Okurlarýmýzýn en fazla sorduðu sorulardan birisi de hem eþten hem de anne-babadan dul/yetim aylýðý alýnýp alýnamayacaðýdýr. Bu sorunun cevabý çok karmaþýk olduðu için bugün dul-yetim kadýnlarýn iki maaþ alabilme durumlarýný yazalým istedik.
Son 15 yýlda, çalýþma hayatýmýzý önemli ölçüde etkileyen büyük reformlar gerçekleþti. Bu reformlar, kadýnlar, çocuklar, yaþlýlar, zor þartlarda çalýþanlar baþta olmak üzere, çalýþma hayatýnýn tüm kesimini yakýndan ilgilendiriyor.
Ýlk olarak 1970'li yýllarda hazýrlanan ve günümüz ihtiyaçlarýna cevap veremeyen Ýþ Kanunumuz 2003 yýlýnda yenilendi. Ardýndan 2004 yýlýnda hastaneler Saðlýk Bakanlýðýna devredilip yapýlamaz denilen saðlýk reformu gerçekleþtirildi.
Birbirinden kopuk sosyal güvenlik kurumlarý olan SSK, BAÐ-KUR ve Emekli Sandýðý 2006 yýlýnda SGK çatýsý altýnda birleþtirildi. Beþ sosyal güvenlik yasasý tek bir yasa altýnda toplandý. Bir baþka ifade ile geçmiþteki beþ farklý sosyal güvenlik yasasý beraberinde SSK sigortalýsý, Tarým SSK sigortalýsý, BAÐ-KUR sigortalýsý, Tarým BAÐ-KUR sigortalýsý ve Emekli Sandýðý iþtirakçiliði olmak üzere beþ sosyal güvenlik statüsünü getirmiþti,
Buradaki en büyük sorun ise, farklý Kanunlara tabi çalýþanlara, baðlý bulunduðu Kanunlar ile farklý sosyal haklar sunduðu için geçmiþte norm ve standart birliði oluþamadý.
Geçmiþten gelen norm ve standart ayrýlýðý bugün için giderilmiþ olsa da geçmiþten gelen haklar korunduðu için hala bir eþitsizlik söz konusu. Günümüzde var olan bu eþitsizlik en çok ölüm aylýklarýnda kendini göstermekte. Çünkü, vefat eden sigortalýnýn hak sahiplerine maaþ baðlanmasý aþamasýnda ölümün gerçekleþtiði tarihteki yasalar referans alýnýyor.
Bunun sonucunda hak sahibi dul ve yetimler ölüm tarihine göre ya tek maaþ ya da her iki maaþý da alma imkanýna sahip oluyor.
Ölen eþin ve anne-babanýn sigorta statüsü ayný ise iki maaþ deðil tercih edilen maaþ yani tek bir maaþ ödeniyor. Yani eþi SSK, babasý SSK veya eþi BAÐ-KUR babasý BAÐ-KUR veyahut eþi Emekli Sandýðý, babasý Emekli Sandýðý sigortalýsý olan dul-yetim kadýnlar tek maaþ alabiliyor.
Ancak ölen eþin ve ölen anne-babanýn sigorta statüsü farklý ise bu kez ölüm tarihlerine göre iki maaþ veya tek maaþ ödenmesi söz konusu olabiliyor.
Sigortalýlýk statüsü farklý ve eþ ve anne-babanýn ikisi de 1 Ekim 2008 tarihinden önce ölmüþse iki maaþ baðlanýyor. Eþ ve anne-babadan biri 1 Ekim 2008'den önce diðeri 1 Ekim 2008'den sonra ölmüþse yine iki maaþ var. Eðer, iki ölüm de 1 Ekim 2008'den sonra ise sadece bir maaþ ödenir.
Ancak ölümlerin ikisi de 1 Ekim 2008 sonrasý olsa bile sigorta statüsü farklý olmasý koþuluyla istisnai olarak memur kýzý veya memur eþi iki maaþ alabilmekte. Örnek verecek olursak eþi memur emeklisi, babasý SSK veya BAÐ-KUR emeklisi olan kadýnlar için eþin ve babanýn ölüm tarihinin önemi yok. Her halde iki maaþ alma haklarý var.
Dul ve yetim kýz çocuklarýna eþi, anne/babasý üzerinden baðlanacak aylýðý gösterir tablo aþaðýda sunulmuþtur.
