Beyindeki hipofiz bezinden salgýlanan TSH hormonu tiroid bezinin büyümesini etkiler. Aþýrý salgýlanan TSH hormonu tiroid bezini uyararak büyümesini saðlar; buna karþýlýk TSH az salgýlanýrsa bu defa tiroid bezi küçük kalýr. Kiþinin sývý ve katý gýdalarla aldýðý iyot miktarý da tiroid bezi büyüklüðünü etkiler. Ýyot alimi yetersiz olunca tiroid bezinde büyüme olur. Selenyum elementi de tiroid hormon metabolizmasýnda önemli rol oynar. Selenyum mineralinin az alýndýðý durumlarda kanda TSH ve T4 hormonu yükselir, fakat T3 hormonu düþer. Ýyot yetmezliði ile birlikte selenyum eksikliði varsa iyot yetmezliðine baðlý hastalýklar ortaya çýkar.
Gebelikte tiroid sayýsý artar
Doðum sayýsý da tiroid bezinin büyüklüðünü etkiler. Gebelikte tiroid hacmi artar. Doðum sayýsý arttýkça tiroid hacmi artar. Özellikle iyot yetmezliði olan bölgelerde fazladýr. Sigara içenlerde tiroid bezinin daha büyük olduðu saptanmýstýr. Sigara içenlerin kanlarýnda tiroid hormonu üretimini engelleyen tiyosiyanat isimli bir maddenin düzeyi artar. Artan tiyosiyanat hem kandaki iyodun tiroid bezi tarafýndan tutulmasýný önler hem de tiroid hormon oluþumunu azalttýðýndan hipofiz bezinden TSH salýnýþý artarak daha fazla hormon üretilmesi saðlanmaya çalýþýr. Artan TSH hormonu ise bu defa tiroid bezinde büyüme yapar. Sigara içenlerde bu nedenle guatr sýklýðý daha fazladýr.
Tiroid bezinde adet dönemine göre kadýnlarda deðiþiklikler olur. Tiroid hacmi iki adet kanamasý arasýndaki dönemin ilk yarýsnda yaklaþýk yüzde 50 kadar artabilir.
Tiroid bezindeki büyüklük yüzde 71 oranýnda genetik olarak belirlenmektedir. Guatrýn bazý ailelerde sik görülmesi de bunu destekler. Ýyot yetmezliði olmayan bölgelerde saptanan guatrýn nedeni genetik faktörlerdir.
