Çalýþanlarýn en önemli sorunlarýndan biri de hizmetlerinin iþverence SGK’ ya bildirilmemiþ olmasýdýr.
Sigortasýz çalýþtýrýlanlarýn, hizmetlerini tespit ettirebilmeleri ve hak kaybýna uðramamalarý için bilmelerinde fayda bulunan hususlarý bu rehberde ele aldýk.
1- Hak düþürücü süre: Aylýk prim ve hizmet belgesi veya muhtasar ve prim hizmet beyannamesi iþveren tarafýndan verilmeyen veya çalýþtýklarý SGK tarafýndan tespit edilemeyen sigortalýlar, çalýþtýklarýný hizmetlerinin geçtiði yýlýn sonundan baþlayarak beþ yýl içerisinde iþ mahkemesine baþvurarak, alacaklarý ilâm ile ispatlayabilirlerse, bunlarýn mahkeme kararýnda belirtilen aylýk kazanç toplamlarý ile prim ödeme gün sayýlarý SGK tarafýndan dikkate alýnmaktadýr.
Bir baþka anlatýmla, iþyerinden ayrýldýðýnýz yýlýn sonundan itibaren beþ yýl içinde iþ mahkemesine baþvurmazsanýz, bu iþyerinde geçen hizmetleriniz için hizmet tespit davasý açma hakkýnýzý kaybedersiniz. Bu beþ yýllýk süreye ‘’hak düþürücü süre’’ denmektedir.
2- Özel durumlar: Ýþyerinde çalýþtýktan sonra ayrýlmanýz ve tekrar ayný iþyerine girmeniz halinde, hak düþürücü süre her ayrýlýþ için ayrý ayrý hesaplanacaktýr. Bu nedenle her ayrýlýþýnýzda hak düþürücü süreye dikkat etmelisiniz.
Ancak, mecburi askerlik göreviniz dolayýsýyla iþyerinden ayrýlmanýz halinde iþ akdiniz askýda kaldýðý için, askerlik hizmetiniz bittikten sonra yine ayný iþyerinde iþe baþlarsanýz, hak düþürücü süre iþlemez. Buna karþýlýk mecburi askerlik hizmeti sonrasý eski iþyerinizde çalýþmazsanýz, bu iþyerinizdeki çalýþmalar için hak düþürücü süre iþlemeye baþlar.
Ayný þekilde mevsimlik çalýþma sonu iþ akdiniz askýda iken hak düþürücü süre iþlemez. Bu iþten ayrýlmanýz halinde hak düþürücü süre çalýþmaya baþlar.
3- SGK incelemesi: Hak düþürücü süre geçmeden iþ yerinizde SGK incelemesi yapýlmýþ ve bu iþyerinde çalýþtýðýnýz SGK tarafýndan belirlenmiþ ise bu iþyerinde SGK ‘nýn belirleyebildiði çalýþma süreniz dýþýnda kalan geçmiþ bütün hizmet süreleriniz için her zaman hizmet tespit davasý açabilirsiniz.
Çünkü, SGK’ nýn denetim ve kontrolle görevli memurunun düzenlediði tutanak veya rapor tarihinden itibaren hizmet tespit davasýný açma hakkýný düþürücü süre iþlemez.
Hemen belirtelim ki, kayýt ve belgeye dayanmaksýzýn, sadece iþ yerinde ve çevrede yaptýðý soruþturma ve aldýðý ifadelere istinaden, denetim ve kontrolle görevli memur geriye doðru en fazla bir yýllýk hizmetinizi tespit edebilir.
Buna karþýlýk, denetim ve kontrolle görevli memur geçerli kayýt ve belgeye dayanmak koþuluyla bütün hizmet sürelerinizi belirleyebilir.
4- Bildirim ve prim: Çalýþtýðýnýzý kanýtlayan SGK kayýtlarýna geçmiþ herhangi bir belge veya bildirim varsa, örneðin, SGK kayýtlarýna geçmiþ, iþe giriþ bildirgesi veya prim hizmet belgesi veya bordo gibi tek bir belge varsa dahi hak düþürücü süre iþlemez.
Ancak, bu belgenin hak düþürücü süre geçmeden önce SGK’ ya verilmiþ olmasý þarttýr.
Öte yandan, iþverence ücretinizden sigorta prim kesintisi yapýlmýþ ve bu kesinti SGK’ ya intikal etmiþse, hak düþürücü süreyine iþlemez.
5- Dava neticesi: Hizmetlerinizi tanýklar dinleterek ve/veya belge ile kanýtlayabilirsiniz.
Hizmet tespit davasý kararý ile kazanýlan gün sayýsý, tespite iliþkin hükmün kesinleþmesinde sonra, bu sürelere ait prim ödenmezse bile, Sosyal Güvenlik Kurumu açýsýndan baðlayýcýdýr.
Kaynak: 5510 sayýlý Kanun madde 86, Y.10.H.D 24.11.2014 2014/19436-24599, Y.10.H.D 13.12.2010 2010/13035-2010/16459
