikleri de dikkate alýnarak tespit edilen kriterler kapsamýnda Kurumda tescilli bulunan iþyerleri arasýnda sahte olma potansiyeli yüksek olan iþyerleri ise "Kontrollü Ýþyeri" olarak kaydedilmektedir. Kontrollü iþyeri, merkez teþkilatýndaki ilgili birim tarafýndan gönderilen listedeki iþyerleri ve Sosyal Güvenlik Ýl Müdürlükleri/Sosyal Güvenlik Merkez Müdürlükleri tarafýndan sahte iþyeri olma potansiyeli yüksek olduðu deðerlendirilen iþyerleri için manuel þekilde yapýlmaktadýr. Gönderilen listelerde yer alan iþyerleri iþyerinin sahte olup olmadýðýnýn tespiti amacýyla derhal denetime sevk edilmektedir. "Kontrollü Ýþyeri" olarak tanýmlanmýþ olan iþyeri iþverenlerince, "Kontrollü Ýþyeri" tanýmlamasýnýn yapýldýðý tarihten itibaren bir aylýk süre içinde Kuruma müracaat edilmemesi veya edilmiþ olmakla birlikte ilgili servis tarafýndan iþyerinin "Sahte Ýþyeri" olup olmadýðý hususunda tereddüde düþülmesi halinde, durum ilgili Prim Tahakkuk ve Tahsilat Servisi tarafýndan Sosyal Güvenlik Denetmenleri Servisine intikal ettirilecektir. "Kontrollü Ýþyeri" olarak tanýmlanmýþ olan iþyerlerinden e-beyanname üzerinden muhtasar ve prim hizmet beyannamesi ile sigortalýlarýn prime esas kazanç ve hizmet bilgilerinin beyanýna izin verilmeyecektir.
"Sahte Ýþyeri" olarak tanýmlanmýþ olan iþyerlerinin, iþverenlerinin, gerçek kiþi olmasý halinde TC Kimlik Numarasý (TCKN), tüzel kiþi olmasý halinde Vergi Kimlik Numarasý (VKN) ile tüzel kiþiliði oluþturan ortaklarýn TCKN/VKN anahtar olarak kullanýlmak suretiyle bu kiþiler adýna ayný veya farklý sosyal güvenlik merkezlerinde tescil edilmiþ/edilecek diðer iþyerleri ile bu gerçek veya tüzel kiþilerin ortak/üst düzey yönetici olduðu/olacaðý diðer iþyerleri, sistem tarafýndan "Þüpheli Ýþyeri" olarak tanýmlanmaktadýr.
Yapýlan denetim ve araþtýrma/inceleme iþlemlerinin nihai sonucuna göre tanzim edilecek rapor gereði ise "Kontrollü Ýþyeri" tanýmlamasý ya "Sahte Ýþyeri" olarak deðiþtirilecek ya da kaldýrýlmaktadýr.
